گام دیگر ترکیه برای هاب گازی منطقه

به گزارش انرژی پرس؛ شل و بوتاش قراردادی ۱۰ساله امضا کردند که براساس آن، شل ۴ میلیارد متر مکعب گاز طبیعی مایع (LNG) در سال برای بوتاش تأمین خواهد کرد که تحویل آن از سال ۲۰۲۷ آغاز می‌شود. این امر، یکی از اقدامات آنکارا برای تبدیل شدن به قطب منطقه‌ای برای تجارت انرژی در اروپا است. بر اساس داده‌های منتشر شده، قیمت‌گذاری قرارداد عرضه گاز مایع منعقد شده در ۲ سپتامبر بین شرکت بوتاش و شل اینترنشنال، مشروط به شرایط مربوط به قیمت نفت خام است.

قرارداد شل شامل تامین سالانه حدود ۴ میلیارد متر مکعب گاز مایع به ترکیه معادل تقریباً ۳ میلیون متریک تن است. براساس این توافق شل در سال ۲۰۲۷ عرضه خود را آغاز و آنکارا در مدت قرارداد ۱۰ساله در مجموع ۴۰ میلیارد متر مکعب دریافت خواهد کرد. شل به عنوان یک تأمین کننده پیشرو  LNG، قصد دارد تا سال ۲۰۳۰ در مقایسه با سال ۲۰۲۲، تجارت LNG خود را ۲۰ تا ۳۰ درصد رشد دهد. 

تاثیر قرارداد بوتاش و شل

گاز طبیعی مایع (LNG) به عنوان جایگزینی برای منابع انرژی سنتی در انتقال انرژی در قرن بیست و یکم ظهور کرده است. LNG به دلیل استفاده انعطاف‌پذیر و قابلیت‌های تحویل گسترده، فرصت‌هایی را برای واردات و در صورت وجود منابع امکان صادرات به ویژه برای کشورهایی که از نظر جغرافیایی در خطوط لوله انرژی قرار ندارند، ارائه می‌کند. با این حال، هزینه‌های فنی عملیات LNG و نوسان قیمت‌های لحظه‌ای گاز تا زمان تحویل، عدم قطعیت و بی‌ثباتی بازار آن را افزایش می‌دهد. 

ساخت پایانه‌های اصلی LNG، تأسیسات ذخیره‌سازی و فرآیندهای خنک‌کردن LNG تا منفی ۱۶۰ درجه سانتی‌گراد هزینه‌ها را به‌طور قابل توجهی افزایش می‌دهد. LNG معمولاً در بازارهای جهانی با قیمت‌های لحظه‌ای فروخته می‌شود که در مقایسه با خطوط لوله گاز طبیعی می‌تواند نوسان بیشتری داشته باشد. پویایی عرضه و تقاضا، تحولات ژئوپلیتیکی و سیاست‌های انرژی می‌تواند به طور قابل توجهی بر قیمت LNG تأثیر بگذارد. فرآیندهای تبدیل گاز طبیعی به LNG (مایع‌سازی) و دوباره به گاز (گازسازی مجدد) نیز پرهزینه هستند و به مصرف انرژی بالا و فناوری پیشرفته نیاز دارند. بنابراین، شرایط فنی و اقتصادی سرمایه‌گذاری LNG باید به خوبی برنامه ریزی شود. 

در حال حاضر ترکیه دارای پنج پایانه LNG است. دو مورد از آن‌ها «مرمره ارغلیسی» و «اژه گاز» و سه مورد باقی مانده پایانه‌های LNG شناور (FSRU) شامل  Etki Liman İşletmeleri، Dörtyol هستند و علاوه بر قرارداد LNG که در ماه می ‌با اکسون موبیل منعقد شد. 

از فوریه ۲۰۲۴، واردات LNG ترکیه از کشورهایی غیر از روسیه نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش یافته است. این به دلیل کاهش قیمت زغال سنگ روسیه در نتیجه بحران روسیه و اوکراین بود که منجر به افزایش تولید نیروگاه حرارتی شد. در همین مدت، واردات LNG از روسیه بیش از ۳۳ درصد افزایش یافت. در نوامبر ۲۰۲۳، ترکیه قرارداد واردات LNG خود با الجزایر را که از سال ۱۹۸۸ برقرار بود، برای سه سال دیگر تمدید کرد. وزارت نیرو اعلام کرد که ترکیه تا سال ۲۰۲۷ به واردات سالانه ۴.۴ میلیارد متر مکعب LNG از الجزایر ادامه خواهد داد. سرانجام، یک قرارداد ۱۰ساله LNG دیگر بین بوتاش و شل امضا شد. این قرارداد خرید سالانه ۴ میلیارد متر مکعب از سال ۲۰۲۷ را تعیین می‌کند

در کنار این قراردادها مشاهده می‌شود که مشارکت‌ها به ویژه در پروژه‌هایی مانند میدان گازی ساکاریا در حال تقویت است. با بهبود توانایی‌های فنی از طریق همکاری‌ها، توسعه ترکیه در بخش انرژی ممکن است ادامه یابد. با این حال، هزینه‌های امنیت انرژی یا تضمین عرضه بی‌وقفه بیشتر از هزینه‌های امنیتی است و انرژی را به یکی از عوامل اصلی در کسری‌های خارجی اصلی کشور تبدیل می‌کند. 

افشای عمومی قیمت‌های تحویل در توافق نامه‌های LNG و ارتباطات شفاف می‌تواند به کاهش تورم انرژی کمک کند. اگر قراردادهای بلندمدت با قیمت‌های کمتر از گاز خط لوله امضا می‌شد، می‌توان آن را یک موفقیت بزرگ انرژی تلقی کرد. مشخص است که میدان گازی ساکاریا در حال حاضر تنها حدود ۳ درصد از عرضه سالانه ترکیه را تامین می‌کند، که نشان می‌دهد این کشور همچنان با کمبود منابع داخلی مواجه است و افزایش دوره‌ای قیمت‌ها بر تورم کشور تأثیر می‌گذارد. از سوی دیگر، افزایش همکاری‌های منطقه‌ای و تمدید قراردادها با کشورهای غنی از منابع می‌تواند هزینه‌های لجستیکی را کاهش داده و به صلح منطقه‌ای کمک کند. 

روابط خوب ترکیه با همسایگانش تأثیر مستقیم و غیرمستقیم مهمی بر سیاست‌های انرژی این کشور دارد. باید توجه داشت که امنیت انرژی، تنوع عرضه، تجارت انرژی و ثبات ژئوپلیتیکی توسط روابط منطقه‌ای ترکیه شکل می‌گیرد. 

از منظر امنیت انرژی، ترکیه بیشتر منابع انرژی خود مانند گاز طبیعی و نفت را عمدتاً از طریق کشورهای همسایه وارد می‌کند. به عنوان مثال، خطوط لوله از کشورهای همسایه مانند آذربایجان، ایران و عراق تامین انرژی ترکیه را تضمین و حفظ روابط خوب با این کشورها، پایداری جریان انرژی را تضمین می‌کند. تنش‌های دیپلماتیک با کشورهای همسایه می‌تواند منجر به اختلال در تامین انرژی شود و امنیت انرژی ترکیه را تهدید کند. بنابراین، یک سیاست همسایگی پایدار و سازنده، ثبات و امنیت در تامین انرژی را تضمین می‌کند. 

علاوه بر این، پتانسیل ترکیه به عنوان یک کشور ترانزیت انرژی به روابط آن با همسایگانش بستگی دارد. ترکیه به عنوان پل استراتژیک بین اروپا و خاورمیانه، قفقاز و آسیای مرکزی عمل می‌کند. پروژه‌هایی مانند خط لوله گاز طبیعی ترانس آناتولی (TANAP) اهمیت ژئوپلیتیکی ترکیه را افزایش می‌دهد و روابط هماهنگ با همسایگان نقش مهمی در موفقیت این پروژه‌ها دارد. همکاری با کشورهای همسایه، عملکرد کارآمد پروژه‌های انرژی را تضمین می‌کند و منافع اقتصادی قابل توجهی برای ترکیه به همراه دارد. این هدف ترکیه را نه تنها واردکننده انرژی، بلکه تبدیل شدن به یک مرکز ترانزیت و تجارت انرژی است. 

در نتیجه، فرصت‌های همکاری منطقه‌ای در بازار انرژی به روابط خوب با کشورهای همسایه بستگی دارد. گفتگوهای سازنده با همسایگان در مورد موضوعاتی مانند تجارت گاز طبیعی و برق می‌تواند یکپارچگی بازارهای انرژی را ارتقا دهد. این به ترکیه کمک می‌کند تا قیمت انرژی را متعادل، تنوع بازار را افزایش دهد و امنیت عرضه را تضمین کند. به ویژه در راستای هدف افزایش استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر، توسعه پروژه‌های مشترک با کشورهای همسایه برای هماهنگ کردن سیاست‌های انرژی منطقه‌ای حائز اهمیت است. 

تقویت هاب گازی ترکیه

قرارداد شل و بوتاش بر اهمیت تنوع بخشیدن و گسترش زیرساخت‌های گازی شرکت ترک، از جمله نقش رو به رشد آن به عنوان یک «هاب گاز منطقه‌ای بزرگ» برای بارگیری LNG از بنادر تاکید کرد. به باور کارشناسان، شل این قرارداد را به عنوان دروازه‌ای برای انتقال گاز از ترکیه به اروپا تعیین کرده که نشان دهنده گزینه بزرگ انتقال در مورد حجم LNG است. 

بر اساس اعلام شل در ۲ سپتامبر، این قرارداد بوتاش امکان می‌دهد دسترسی خود به گاز مایع را گسترش دهد و از زیرساخت‌های گسترده پایانه‌ها و خطوط لوله خود برای کمک به ترکیه در تنوع بخشیدن به منابع گاز خود و تبدیل شدن به یک هاب گاز منطقه‌ای بزرگ استفاده کند. 

شرکت بوتاش با انتقال این محموله‌ها از بنادر عرضه به پایانه‌های وارداتی اروپا، در راستای بلندپروازی ترکیه برای تبدیل به مرکز صادرات و برنامه‌ریزی برای تقویت تجارت منطقه‌ای و جهانی، از این منابع برای مصرف داخلی استفاده می‌کند. آلپ ارسلان بایراکتار، وزیر انرژی، بیش از یک ماه پیش به قصد کشورش برای امضای قراردادهای خرید بلندمدت تا اواسط دهه آینده اشاره کرده بود که سالانه بین ۵ تا ۶ میلیارد متر مکعب را هدف قرار می‌دهد. 

قرارداد شل، اهداف تبدیل آنکارا به یک هاب انرژی را به موازات گام‌های راهبردی جامع برای افزایش تولید داخلی تقویت می‌کند، به‌ویژه که ترکیه چهارمین بازار بزرگ گاز طبیعی اروپا است و حجم مصرف آن به ۵۱ میلیارد متر مکعب می‌رسد. همچنین، پلاتس قیمت شاخص مدیترانه شرقی – قیمت لحظه‌ای برای محموله‌های LNG تحویل شده به تمام بنادر ترکیه، کرواسی و یونان – را در ۴ سپتامبر ۱۱۷۶۶ دلار آمریکا به ازای هر میلیون واحد حرارتی بریتانیا ارزیابی کرد. این امر نشان دهنده اختلاف ۳۷ سنت در برابر شاخص اروپای شمال غربی و قیمت محموله‌های LNG وارد شده به منطقه است.