صنعت پتروشیمی آروماتیک در دی‌ماه ۱۴۰۳ شاهد رشد درآمد ۳۷ درصدی بود، اما این افزایش برای همه شرکت‌ها یکسان نبود. در حالی که پتروشیمی نوری و فارابی بیشترین سهم را از این رشد را داشتند، بوعلی سینا با کاهش هشت درصدی درآمد، نتوانست همگام با آروماتیک‌سازان حرکت کند. در بخش تولید نیز این صنعت خوب عمل کرد و تنها پتروشیمی اصفهان کاهش تولید داشت. 

صنعت پتروشیمی، در حالی که از رشد ۳۹ درصدی درآمد خود در دی‌ماه ۱۴۰۳ خبر داده، با افت تولید گسترده در این ماه مواجه شده؛ قطعی گاز و مشکلات ناترازی انرژی همچنان پا برجاست و چرخ‌های تولید را کند کرده است. باید دید این وضعیت تا چه زمانی ادامه دارد و آیا تولید صنعت پتروشیمی از فشار محدودیت‌های گاز رها خواهد شد؟

دی‌ماه برای پتروشیمی‌های تولیدکننده پلیمر و الفین، ماهی طلایی بود. افزایش قیمت دلار و صعود نرخ‌های جهانی، درآمد این صنعت را ۵۴ درصد نسبت به دی‌ماه سال گذشته افزایش داد. گفتنی‌ست تخت جمشید، پارس و امیرکبیر بیشترین رشد درآمدی را به ثبت رساندند. بااین‌حال، در سمت تولید، اوضاع چندان درخشان نبود و تنها دو پتروشیمی افزایش تولید داشتند.

زمستان ۱۴۰۳ برای صنعت اوره با بحران بی‌سابقه‌ای همراه شد؛ کاهش فشار گاز، توقف تولید و افت درآمد، پتروشیمی‌های اوره‌ساز را در تنگنا قرار داد. این بحران تا حدی جدی‌ست که تولید اوره در دو پتروشیمی خراسان و کرمانشاه به صفر رسید و شیراز نیز سقوط ۷۸ درصدی تولید را تجربه کرد.

دی‌ماه 1403 برای صنعت پالایشی با رشد تولید و فروش همراه بود. در حالی که پالایش نفت اصفهان پس از ماه‌ها رکورد تولید خود را شکست و صدرنشین شد، پالایشگاه لاوان بیشترین افزایش فروش را ثبت کرد. از سوی دیگر، پالایش نفت بندرعباس تنها شرکتی بود که کاهش تولید را تجربه کرد. با رشد قیمت دلار، چشم‌انداز سودآوری این صنعت نیز تقویت شده، اما نباید فراموش کرد چالش‌های بازار جهانی همچنان پابرجاست.

عملکرد شرکت‌های روانکار در دی‌ماه نشان داد که این صنعت توانسته از افزایش نرخ دلار برای رشد درآمدی خود به بهترین نحو ممکن استفاده کند؛ به طوری که تمامی شرکت‌های این صنعت بر مدار رشد درآمد قرار گرفتند. در این میان، نفت ایرانول و پارس پیشتاز بودند و بیشترین افزایش فروش را نسبت به دی‌ماه سال گذشته ثبت کردند. در مقابل اما عملکرد تولید شرکت‌های این صنعت چنگی به دل نزد و تنها یکی از روانکارها تولید خود را افزایش داد.

طبق صورت‌های مالی پتروشیمی‌های بورسی در ۹ ماهه سال، نیمی از صنعت پتروشیمی با بحران سودسازی روبه‌رو شد؛ افزایش هزینه‌های تولید، کمبود گاز و رشد قیمت خوراک سود بسیاری از شرکت‌ها را کاهش داد. اما در این میان، برخی پتروشیمی‌ها با کنترل هزینه‌ها و بهره‌گیری از افزایش نرخ ارز، رشد سودآوری را رقم زدند. این شکاف عمیق بین برندگان و بازندگان، زنگ خطر جدی برای آینده صنعت پتروشیمی است.

در حالی که پتروشیمی‌های نوری و بوعلی سینا در ۹ ماهه امسال با افزایش تولید و فروش، مسیر رشد درآمد و سودسازی را برای خود هموار کردند، دو پتروشیمی فارابی و اصفهان در چاله افت تولید و جهش هزینه‌ها گرفتار شدند. این تضاد آشکار، نشان می‌دهد در بازار چالشی پتروشیمی، تنها شرکت‌هایی که بتوانند هزینه‌های خود را کنترل و تولید را حفظ کنند، در مسیر رشد باقی خواهند ماند.

بررسی عملکرد اوره‌سازان در ۹ ماهه ابتدایی امسال نشان می‌دهد که پتروشیمی خراسان با کاهش بهای تمام‌شده تولید، موفق به افزایش ۴۵ درصدی سود خالص خود شده است. در مقابل، پتروشیمی کرمانشاه با رشد هزینه‌ها و افت تولید، بیشترین کاهش سود را تجربه کرده است.

در ۹ ماهه ۱۴۰۳، صنعت روانکار با رشد ۱۳ درصدی سود خالص، بر خلاف دوره ۶ ماهه عملکردی مثبت به ثبت رساند. در این میان، نفت سپاهان با افزایش ۳۳ درصدی سود خالص، بهترین عملکرد را داشت و دنبال آن، نفت ایرانول و نفت بهران نیز با رشد سودآوری همراه بودند. در مقابل، نفت پارس با کاهش ۱۷ درصدی سود خالص، ضعیف‌ترین عملکرد را میان چهار روانکار بورسی داشت.

صورت‌های مالی ۹ ماهه پلیمرسازان، داستانی از دو مسیر متفاوت را روایت می‌کند؛ در حالی که مارون با جهش ۱۹۸ درصدی در سودسازی درخشید، شازند و تندگویان با افت سنگین سود خالص به مرز زیان رسیدند. از قطعی گاز تا جهش سنگین هزینه‌های تولید، همگی سودسازی صنعت پلیمر را تهدید می‌کنند و پتروشیمی‌های این صنعت با عملکرد خود، دو مسیر مخالف را در سودسازی طی کردند.

پالایشگاه‌های بورسی کشور در ۹ماهه ۱۴۰۳ به دلیل افزایش هزینه خوراک، دستمزد و قیمت‌گذاری دستوری با افت شدیدی در سودسازی روبه‌رو شدند. به‌طوری که سود خالص صنعت پالایشی در این مدت ۴۰ درصد کاهش یافته است. در این میان، پالایشگاه تبریز با رشد ۲۳ درصدی سود خالص تنها شرکتی بود که توانست از این روند نزولی فاصله بگیرد.