ایران در آستانه حذف از بازار انرژی جهان؛ آیا صادرات گاز به ترکیه متوقف می‌شود؟+فیلم

به گزارش «انرژی پرس»، ایران که زمانی یکی از بازیگران اصلی بازار انرژی منطقه بود، حالا به‌تدریج در حال از دست دادن موقعیت خود است. نشانه‌ی آشکار این روند، کاهش توان کشور در حفظ بازارهای صادراتی گاز به همسایگانی چون عراق و ترکیه است؛ کشورهایی که روزی وابستگی بالایی به گاز ایران داشتند اما امروز با توسعه زیرساخت‌های خود و جذب شرکای جدید، گزینه‌های جایگزین متنوعی یافته‌اند.

یکی از مهم‌ترین قراردادهای صادراتی ایران، قرارداد فروش سالانه ۱۰ میلیارد مترمکعب گاز به ترکیه است که در نیمه‌ی سال ۲۰۲۶ منقضی می‌شود. این قرارداد طی سال‌های گذشته حدود سه میلیارد دلار درآمد سالانه برای ایران به همراه داشته است. با این حال، به نظر می‌رسد ترکیه تمایلی به تمدید بلندمدت آن ندارد؛ موضوعی که در صورت تحقق، می‌تواند بر تراز انرژی و حتی موازنه سیاسی ایران در منطقه اثرگذار باشد.

تحلیلگران معتقدند کاهش وابستگی انرژی ترکیه و عراق به گاز ایران، به‌ویژه در سال‌های اخیر، یکی از عوامل تضعیف روابط باثبات و تعاملات سازنده میان ایران و این دو کشور بوده است. در شرایطی که فشارهای سیاسی آمریکا نیز بر تصمیمات انرژی ترکیه سایه انداخته، آنکارا مسیر متنوع‌سازی منابع انرژی خود را با جدیت دنبال می‌کند.

ترکیه با کشف میدان گازی ساکاریا در دریای سیاه و برنامه‌ریزی برای تولید سالانه ۱۵ تا ۲۰ میلیارد مترمکعب گاز، گام بلندی در جهت خودکفایی برداشته است. علاوه بر این، قراردادهای کلان واردات LNG از آمریکا، ظرفیت تأمین گاز این کشور را به بیش از ۵۸ میلیارد مترمکعب در سال رسانده است؛ رقمی که عملاً نیاز کامل ترکیه را پوشش می‌دهد و قدرت چانه‌زنی آنکارا را در برابر ایران تقویت کرده است.

در این میان، روسیه نیز با ارائه تخفیف‌های گسترده و بهره‌گیری از خطوط لوله ترک‌استریم و بلو استریم، همچنان سالانه حدود ۲۱ میلیارد مترمکعب گاز به ترکیه صادر می‌کند و جایگاه خود را به‌عنوان یکی از تأمین‌کنندگان اصلی انرژی آنکارا تثبیت کرده است.

در مقابل، ایران با چالش‌هایی چون افت فشار در میدان گازی پارس جنوبی، کاهش توان صادراتی و قطعی‌های مکرر گاز در فصول سرد، اعتماد ترکیه را تا حد زیادی از دست داده است.

اکنون کارشناسان دو دیدگاه متفاوت دارند: برخی پیشنهاد می‌کنند ایران با ارائه تخفیف‌های جذاب یا مدل‌های جدید همکاری، ترکیه را به تمدید قرارداد ترغیب کند؛ اما گروهی دیگر معتقدند زمان آن رسیده که تهران راهبرد انرژی خود را بازتعریف کرده و با توسعه دیپلماسی انرژی، بازارهای جدیدی برای صادرات گاز بیابد.