جولان قاچاقچیان سوخت در نیروگاه‌ها +فیلم

به گزارش اختصاصی «انرژی پرس»، در حالی‌که نگاه‌ها به مرزهای شرقی و اسکله‌های جنوبی برای ردیابی قاچاق سوخت دوخته شده، یکی از مهم‌ترین کانون‌های قاچاق سیستماتیک سوخت، خود نیروگاه‌های داخل کشور هستند.

دو برابر سوختی که وارد ایران می‌شود توسط مافیا قاچاق می‌شود و هیچ دولتی تاکنون نتوانسته این شبکه پیچیده را نابود کند؛ یا اراده‌ای نبوده یا جراتی.

راندمان پایین، مصرف بالا، خروجی صفر

راندمان تولید برق در برخی نیروگاه‌ها به کمتر از ۳۰ درصد سقوط کرده؛ با این حال، مصرف سوخت آن‌ها در ۱۰ ماهه اول سال گذشته بیش از ۴۰ درصد رشد داشته و به روزانه ۵۶.۴ میلیون لیتر رسیده است. با وجود این، خاموشی‌ها ادامه دارد.

در هفت ماه پایانی سال ۱۴۰۳، ۸.۹ میلیارد لیتر نفت‌گاز تحویل نیروگاه‌ها شد؛ رقمی که نسبت به سال قبل ۲.۷ میلیارد لیتر بیشتر است، اما هیچ شفافیتی درباره مصرف آن وجود ندارد.

سؤال کلیدی اینجاست چگونه می‌توان قاچاقچیان سوخت نیروگاهی را حذف کرد؟ پاسخ در اصلاح فرآیندهاست، البته اگر وزارت نیرو بخواهد.

قاچاق چگونه انجام می‌شود؟

براساس شواهد و مدارک در برخی نیروگاه‌ها، سوخت با روشی بسیار ساده قاچاق می‌شود.
در نیروگاه‌ها  تانکرها بدون کنترل واقعی از محوطه خارج می‌شوند؛ نه باسکول دقیقی وجود دارد و نه سیستم ثبت لیتراژ واقعی. نبود سیستم شفاف باعث شده بخشی از سوخت تحویلی به نیروگاه‌ها سر از تانکرهای قاچاقچیان دربیاورد‌.

نه برق، نه نظارت، فقط دود

به گفته یک مقام مطلع، دولت سال گذشته ۶۰۰ میلیون دلار فرآورده وارد کرد، اما وزارت نیرو ۴۰۰ میلیون دلار آن را هدر داد؛ یعنی سوخت تحویل گرفت، اما نه برق تولید شد، نه نظارتی صورت گرفت. بخشی از سوخت تحویلی به مزارع استخراج رمزارز می‌رود، بخشی در قالب قاچاق خارج می‌شود و بخش دیگر هم به‌سادگی و به دلیل راندمان پایین نیروگاه‌ها در هوا دود می‌شود.

سود نجومی، قیمت یارانه‌ای

شرکت پالایش و پخش، سوخت گازوئیل را با قیمت ۲۷۰ تومان به نیروگاه‌ها تحویل می‌دهد. اما بخشی از آن با قیمت‌های نجومی در کشورهای همسایه به فروش می‌رسد؛ در افغانستان ۷۲ هزار تومان، در پاکستان ۸۱ هزار تومان، در عراق ۵۴ هزار تومان و در ترکیه ۱۰۸ هزار تومان. این یعنی افزایش تقریبا ۳۰۰ برابری قیمت و یک سود نجومی برای قاچاقچیان سوخت.

مانع‌تراشی علیه اصلاحات

نفوذ قاچاقچیان سوخت مانع اجرای اصلاحات می‌شود.
به عنوان نمونه، وقتی تصمیم به انتقال سوخت از طریق خط لوله مستقیم به نیروگاه‌ها گرفته می‌شود تا نیازی به نفتکش نباشد، آن‌ها با خرید زمین در مسیر لوله‌کشی، مانع از اجرای پروژه می‌شوند.

در واقع، برخی نیروگاه‌ها پیش‌دستی می‌کنند و زمین مورد نیاز برای احداث خط لوله را خودشان تصرف یا تملک می‌کنند تا مانع اجرای پروژه شوند.

سکوت نهادهای مسئول، بحران امنیتی

سؤال کلیدی اینجاست که چرا هیچ نهاد ناظری نمی‌پرسد صدها تانکر سوخت چطور از نیروگاه‌ها خارج می‌شوند، بی‌آنکه حتی یک سامانه کنترلی فعال باشد؟ اقتصاد قاچاق به‌مراتب پیچیده‌تر و سازمان‌یافته‌تر از چیزی‌ست که تصور می‌شود.

راهکار چیست؟

وقت آن رسیده نهادهای نظارتی، امنیتی و قضایی وارد عمل شوند. قاچاق در قلب نیروگاه‌ها، امنیت انرژی را نشانه رفته است.

راه‌حل‌هایی مانند نصب تجهیزات پایش و کنترل در نیروگاه‌ها، پلمب هوشمند نفتکش‌ها، تخصیص سوخت بر اساس راندمان واقعی، اتصال سامانه‌های تحویل و تشخیص کیفیت فرآورده‌ها به سامانه سدف، اتصال نیروگاه‌ها به خطوط لوله، پایش سیستمی محموله‌ها و تجهیز نیروگاه‌ها به باسکول و دوربین از جمله اقدامات موثر هستند.

قاچاقچیان با دزدیدن سوخت، ایران را با بحران ناترازی برق، سوخت و درنهایت بحران امنیتی و اقتصادی مواجه کرده‌اند.
کشور دیگر توان و گنجایش تحمل این مافیا را ندارد و وقت اصلاحات اساسی و ساختاری برای قطع دست آن‌ها از منابع ملی فرا رسیده است.