کشف جدید انرژی در پاکستان؛ پتانسیلی عظیم در سایه موانع اقتصادی

به گزارش انرژی پرس و به نقل از اویل پرایس، شرکت نفتی پاکستان لیمیتد (POL) و شرکت توسعه نفت و گاز لیمیتد (OGDCL) اعلام کردند که آزمایش تولید هیدروکربن در چاه توسعه‌ای ماکوری دیپ-۰۳ در بلوک TAL در خیبر پختونخوا با موفقیت به پایان رسید. عملیات حفاری تا عمق ۳۸۸۷ متری پیش رفت و روزانه ۲۱۱۲ بشکه میعانات و ۲۲.۰۸ میلیون فوت مکعب استاندارد گاز تولید کرد. ۲۵ درصد سهم در این بلوک متعلق به POL است و ۲۷.۷۶۳ درصد مالکیت را هم OGDCl در اختیار دارد. تولید قرار است ظرف دو ماه آینده، پس از تکمیل زیرساخت‌های سطحی، آغاز شود.

پاکستان و ترکیه اوایل امسال تفاهم‌نامه‌ای امضا کردند تا فرصت‌های فراساحلی در آب‌های سرزمینی پاکستان را به‌صورت مشترک اکتشاف کنند. وزارت نفت، اگرچه جزئیات را اعلام نکرد، این توافق را بستری برای جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی و انتقال فناوری‌های بالادستی دانست. وزارتخانه در بیانیه‌ای در آوریل اظهار داشت: «ما معتقدیم این همکاری استراتژیک سرمایه‌گذاری خارجی موردنیاز را جذب خواهد کرد و راه را برای اشتراک‌گذاری فناوری‌ها، تخصص و مهارت‌های بین‌المللی هموار می‌کند.»

پتانسیل فراساحلی پاکستان مدت‌هاست مورد توجه قرار گرفته، اما عمدتاً دست‌نخورده باقی مانده است. رسانه‌های محلی این کشف اخیر را یکی از بزرگ‌ترین اکتشافات منطقه نامیدند، هرچند بررسی‌های زمین‌شناسی بین‌المللی این ادعا را تأیید نکرده‌اند. محمد عارف، عضو پیشین سازمان تنظیم مقررات نفت و گاز، به داون تی‌وی گفت که اگر این کشف مخزن گازی باشد، می‌تواند جایگزین واردات گران‌قیمت گاز طبیعی مایع شود.

با این حال، بهره‌برداری از این منابع هزینه اندکی نخواهد داشت. اکتشاف به‌تنهایی ممکن است بیش از ۵ میلیارد دلار سرمایه نیاز داشته باشد. اکونومیک تایمز گزارش داد که پاکستان هم‌اکنون ۸۵ درصد نفت خام، ۲۹ درصد گاز طبیعی، ۵۰ درصد گاز مایع و ۲۰ درصد زغال‌سنگ خود را وارد می‌کند. صورت‌حساب واردات انرژی این کشور در سال ۲۰۲۳ به ۱۷.۵ میلیارد دلار رسید و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۰ تقریباً دو برابر شود.

محمد علی، وزیر انرژی، اخیراً برآورد کرد که سرمایه‌گذاری ۲۵ تا ۳۰ میلیارد دلاری برای استخراج تنها ۱۰ درصد از ۲۳۵ تریلیون فوت مکعب گاز تخمینی کشور در دهه آینده کافی خواهد بود. او در اواخر ۲۰۲۴ به خبرنگاران گفت که چنین توسعه‌ای می‌تواند کاهش تولید گاز داخلی پاکستان را معکوس کند و خروج ارز خارجی را به‌طور چشمگیری کاهش دهد.

اما علاقه سرمایه‌گذاران خارجی همچنان کم است. مزایده سال ۲۰۲۳ برای ۱۸ بلوک نفت و گاز خشکی و فراساحلی مشارکت بین‌المللی قابل‌توجهی جذب نکرد. در همان زمان، شرکت شل اعلام کرد که از پاکستان خارج می‌شود و کسب‌وکار خود را به آرامکوی عربستان فروخت، به‌عنوان بخشی از بازسازی سبد جهانی خود.

ریسک‌های امنیتی نیز چشم‌انداز سرمایه‌گذاری انرژی پاکستان را پیچیده کرده است. در مارس ۲۰۲۴، پنج مهندس چینی در حمله‌ای انتحاری هنگام کار روی پروژه برق‌آبی داسو در شمال پاکستان کشته شدند. شورشیان ارتش آزادی‌بخش بلوچستان نیز به مجتمع بندری گوادر حمله کردند و منافع چین را در جنوب غربی هدف قرار دادند. این حملات چند پروژه در چارچوب کریدور اقتصادی چین-پاکستان (CPEC)، ابتکار زیرساختی ۶۲ میلیارد دلاری پکن، را موقتاً متوقف کرد.

کریدور اقتصادی چین-پاکستان، که در سال ۲۰۱۵ به‌عنوان بخشی از ابتکار کمربند و جاده چین آغاز شد، حدود ۲۵.۴ میلیارد دلار به پاکستان تزریق کرده است. پروژه‌های برقی آن حدود ۶۰۰۰ مگاوات به شبکه ملی افزوده و شبکه انتقال را حدود ۱۰۰۰ کیلومتر گسترش داده است، طبق گزارش کمیسیون برنامه‌ریزی پاکستان. این کریدور همچنین ساخت حدود ۵۰۰ کیلومتر بزرگراه را تأمین مالی کرده، دستاوردی مهم برای کشوری که با کمبودهای زیرساختی مزمن روبه‌روست.

با این حال، بازده این پروژه‌ها کمتر از انتظار بوده است. بدهی خارجی پاکستان به ۱۰۰ میلیارد دلار رسیده و حدود یک‌سوم آن به چین بدهکار است. این کشور با بحران شدید تراز پرداخت‌ها، کاهش ذخایر ارزی و تورمی نزدیک به ۳۰ درصد دست‌وپنجه نرم می‌کند. قیمت مواد غذایی بیش از ۴۰ درصد افزایش یافته و بر اساس برآوردهای بانک جهانی، حدود ۴۵ درصد از ۲۵۰ میلیون شهروند پاکستان زیر خط فقر زندگی می‌کنند.

در این شرایط، کشف ماکوری دیپ-۰۳ امیدی تازه ایجاد کرده است. اما تبدیل این پتانسیل به تولید، به سرمایه، تضمین‌های امنیتی و ثبات سیاسی نیاز دارد که هم‌اکنون کمیاب هستند.