پیامدهای غیرمنتظره تنش‌های دریای سرخ

به گزارش انرژی پرس، تا اواسط ژانویه، کشتی‌های عظیمی که ۱۲ درصد از تجارت جهانی نفت را از طریق دریا حمل می‌کنند، عمدتا از کانال سوئز عبور می‌کردند، حتی زمانی که حملات یمن، باعث ترس بیشتر کشتی‌های کانتینری تجاری شده بود. این وضعیت اکنون در حال تغییر بوده و ممکن است در یکی از اتحادهای پایدار بازار جهانی نفت، یعنی میان روسیه و عربستان سعودی، اختلاف ایجاد کند.

گروه‌های لجستیکی بزرگی مانند مرسک، هاپاگ لوید و شرکت کشتیرانی مدیترانه (MSC) اعلام کردند مسیر کشتی‌های خود را به دور آفریقا تغییر خواهند داد. طبق گزارش موسسه Kiel، ظرفیت کانتینری روزانه کشتی‌ها در منطقه دریای سرخ و کانال سوئز از اول ژانویه، به یک سوم سطح عادی کاهش یافته است.

از آن زمان، حملات آمریکا و انگلیس به یمن و حملات متقابل یمنی‌ها، شرکت‌های بزرگ نفتی مانند شل را وادار کرده است مسیر کشتی‌های خود را تغییر دهند. طبق گزارش شرکت ارائه دهنده داده‌های حمل و نقل  AXSMarin، تعداد نفتکش‌های موجود در این کانال در هفته آغاز شده از ۱۵ ژانویه، نسبت به هفته قبل، بیش از ۵۰ درصد کاهش یافته است.

از نظر تاثیر این حملات بر تجارت غیرنفتی، پیامدها بر قیمت‌های جهانی پیچیده است. نرخ حمل برای نفتکش‌ها از اواسط دسامبر، ۳۰ درصد افزایش یافته است، اما رشد اقتصادی ضعیف و مازاد عرضه نفت نسبت به تقاضا هم ممکن است تاثیر تورم ناشی از این اختلال را ضعیف کند. آنچه واضح‌تر است، تاثیر این اختلال بر صادرکنندگانی مانند روسیه است که از کانال سوئز استفاده می‌کنند.

از زمان شروع جنگ اوکراین در فوریه سال ۲۰۲۲، نفت ارزان روسیه به میزان فزاینده‌ای به سمت شرق و به مقصد مصرف کنندگان بزرگی شامل چین و هند که واردات روسیه را تحریم نکرده‌اند، تغییر مسیر پیدا کرده است. طبق تحقیقات آژانس اعتبارسنجی اس اند پی گلوبال ریتینگ، محموله‌های نفت از روسیه، حدود ۷۵ درصد از ترافیک نفتی کانال سوئز را در نیمه اول سال ۲۰۲۳ به خود اختصاص دادند که بیشتر آنها به مقصد هند و چین بودند.

یک نفتکش روسی که عازم چین یا هند است، انتخاب دشواری دارد. در مقایسه با مسیر بسیار طولانی‌تر دور دماغه امید نیک آفریقا، این کانال هزینه ترانزیت را دریافت می‌کند اما زمان سفر را تقریبا ۲ هفته کاهش می‌دهد. به گفته نیکلاس زانیکوس، تحلیلگر  AXSMarine، در حالی که حق بیمه نفتکش‌هایی که از خلیج عدن عبور می کنند از کشتی به کشتی دیگر متفاوت است، در بحبوحه تنش‌های فعلی، به حدود یک درصد ارزش قابل بیمه شدن، افزایش یافته است.

برای یک کشتی سوئزمکس که بزرگترین کشتی قادر به عبور از کانال سوئز با بارگیری کامل است، به معنای آن است که هزینه کلی هر بشکه نفت برای یک سفر معمولی بین انبار نفت پریمورسک روسیه در بالتیک و بندر سیکای هند، به ۴ دلار و ۲۴ سنت افزایش یافته است.

اگر نرخ اضافی بیمه به ۱.۸ درصد افزایش یابد  که در صورت تشدید تنش‌ها ممکن است اتفاق بیفتد، این سفر بدون در نظر گرفتن هزینه‌های حمل و نقل یا سوخت بیشتر، به گرانی ۴.۷۴ دلار در هر بشکه از مسیر دور آفریقا خواهد بود. این به معنای آن است که از دیدگاه چین یا هند، نفت روسیه دیرتر به مقصد می‌رسد یا گران‌تر می‌شود یا هر دوی این دو موارد خواهد بود.

این موضوع که عرضه نفت روسیه چه میزان رقابتی است، برای ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه مسئله کمی نیست. طبق اعلام مرکز تحقیقات درباره انرژی و هوای پاک، از آغاز جنگ اوکراین، چین ۶۳ میلیارد یورو (۶۹ میلیارد دلار) نفت روسیه را خریداری کرده است و هند ۴۲ میلیارد یورو نفت روسیه را وارد کرده است.

همه این‌ها ممکن است به منزله فرصتی برای محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی باشد که نفتکش‌هایش به مقصد آسیا، نیازی به عبور از کانال سوئز ندارند. عربستان سعودی سعی کرده است با اعمال کاهش عرضه گسترده، از قیمت‌ها حمایت کند و شکافی در داخل اوپک و گروه اوپک پلاس ایجاد کرده که در آن، کشورهایی مانند روسیه از سال ۲۰۱۶ حضور دارند. فروش نفت بیشتر به خاور دور، به تقویت وضعیت مالی کمک خواهد کرد که از تصمیم عربستان سعودی برای به دوش کشیدن بخش عمده این محدودیت عرضه، آسیب دیده است.

در حال حاضر نشانه‌هایی از یک تغییر دیده می‌شود؛ داده‌های شرکت ورتکسا نشان می‌دهد که طی شش ماه گذشته، صادرات روسیه حدود ۲۰ درصد از صادرات به چین و هند را به خود اختصاص داده است، در حالی که صادرات عربستان سعودی، به طور میانگین، ‌۱۵ درصد را به خود اختصاص داده است اما طی دو ماه گذشته، صادرات روسیه به حدود ۱۸ درصد کاهش یافته و همزمان، سهم بازار عربستان سعودی به حدود ۱۶ درصد افزایش یافته است.

شرکت آرامکوی سعودی در اوایل ژانویه، قیمت فروش خود به آسیا را به سطوحی که آخرین بار در نوامبر ۲۰۲۱ مشاهده شده بود کاهش داد. هر گونه افزایش رقابت میان محمد بن سلمان و پوتین ممکن است وحدت اوپک را زیر سوال ببرد. شعله‌ور شدن اختلاف میان این دو غول نفتی، بی‌سابقه نخواهد بود. هنگامی که پاندمی کرونا در سال ۲۰۲۰ شروع شد، روسیه با پیشنهاد اوپک برای کاهش تولید مخالفت کرد و جنگ قیمت با عربستان سعودی به راه انداخت.

این اختلافات منجر به سقوط قیمت نفت به ۲۰ دلار در هر بشکه شد. با توجه به عملیات دریایی نیروهای مسلح یمن در دریای سرخ و قیمت‌ها که در حال حاضر ۸۰ دلار در هر بشکه است، چنین پایانی دور از ذهن است اما سرد شدن روابط روسیه و عربستان ممکن است یکی از پیامدهای واضح تنش‌های دریای سرخ در سال ۲۰۲۴ باشد.

بر اساس گزارش رویترز، اطلاعات گمرک چین که ۲۰ ژانویه منتشر شد، نشان داد روسیه، رکورد ۱۰۷ میلیون تن نفت را در سال ۲۰۲۳ به چین ارسال کرده است که ۲۴ درصد بیشتر از سال ۲۰۲۲ و معادل ۲ میلیون بشکه در روز است. در همین حال، صادرات نفت به چین از عربستان سعودی که پیش از این، بزرگترین تامین کننده چین بود، با ۲ درصد کاهش سالانه، به ۸۶ میلیون تن رسید.

منبع: ایسنا