نیاز مبرم ایران به سرمایه‌گذاری در حوزه انرژی پاک / سوخت غیرفسیلی برای ایران همچو پادزهر تحریم‌ها عمل می‌کند

به گزارش اختصاصی انرژی پرس، طی سال‌های اخیر بسیاری از کشورها از جمله چین در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر و پاک، ‌از جمله انرژی بادی و خورشیدی، سرمایه‌گذاری‌های کلانی کرده‌اند. به گفته کارشناسان، با توجه به ناترازی‌های اخیر در حوزه انرژی ایران، همکاری و سرمایه‌گذاری گسترده در حوزه انرژی‌های غیرفسیلی می‌تواند راه‌حلی دائمی و مستحکم برای خروج از وضعیت فعلی باشد.

آنچه در پی می‌آید یادداشت «جان ردگریس»، استاد دانشگاه بریتیش کلمبیا، در رابطه با تاثیرگذاری انرژی‌های پاک برای حل مشکل ناترازی انرژی در ایران است. پروفسور گریس در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر، تغییرات اقلیمی و سیاست‌گذاری حوزه انرژی‌های پاک تحقیق می‌کند.

به طور کلی، وضعیت انرژی فعلی در ایران ریشه‌های مختلفی دارد. این کشور نزدیک به دو دهه است که تحت تحریم‌های آمریکا و محدودیت‌های بین‌المللی قرار دارد. این تحریم‌ها جذب سرمایه‌گذاری در میادین گازی ایران را که با کشور کوچک خلیج فارس قطر مشترک است، ‌غیرممکن کرده‌اند. در مقابل، شل و دیگر شرکت‌های چندملیتی سرمایه‌گذاری هنگفتی در حوزه گاز زیرزمینی قطر انجام داده‌اند و تولید خود را به شدت گسترش می‌دهند. ایران روابط عادلانه‌ای با قطر دارد، اما تنش‌هایی بر سر همه این‌ها وجود دارد، زیرا دسترسی ایران به همان میدان‌ها هم توسط تحریم‌ها مسدود شده است.

این تحریم‌ها همچنین با واردات تجهیزات و مواد ضروری برای صنعت گاز تداخل دارد که به همین دلیل به عقب‌ماندگی و بی‌نظمی تبدیل شده است. بهره‌گیری از فناوری‌های نوین و روی آوردن به صنایع کم‌هزینه‌تر و پاک‌تر در حوزه انرژی می‌تواند کلید خروج از این بن‌بست باشد. پنل‌های خورشیدی می‌تواند مشکلات برق ایران از جمله تهویه مطبوع و گرمایش زمستانی را حل کند. ایران دارای بیابان های وسیعی مانند دشت کویر است که می توانید تابلوها را بدون دخالت انسان، کشاورزی یا سایر کاربری های زمین در آن قرار داد. بنابراین فضایی مطلوب برای بهره‌وری از انرژی‌های پاک در ایران وجود دارد و این فضایی است که بسیاری از کشورها از آن بی‌بهره هستند.

روی آوردن به همسایگان و شرکای تجاری و استراتژیک می‌تواند در این زمینه کارساز باشد. ایران سابقه‌ای طولانی در همکاری‌های استراتژیک دارد و به یمن این مسئله توانسته طی دهه‌ها تحریم‌های گسترده به صادرات خود به اشکال گوناگون ادامه دهد. به نظر من، یکی از گزینه‌های پیش رو در زمینه روی آوردن گسترده به انرژی‌های پاک می‌تواند بهره‌گیری از چنین رویکردی باشد.

ایران می‌تواند پانل‌های چینی ارزان قیمت وارد کند. این کشور روابط بسیار خوبی با چین دارد که راه‌هایی برای دور زدن تحریم های آمریکا بر تجارت ایران پیدا کرده است. شهروندان پاکستانی خصوصی و مشاغل کوچک در سال ۲۰۲۴، ۱۷ گیگاوات برق خورشیدی به پاکستان اضافه کردند، آن هم تنها با واردات پانل‌های فتوولتائیک ساخت چین، علی رغم عدم حمایت دولت. البته وضعیت بحران انرژی در کشوری چون پاکستان بسیار وخیم است و اگر چنین کشوری توانسته با کمک انرژی‌های پاک از میزان فشارها بکاهد، بی‌تردید کشوری چون ایران که در حوزه فناوری به دستاوردهای مهمی رسیده می‌تواند در این حوزه بهتر و گسترده‌تر عمل کند.

از یاد نباید برد که چین نیز به‌عنوان یکی از کشورهای پرمصرف در حوزه سوخت فسیلی، طی سال‌های اخیر سرمایه‌گذاری‌های فزاینده و گسترده‌ای در حوزه انرژی پاک کرده است، به حدی که سبب شده حجم واردات سوخت‌های فسیلی این کشور اندکی کاهش یابد. این مسئله خود نشان از آن دارد که تاکید بر سوخت‌های پاک در کشورهایی چون ایران تا چه اندازه می‌تواند تاثیرگذار و مهم باشد.

شخصا معتقدم که ایران دارای پایگاه صنعتی درخور و تأسیسات علمی عالی است و این کشور قابلیت این را دارد که در میان‌مدت در حوزه تولید ابزارهایی چون پنل انرژی نه‌تنها خودکفا شده و بلکه حتی بدل به یکی از صادرکنندگان اصلی این مهم‌ترین بخش از صنایع انرژی مدرن باشد.

بنا به آمارهای موجود، ظرفیت تولید برق ایران حدود ۹۳ گیگاوات است. نیروگاه‌های این کشور ۷۶ گیگ تولید می‌کنند که بیشتر آن از گاز فسیلی است و ۲.۴ گیگ دیگر از نیروگاه‌های خرده فروشی تولید می‌شود. با سرمایه‌گذاری مناسب در حوزه انرژی‌های پاک می‌توان انتظار داشت که نزدیک به نصف سهم ظرفیت برق ایران از انرژی‌های پاک تامین شود. به نظر من ایران برای رسیدن به این هدف مسیر درازی پیش رو دارد. در انتهای سال ۲۰۲۳ حدود ۸۷ درصد از برق ایران به وسیله گاز طبیعی تأمین شده است. مشارکت منابع تجدیدپذیر کمتر از پنج درصد بوده که باد و خورشید حدود یک درصد سهم داشتند، در حالی که میانگین جهانی مشارکت آنها بالاتر از ۱۳ درصد است. با این همه، شخصا معتقدم که با سرمایه‌گذاری‌های خارجی مناسب، از جمله شراکت استراتژیک با چین، می‌توان ظرف مدتی کوتاه وضعیت را تغییر داد.

با توجه به این‌که طی روزهای آتی «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهور منتخب آمریکا روی کار خواهد آمد و به احتمال زیاد شاهد تحریم‌های گسترده‌تر علیه صنعت انرژی فسیلی ایران باشیم، تمرکز بیشتر در حوزه انرژی‌های پاک همچنین می‌تواند نوعی پادزهر علیه تحریم‌ها تلقی شود و راه را برای بهبود اوضاع زیست‌محیطی و همچنین انرژی در این کشور تاثیرگذار در منطقه فراهم کند.