عرضه گازوئیل در بورس انرژی: گامی بزرگ برای شفافیت و کاهش قاچاق سوخت

به گزارش «انرژی پرس»، گازوئیل به‌عنوان یکی از پنج فرآورده اصلی کشور، سال‌هاست که به شکل یارانه‌ای در اختیار بخش‌های مختلف قرار می‌گیرد؛ اما به باور برخی‌ها همین نظام چندقیمتی، بستر گسترده‌ای برای قاچاق، فساد و اتلاف منابع فراهم کرده است. مصطفی سعیدی، کارشناس حوزه انرژی، در گفت‌وگویی با انرژی‌پرس معتقد است عرضه این حامل انرژی در بورس می‌تواند بسیاری از این مشکلات را برطرف کند و به واقعی‌سازی اقتصاد انرژی کشور کمک شایانی داشته باشد.

سعیدی با اشاره به نبود شفافیت در نظام توزیع گازوئیل گفت: در حال حاضر، هر وزارتخانه (مانند جهاد کشاورزی، صنعت، معدن و تجارت، یا راه و شهرسازی) بر اساس نیاز اعلامی خود، از طریق سامانه‌ای در شرکت پالایش و پخش، سهمیه گازوئیل یارانه‌ای دریافت می‌کند. اما پرسش اصلی این است که چه مقدار از این گازوئیل واقعاً برای نیازهای واقعی این بخش‌ها مصرف می‌شود و چه میزان از آن به مسیر قاچاق سرریز می‌شود؟ این مشکلی است که سال‌هاست کشور با آن دست‌به‌گریبان است.

به گفته این کارشناس، مشکل اصلی از تفاوت شدید قیمت یارانه‌ای و واقعی گازوئیل ناشی می‌شود: وقتی دولت سوختی را با نرخ ۳۰۰ یا ۶۰۰ تومان عرضه می‌کند، در حالی که هزینه واقعی هر لیتر حدود ۴۰ هزار تومان است، طبیعی است که انگیزه قاچاق و حیف‌ومیل افزایش یابد. از سوی دیگر، این سیاست یارانه‌ای بدهی بزرگی برای دولت ایجاد کرده و عملاً به تورم دامن می‌زند.

این کارشناس انرژی عرضه گازوئیل در بورس انرژی را راهکاری برای کاهش این مشکلات دانست و توضیح داد: عرضه گازوئیل با قیمت یارانه‌ای در حالی که هزینه تمام‌شده آن برای دولت حداقل ۷ تا ۸ هزار تومان است، به کسری بودجه و افزایش بدهی‌های دولت منجر می‌شود. این کسری خود عامل تورم است. عرضه در بورس می‌تواند قیمت را به سطح واقعی نزدیک کند و رقابت سالم شکل بگیرد. دولت نیز می‌تواند به جای تحمیل کسری بودجه، بخشی از هزینه واقعی تولید را بازیابی کند.

او تأکید کرد که اجرای این سیاست باید با یک برنامه تدریجی برای صنایع همراه باشد: صنایعی که تنها به مدد یارانه ارزان انرژی سرپا مانده‌اند، باید ظرف یک بازه ۵ تا ۶ ساله به سمت تکنولوژی‌های بهره‌ورتر حرکت کنند تا وابستگی‌شان به انرژی کاهش یابد. البته این به معنای شوک ناگهانی به صنعت نیست، بلکه اصلاحی تدریجی است.

سعیدی همچنین به نقش شفافیت اشاره کرد و گفت: وقتی معامله در بورس انجام می‌شود، حتی اگر همچنان مکانیزم‌های یارانه‌ای یا دستوری وجود داشته باشد، باز هم به دلیل شفافیت بالاتر می‌توان جلوی فساد و قاچاق را گرفت.

او در پایان خاطرنشان کرد: تخصیص یارانه باید محدود به موارد خاص مثل برخی نیروگاه‌ها باشد و در نهایت، اگر قرار است حمایتی صورت گیرد، باید یارانه به مصرف‌کننده نهایی یعنی مردم پرداخت شود. ادامه عرضه گازوئیل در بورس انرژی می‌تواند یکی از بهترین مسیرها برای تحقق این هدف باشد.