سناریوهای نشست آتی اوپک پلاس/ خیز عربستان برای پوشش برنامه‌های بلندپروازانه

به گزارش اختصاصی انرژی پرس، سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) و متحدانش از جمله روسیه که به‌عنوان اوپک پلاس شناخته می‌شوند و در ۲ ژوئن (۱۳ خرداد) برای بحث در مورد سیاست مشترک تولید نفت خود تشکیل جلسه خواهند داد. این در حالی است که طی روزهای اخیر رسانه‌ها گزارش دادند که یکصدوهشتادوهشتمین نشست عادی وزیران نفت و انرژی اوپک و سی‌وهفتمین نشست اوپک‌پلاس که از یکم ژوئن به دوم ژوئن (۱۳ خرداد) موکول شده است، از طریق ویدئوکنفرانس برگزار خواهد شد.

نشست اوپک پلاس در حالی برگزار می‌شود که تنش‌های فزاینده جهان را در بر گرفته است؛ از یک سو، جنگ و کشتار در غزه از سوی رژیم صهیونیستی همچنان ادامه دارد و از سوی دیگر به نظر نمی‌رسد که تنش‌ها در اوکراین رو به پایان داشته باشد. همچنین تنش‌های اخیر در تایوان و روی کار آمدن دولت جدید در این جزیره گمانه‌زنی‌ها درباره رو به وخامت گذاشتن تنش‌ها و تاثیر بر بازارهای جهانی انرژی را بار دیگر بر سر زبان‌ها انداخته است. اما نقش اوپک پلاس در این زمینه چیست و با توجه به وضعیت موجود در جهان می‌توان چه سناریوهایی را برای نشست پیش روی این سازمان در نظر گرفت و اثر این سناریوها بر قیمت بازارهای نفت چه خواهد بود؟‌

اوپک پلاس، تلاشی برای حل تنش‌های درون‌سازمانی

اوپک در سال ۱۹۶۰ در بغداد توسط عراق، ایران، کویت، عربستان سعودی و ونزوئلا با هدف هماهنگ کردن سیاست‌های نفتی و تضمین قیمت‌های منصفانه و باثبات تأسیس شد. اکنون این نهاد متشکل از ۱۲ کشور، عمدتا از خاورمیانه و آفریقا، است که حدود ۳۰ درصد از نفت جهان را به خود اختصاص می‌دهند. در طول سال‌ها چالش‌هایی برای نفوذ اوپک وجود داشته است که اغلب منجر به اختلافات داخلی شد. به گفته کارشناسان، فشار جهانی به سمت منابع انرژی پاک‌تر و دور شدن از سوخت‌های فسیلی می‌تواند در نهایت سلطه این سازمان پرنفوذ را کاهش دهد. اوپک در پایان سال ۲۰۱۶ ائتلاف موسوم به اوپک پلاس را با ۱۰ صادرکننده اصلی نفت غیراوپک جهان از جمله روسیه تشکیل داد. تولید نفت خام اوپک پلاس حدود ۴۱ درصد از تولید جهانی نفت را تشکیل می‌دهد. هدف اصلی این گروه تنظیم عرضه نفت به بازار جهانی است. رهبران این گروه عربستان سعودی و روسیه هستند که ‌به ترتیب ۹ میلیون و ۹.۳ میلیون بشکه در روز نفت تولید می‌کنند.

آنگولا که در سال ۲۰۰۷ به اوپک پیوست، اما در ابتدای سال جاری به دلیل اختلاف نظر در مورد سطح تولید، از این اتحادیه خارج شد. اکوادور در سال ۲۰۲۰ و قطر در سال ۲۰۱۹ از اوپک خارج شدند.

«اندرو کانینگ»، تحلیل‌گر بازارهای انرژی در گفت‌وگو با رویترز گفت: «به طور کلی می‌‌توان چنین نتیجه گرفت که سازوکار اوپک پلاس تلاش برای حل اختلاف‌های قدیمی در میان کشورهای تولیدکننده نفت و همچنین دیگر دولت‌هایی بود که می‌خواستند جایگاه خود را در میان صادرکنندگان طلای سیاه پیدا کنند. از یاد نباید برد که نفت به‌عنوان یکی از حامل‌های مهم و تاثیرگذار انرژی به ایجاد هژمونی ختم شده و این امر سبب شد که سهم‌خواهی بدل به بخشی مهم از این ائتلاف شود.»

این در حالی است که بنا به بیانیه‌های اوپک، صادرات کشورهای عضوش حدود ۴۹ درصد از صادرات جهانی نفت خام را تشکیل می‌دهد. اوپک تخمین می زند که کشورهای عضو آن حدود ۸۰ درصد از ذخایر اثبات‌شده نفت جهان را در اختیار دارند.

کاهش تولید در دستور کار؟

قیمت نفت امسال از درگیری در خاورمیانه تاثیر گرفت، اگرچه نگرانی در مورد رشد اقتصادی و نرخ‌های بهره بالا هم در این مسئله تاثیرگذار بوده است. قیمت نفت برنت هفته گذشته به پایین‌ترین حد خود در هفت هفته گذشته رسید و به ارزش ۸۳ دلار و ۴۴ سنت در هر بشکه معامله شد.

سه منبع آگاه از کشورهایی که به صورت داوطلبانه عرضه را در اوپک کاهش داده‌اند، گفتند که احتمال تمدید این کاهش در نشست آتی اوپک پلاس وجود دارد. یک منبع آگاه به رویترز گفت که کاهش تولید ممکن است تا پایان سال تمدید شود، در حالی که منبع دیگری گفت که افزایش ناگهانی تقاضا می‌تواند اوپک پلاس را مجبور به ایجاد تغییر کند. دو منبع دیگر اوپک گفتند هنوز مذاکرات رسمی صورت نگرفته است و یکی از آنها گفت که اوپک هنوز به این یا آن سمت به تمدید کاهش تولید متمایل نشده است.

اما تاثیرگذاری این مسئله و سناریوهای پیش رو در قیمت‌ها و وضعیت بازار چه خواهد بود؟ «ریچارد برونز»، تحلیل حوزه انرژی در این رابطه به بلومبرگ گفت: «‌‌فکر می‌کنیم که احتمال زیادی وجود دارد که تمدید کاهش تولید در اوپک پلاس پس از ژوئن تمدید شود. اما ما هنوز دیدگاه قاطعی ارائه نمی‌کنیم، بعید به نظر می‌رسد در این زمینه توافقی نهایی وجود داشته باشد.»

با این همه، در گذشته کاهش عرضه تولید این گروه ‌اثرات قابل توجهی بر اقتصاد جهانی داشته است. در طول جنگ اعراب و اسرائیل در سال ۱۹۷۳، اعضای عرب اوپک به تلافی تصمیم ایالات متحده برای تامین مجدد ارتش اسرائیل و همچنین سایر کشورهایی که از اسرائیل حمایت کردند، تحریمی را علیه ایالات متحده اعمال کردند. تحریم نفت به اقتصاد تحت فشار ایالات متحده که به نفت وارداتی وابسته شده بود فشار آورد. قیمت نفت جهش کرد و باعث افزایش هزینه سوخت برای مصرف‌کنندگان و کمبود سوخت در ایالات متحده شد. تحریم همچنین ایالات متحده و سایر کشورها را در آستانه یک رکود جهانی قرار داد.

در سال ۲۰۲۰، در طول قرنطینه سراسری در پی پاندمی کرونا، قیمت نفت خام کاهش یافت. پس از آن توسعه، اوپک پلاس تولید نفت را با هدف تقویت قیمت‌ها۱۰ میلیون بشکه در روز کاهش داد که معادل حدود ۱۰ درصد تولید جهانی محسوب می‌شد. در آن زمان این اقدام تاثیرات مهمی بر قیمت حامل‌های انرژی گذاشت.

دوراهی ظرفیت

علاوه بر کاهش تولید، اوپک پلاس قرار است در مورد ارقام ظرفیت تولید اعضای خود در سال جاری بحث کند، موضوعی که از نظر تاریخی بحث‌برانگیز است. این گروه سه شرکت مستقل (آی‌اچ‌اس، وود مک و ریستاد) را موظف کرده است تا ظرفیت تولید همه اعضای اوپک پلاس را تا پایان ژوئن ارزیابی کنند. برآوردهای ظرفیت به اوپک پلاس کمک می‌کند تا ارقام پایه تولید را تعیین کند. به گفته منابع آگاه با مذاکرات که خواستند نامشان فاش نشود، این روند تا کنون شامل گفت‌وگوهای سخت با مشاوران خارجی است که برای ارزیابی موضوع تعیین شده‌اند.

«مایلز ویکتوری»، استاد دانشگاه لندن، در این رابطه گفت: «نکته مهم در این زمینه واکنش بازارهاست. با توجه به وضعیت فعلی، می‌توان انتظار داشت که در صورت تعیین ظرفیت و همچنین ادامه کاهش تولید شاهد افزایش قیمت‌ها باشیم. با این همه، نباید از یاد برد که نفت در اینجا صرفا ابزاری اقتصادی نبوده و از آن به‌عنوان اهرمی سیاسی نیز بهره گرفته می‌شود.»

این در حالی است که صندوق بین‌المللی پول تخمین می‌زند که ریاض برای پوشش هزینه‌های برنامه‌های بلندپروازانه به قیمت‌هایی نزدیک به ۱۰۰ دلار در بشکه برای صادرات نفت نیاز دارد. به گفته کارشناسان، این مسئله تاثیر بسزایی در سناریوهای پیش رو در زمینه نشست آتی اوپک پلاس خواهد داشت.

با توجه به عوامل مذکور، می‌توان انتظار داشت که نشست آتی اوپک پلاس در تعیین وضعیت بازار و قیمت‌ها در ماه‌های آتی تاثیر بسزا و تعیین‌کننده‌ای داشته باشد. این نتایج احتمالا روی اهداف جداگانه برای سال ۲۰۲۵، تاثیر خواهد گذاشت.