در پشت پرده تولید بنزین بی‌کیفیت چه می‌گذرد؟ +فیلم

به گزارش اختصاصی انرژی پرس، طی روزهای گذشته در یک افشاگری تکان‌دهنده، مهدی افقهی مدیرعامل پیشین تاپیکو (سهامدار اصلی پالایشگاه ستاره خلیج فارس) اعلام کرد که در دو سال گذشته به دلیل ناترازی شدید در تولید و مصرف بنزین، پالایشگاه‌های کشور مجبور به تولید بنزینی با کیفیت پایین‌تر شدند که عامه مردم از آن با عنوان بنزین تقلبی نام می‌برند.

پالایشگاه ستاره خلیج فارس، یکی از بزرگترین پالایشگاه‌های کشور، به عنوان نمونه‌ای بارز از این مشکل، مطرح شده که قادر به تولید بنزین با کیفیت بالا و استانداردهای یورو ۵ است، اما به دلیل دستور دولت مبنی بر تولید بنزین با اکتان پایین‌تر یعنی با اکتان ۸۷ و البته ارزان قیمت، متحمل خسارات هنگفتی شده است.

به گفته مدیر عامل تاپیکو شرکت پالایشگاه نفت ستاره خلیج فارس هم اکنون بیش از ۶۰ همت به دلیل فروش بنزین از دولت طلب کار بوده که فشار سنگینی بر نفت ستاره وارد کرده است.

کاتالیست‌های بی‌کیفیت؛ عامل اصلی کاهش کیفیت بنزین

پویا حسینی‌فر، عضو هیات علمی دانشگاه صنعت نفت اهواز، در گفتگویی اختصاصی با «انرژی پرس» به تشریح دلایل کاهش کیفیت بنزین در کشور و عواقب آن پرداخت.

او با اشاره به نقش کاتالیست‌ها در تولید بنزین با اکتان بالا، تاکید کرد: به دلیل تحریم‌ها و مشکلات تامین کاتالیست‌های با کیفیت، پالایشگاه‌های کشور مجبور به استفاده از کاتالیست‌های بی‌کیفیت یا افزودنی‌های مضر شده‌اند.

حسینی‌فر توضیح داد که کاتالیست‌ها نقش بسیار مهمی در فرایند تولید بنزین با اکتان بالا ایفا می‌کنند؛ با این حال، به دلیل تحریم‌ها و مشکلات تامین این مواد اولیه، پالایشگاه‌های کشور مجبور شده‌اند از کاتالیست‌های با کیفیت پایین‌تر و یا کاتالیست‌های احیا شده استفاده کنند که این امر به شدت بر کیفیت بنزین تولیدی تاثیر گذاشته است.

خسارات اقتصادی و زیست‌محیطی ناشی از بنزین بی‌کیفیت

او در این باره عنوان کرد: وقتی کاتالیست‌های با کیفیت در دسترس نباشند، پالایشگاه‌ها برای افزایش عدد اکتان بنزین مجبور به استفاده از ترکیبات آروماتیک می‌شوند. این ترکیبات اگرچه به صورت اسمی عدد اکتان را افزایش می‌دهند اما در عمل باعث افزایش آلودگی هوا و کاهش کیفیت بنزین می‌شوند.

به گفته حسینی‌فر، استفاده از ترکیبات آروماتیک مانند بنزن و تولوئن، که برای افزایش عدد اکتان به بنزین اضافه می‌شوند، عواقب زیست محیطی جدی به دنبال دارد. این ترکیبات آلاینده‌های خطرناکی هستند که باعث آلودگی هوا و بروز بیماری‌های تنفسی می‌شوند.

بنزین بی‌کیفیت؛ بمب ساعتی در موتور خودروها

وی همچنین تاکید کرد که استفاده از الکل‌ها به عنوان افزودنی برای افزایش عدد اکتان نیز مشکلات خاص خود را دارد و می‌تواند به افزایش رطوبت در سوخت و ایجاد مشکلاتی در سیستم سوخت‌رسانی خودروها منجر شود.

حسینی‌فر بر ضرورت رفع مشکلات تامین کاتالیست‌های با کیفیت و بهبود فرایند تولید بنزین در کشور تاکید کرد. وی گفت که تنها با رفع این مشکلات می‌توان به تولید بنزینی با کیفیت مطلوب و کاهش آلودگی هوا امیدوار بود.

به باور کارشناسان بنزین بی‌کیفیت یک فاجعه خاموش است که به شدت به موتور خودروها، محیط زیست و سلامت شهروندان آسیب می‌زند.

حسینی‌فر با اشاره به مشکلات زیست محیطی ناشی از استفاده از بنزین بی‌کیفیت، تاکید کرد که یکی از مهمترین مشکلات، عدم تطابق عدد اکتان بنزین با استانداردهای مورد نیاز موتور خودروها است.

او توضیح داد: وقتی بنزینی با عدد اکتان کمتر از استانداردهای مورد نیاز به موتور خودرو وارد می‌شود، فشار زیادی به موتور وارد شده و در نتیجه باعث ایجاد آسیب‌های جدی به قطعات موتور می‌شود.

حسینی‌فر همچنین به مراجعه مکرر مالکان خودروهای نو به نمایندگی‌ها به دلیل مشکلات موتور و کاتالیست اشاره کرد و این موضوع را به استفاده از بنزین بی‌کیفیت مرتبط دانست.

او ادامه داد: بسیاری از مالکان خودروها برای جبران کمبود کیفیت بنزین، از مکمل‌های سوخت استفاده می‌کنند که این خود باعث ایجاد مشکلات دیگری برای خودرو می‌شود.

ضرورت نوسازی پالایشگاه‌ها و رفع مشکلات تامین کاتالیست

به گفته‌ی کارشناسان، در برخی از پالایشگاه‌ها، بنزین با کیفیت بالا یعنی با اکتان ۹۷ و ۹۹ واقعی نیز تولید می‌شود، اما به دلیل حجم پایین آن، با بنزین‌های با کیفیت پایین‌تر و اکتان کمتر ترکیب می‌شود تا میزان بنزین بیشتری به دست آید. با این روش هم ناترازی کمتر می‌شود و هم هزینه دولت کاهش پیدا می‌کند.

عضو هیات علمی دانشگاه صنعت نفت اهواز با اشاره به مصرف بالای بنزین در ایران نسبت به سایر کشورها، بر اهمیت آگاهی‌سازی عمومی در زمینه مصرف بهینه انرژی تاکید کرد، او همچنین به قدیمی بودن پالایشگاه‌های کشور و نیاز به سرمایه‌گذاری برای نوسازی و بهینه‌سازی آن‌ها اشاره کرد.

اگرچه تحریم‌ها و مصرف بالای جامعه از دلایل اصلی تولید بنزین با کیفیت پایین‌تر است، اما به گفته کارشناسان فرسودگی پالایشگاه‌ها و نبود سرمایه‌گذاری برای نوسازی آن‌ها نیز مساله مهمی است که ریشه در مدیریت نامناسب و بی‌توجهی مسئولان دارد.

پالایشگاه‌هایی مانند آبادان و اصفهان با تکنولوژی‌های ۵۰ سال پیش، دیگر توانایی تولید بنزین با استانداردهای روز دنیا را ندارند.

نهادهای نظارتی؛ غایب بزرگ در بحران بنزین

اما سوالی که مطرح میشود این است که در این آشفته‌بازار بنزین، چه کسی پاسخگو است؟ نهادهای نظارتی و قضایی کجا هستند؟ چرا در برابر تولید و توزیع گسترده بنزین تقلبی که سلامت میلیون‌ها نفر را به خطر انداخته و یکی از متهمان اصلی آلودگی هوا در چندسال اخیر است، سکوت کرده‌اند؟