ادامه صادرات گاز روسیه به اروپا به‌رغم ادامه درگیری‌های اوکراین

به گزارش اختصاصی انرژی پرس، تهاجم اوکراین به منطقه کورسک روسیه بزرگ‌ترین حمله از زمان آغاز جنگ با حدود ۱۰۰۰ سرباز و بیش از ۲۲ تانک و سایر خودروهای زرهی بود. نکته مهم اما این بوده که این حمله یک خط انتقال گاز از روسیه به اتحادیه اروپا را تهدید می‌کند. در گرچه ممکن است با توجه به جنگ جاری در اوکراین این مسئله برای بسیاری تعجب‌آور باشد، کشورهای اروپایی مانند اتریش، مجارستان و اسلواکی همچنان گاز را از روسیه می‌خرند، گازی که از طریق شهر «سودژا» در کورسک جریان می‌یابد.

حمله به هاب اصلی گاز «سودژا»، وابستگی مداوم اروپا به انرژی روسیه را برجسته می‌کند:  اما پرسش اصلی اینجاست که به‌رغم درگیری‌های اوکراین چرا خرید گاز از روسیه توسط دولت‌های اروپایی همچنان انجام می‌شود؟

گاز در مسیر اروپا

«سودژا»، واقع در حدود ۱۰ کیلومتری از مرز اوکراین، نقش کلیدی در ترانزیت گاز طبیعی به اتحادیه اروپا ایفا می‌کند. به طور متوسط ​​روزانه ۴۲ میلیون متر مکعب (۱.۵ میلیارد فوت مکعب) گاز روسیه به اوکراین سرازیر می‌شود و این شهر میزبان یک سیستم اندازه‌گیری گاز است که منابع ورودی به اروپا را تعیین می‌کند.

علیرغم جنگ با روسیه، کی‌یف به عنوان بخشی از قرارداد ۲ میلیارد دلاری بین شرکت دولتی نفت گاز و گازپروم روسیه، اجازه داده است که صادرات گاز از طریق خط لوله دوران شوروی بدون توقف ادامه یابد. از اوکراین، گاز به سمت اسلواکی ترانزیت می‌شود و و از آنجا نیز منشعب شده و یکی از شاخه‌ها به جمهوری چک و دیگری به اتریش می‌رود.

قرارداد ترانزیت مذکور در ژانویه منقضی می شود. اگر قبل از آن جریان صادرات گاز مختل شود، قیمت گاز ممکن است افزایش یابد و به شدت به مصرف‌کنندگان و صنایع اروپایی ضربه بزند. «مایک کافین»، رئیس تحقیقات نفت، گاز و معدن در اندیشکده کربن تراکر مستقر در لندن، گفت: «در بلند‌مدت، به نظر می‌رسد که وضعیت در اوکراین تاثیر چندانی بر صادرات گاز در اپورا نگذاشته است و همچنان شاهد خرید گاز از سوی دولت‌های اروپایی هستیم.»

به گفته کارشناسان، کشیده شدن درگیری‌ها به نقاط کلیدی حوزه انرژی در اروپا می‌تواند روند صدور گاز به اروپا را دچار اخلال کند و بر معادلات سیاسی و اقتصادی قاره سبز تاثیر ویرانگری بگذارد، به‌ویژه با توجه به آن‌که شاهد اتمام ماه‌های گرم هستیم و در نتیجه نیاز به انرژی وارداتی از روسیه بیش از پیش در اروپا احساس می‌شود.

ارتباط راهبری اروپا و روسیه در حوزه انرژی

مایک کافین در ادامه با توجه به دلائل ادامه صادرات گاز روسیه به اوکراین گفت: «به نظر من، اروپا لااقل در کوتاه‌مدت چندان گزینه‌های زیادی پیش روی خود نمی‌بیند و در واقع چاره‌ای جز ادامه خرید گاز از روسیه ندارد.» وی به الجزیره گفت: «در حالی که اروپای غربی می‌تواند به ‌گاز طبیعی مایع ‌و منابع دریای شمال چشم بدوزد، اما این گزینه‌ها برای بخش‌هایی از اروپای مرکزی نه‌تنها به صرفه نبوده بلکه اصولا آنچنان هم در دسترس نیست.»

به گزارش نهادهای رسمی، سهم گاز روسیه به عنوان بخشی از کل واردات اروپا از ۳۸ درصد در سال ۲۰۲۱ به ۱۵ درصد در سال ۲۰۲۳ نزول کرده و در واقع به کمتر از نصف رسیده است. به گفته کارشناسان، ‌کشورهای اروپایی همچنان به گاز روسیه که از طریق اوکراین منتقل می‌شود، «به دلیل توسعه تاریخی زیرساخت‌های خط لوله»، متکی هستند.

شرکت اوام‌وی اتریش در سال ۲۰۱۸ با گازپروم قراردادی برای عرضه بیش از ۶ میلیارد متر مکعب (۲۱۲ میلیارد فوت مکعب) در سال تا سال ۲۰۴۰ امضا کرد. همچنین شرکت ام‌وی‌ام مجارستان برای ۴.۵ میلیارد متر مکعب (۱۶۰ میلیارد فوت مکعب) صادرات از روسیه تا سال ۲۰۳۶ قراردادی امضا کرده است که بیشتر آن از طریق خط لوله ترک‌استریم و از طریق ترکیه تحویل داده می‌شود.

«جید مک‌گلین»، کارشناس اوکراینی و محقق در کالج کینگ لندن، می‌گوید: «بعضی از کشورهای اروپایی همچنان گاز روسیه را وارد می‌کنند زیرا می‌خواهند چیزی از سهم واردات انرژی‌شان کم نشود. آنها حاضر نیستند هزینه‌های سیاسی انتقال سریع‌تر گاز روسیه را بپردازند.» بنا به گفته وی، نقض قراردادهایی که کشورهای اروپایی پیش از جنگ اوکراین با روسیه امضا کرده بودند، آنچنان پیچیده است که کشورهای اروپایی ترجیح می‌دهند خود را درگیر آن نکنند. به گفته وی، یافتن جایگزین برای این قراردادها نیز عملیاتی زمان‌بر بوده و در نتیجه بنا به عقیده رهبران اروپایی به زحمتش نمی‌ارزد.

از سوی دیگر، برخی کارشناسان این وابستگی را امری خطرناک در حوزه جنگ اوکراین می‌دانند. تحلیلگران به خطراتی اشاره کرده اند که گازپروم می تواند از جنگ به عنوان بهانه‌ای برای کاهش جریان گاز به اروپا استفاده کند. با این حال، اگر صادرات متوقف شود، روسیه سالانه حدود ۴.۵ میلیارد دلار ضرر خواهد داشت که بر اساس میانگین قیمت گاز به اروپا ۳۲۰ دلار در هر ۱۰۰۰ متر مکعب (۳۵۳۰۰ فوت مکعب) در سال ۲۰۲۵ پیش‌بینی می‌شود.

به گفته «تام کاردی»، تحلیل‌گر حوزه انرژی، منافع تجاری روسیه‌ باعث می‌شود که توقف جریان گاز به اروپا امری بعید باشد، ‌مگر اینکه آسیب فیزیکی رخ دهد یا شرایط در طرف اوکراینی تغییر کند. به گفته وی، روند فعلی در درازمدت نمی‌تواند ادامه داشته باشد، چراکه تصور می‌شود که با افزایش مصرف داخلی کشورهایی مانند آذربایجان، ظرفیت اضافی کمتری برای اروپا وجود خواهد داشت که این امر می‌تواند در میان‌مدت اروپا را به سمت گزینه‌هایی به جز گاز روسیه سوق دهد.