آشنایی با شرکت‌های پتروشیمی ایران: این قسمت خراسان+فیلم

به گزارش «انرژی پرس»، شرکت پتروشیمی خراسان، بزرگ‌ترین مرکز تولید محصولات شیمیایی در شمال و شمال شرق ایران، در اردیبهشت ۱۳۷۱ تأسیس شد و از خرداد ۱۳۷۵ به‌عنوان یکی از بنگاه‌های بزرگ صنعتی و تولیدی ایران فعالیت خود را آغاز کرد. این مجموعه در نزدیکی بجنورد، با هدف تأمین کود شیمیایی برای استان‌های شمالی، خراسان، سمنان، سیستان و بلوچستان و همچنین صادرات به کشورهای همسایه، راه‌اندازی شد. موقعیت استراتژیک، دسترسی به خط لوله گاز سرخس-نکا-بیدبلند، و تمرکز بر توسعه اقتصادی و اشتغال‌زایی منطقه، از دلایل انتخاب این مکان برای تأسیس مجتمع بود.

تاریخچه

شرکت پتروشیمی خراسان در سال ۱۳۷۱ با هدف تأمین کود شیمیایی موردنیاز بخش کشاورزی و توسعه صنعتی شمال شرق ایران تأسیس شد. این مجموعه در خرداد ۱۳۷۵ به بهره‌برداری رسید و به سرعت به یکی از مراکز کلیدی تولید محصولات شیمیایی در ایران تبدیل شد. نزدیکی به قطب‌های کشاورزی، دسترسی به منابع گاز طبیعی، و امکان صادرات به کشورهای آسیای میانه، این شرکت را به یکی از بازیگران مهم صنعت پتروشیمی ایران تبدیل کرده است. پتروشیمی خراسان با ایجاد اشتغال، ارتقای دانش فنی، و توسعه زیرساخت‌های منطقه، نقش مهمی در اقتصاد محلی و ملی ایفا کرده است.

موقعیت جغرافیایی

مجتمع پتروشیمی خراسان در زمینی به مساحت ۲۰۰ هکتار در ۱۷ کیلومتری جاده بجنورد-شیروان، در مجاورت جاده مواصلاتی تهران-مشهد واقع شده است. این زمین شامل ۳۰ هکتار محوطه صنعتی، ۴۰ هکتار محوطه عمومی و غیرصنعتی، و ۱۳۰ هکتار فضای سبز است. موقعیت استراتژیک این مجتمع، دسترسی به بازارهای کشاورزی شمال و شمال شرق ایران و کشورهای همسایه را تسهیل کرده است.

واحدهای تولیدی

پتروشیمی خراسان دارای سه واحد تولیدی اصلی است:

1. واحد آمونیاک: با ظرفیت تولید ۱۰۰۰ تن در روز (۳۳۰,۰۰۰ تن در سال) تحت لیسانس شرکت M.W. Kellogg، در خرداد ۱۳۷۵ به بهره‌برداری رسید. این واحد با مصرف حدود ۳۴۸ میلیون متر مکعب گاز طبیعی در سال، آمونیاک با خلوص ۹۹.۶۵ درصد تولید می‌کند که در تولید کود اوره، اسید نیتریک، رنگ‌ها، مواد منفجره، و سیال مبرد کاربرد دارد.
2. واحد اوره: با ظرفیت تولید ۱۵۰۰ تن در روز (۴۹۵,۰۰۰ تن در سال) تحت لیسانس شرکت Stamicarbon، در خرداد ۱۳۷۵ راه‌اندازی شد. این واحد با مصرف ۳۱۰,۰۰۰ تن آمونیاک و ۲۰۰ میلیون متر مکعب دی‌اکسید کربن، اوره پرایل تولید می‌کند که در کشاورزی، تولید رزین‌های اوره-فرمالدئید، خوراک دام، و مصارف پزشکی استفاده می‌شود.
3. واحد کریستال ملامین: با ظرفیت ۲۰,۰۰۰ تن در سال تحت لیسانس شرکت Eurotecnica ایتالیا، در اردیبهشت ۱۳۸۳ راه‌اندازی شد و در بهمن همان سال به ظرفیت کامل رسید. این واحد تنها تولیدکننده ملامین با روش فشار بالا در ایران است که بدون نیاز به کاتالیست، محصولات فرعی را در واحد اوره بازیافت می‌کند. ملامین در تولید رزین‌ها، روکش‌ها، پارچه‌های نسوز، چسب‌های چوب، کاغذسازی، و چرم‌سازی کاربرد دارد.

واحد آمونیاک

خوراک این واحد، گاز طبیعی تأمین‌شده توسط شرکت ملی گاز ایران است. گاز پس از گوگردزدایی با بخار آب در دمای ۸۰۰ درجه سانتی‌گراد در ریفرمر به گاز پروسس (هیدروژن، مونوکسید کربن، و دی‌اکسید کربن) تبدیل می‌شود. این گاز در ریفرمر ثانویه و راکتورهای شیفت پردازش شده و دی‌اکسید کربن آن جذب و به واحد اوره ارسال می‌شود. گاز سنتز نهایی در راکتور متاناسیون به آمونیاک با خلوص ۹۹.۶۵ درصد تبدیل می‌شود. بخش عمده آمونیاک به واحد اوره و بخشی به مخازن ذخیره‌سازی ارسال می‌شود.

واحد اوره

اوره از واکنش آمونیاک مایع و دی‌اکسید کربن در فشار ۱۴۳ کیلوگرم بر سانتی‌متر مربع و دمای ۱۷۰-۱۸۰ درجه سانتی‌گراد تولید می‌شود. این فرآیند شامل دو واکنش است: واکنش گرмазا و سریع تولید کربامات آمونیوم، و واکنش کند و گرماگیر تبدیل کربامات به اوره و آب. اوره تولیدی برای کشاورزی، رزین‌ها، و دیگر کاربردها استفاده می‌شود.

واحد کریستال ملامین

محلول اوره از واحد اوره پس از تغلیظ با آمونیاک سوپرهیت در راکتور سنتز به ملامین، آمونیاک، و دی‌اکسید کربن تبدیل می‌شود. این واکنش گرماگیر با سیستم نمک مذاب گرم می‌شود. گازهای خروجی (Off gas) به واحد اوره بازمی‌گردد. محلول ملامین پس از خالص‌سازی و حذف ناخالصی‌ها در کریستالایزرها به کریستال ملامین تبدیل شده و در بسته‌بندی‌های ۲۵ کیلوگرمی و یک تنی عرضه می‌شود.

سهام‌داران و مدیریت

سهام‌داران اصلی پتروشیمی خراسان شامل هلدینگ تاپیکو (۴۴ درصد)، شرکت نفت و گاز پارسیان (۱۳ درصد)، پتروفرهنگ (۱۹ درصد)، و شرکت آتیه صبا (۹ درصد) هستند. عیسی نوروزی‌پور مدیرعامل کنونی این شرکت است که با ۵۸۱ کارمند فعالیت می‌کند.

دستاوردها

پتروشیمی خراسان با تأمین کود شیمیایی برای استان‌های شمالی، خراسان، سمنان، و سیستان و بلوچستان، نقش مهمی در توسعه کشاورزی منطقه ایفا کرده است. این مجموعه با ایجاد اشتغال برای ۵۸۱ نفر و استفاده از ۹۹ درصد نیروی بومی، به اقتصاد و عمران استان خراسان شمالی کمک کرده است. صادرات به کشورهای آسیای میانه، کاهش وابستگی به واردات کود، و ارتقای دانش فنی پتروشیمی در منطقه از دیگر دستاوردهای این شرکت است. همچنین، طراحی فضای سبز ۱۳۰ هکتاری، نشان‌دهنده تعهد این مجموعه به محیط زیست است.

پتروشیمی خراسان با تولید متنوع اوره، آمونیاک، و کریستال ملامین، نه‌تنها نیازهای کشاورزی و صنعتی شمال شرق ایران را تأمین کرده، بلکه با صادرات به بازارهای جهانی، جایگاه ویژه‌ای در صنعت پتروشیمی ایران به دست آورده است. این مجموعه با تکیه بر فناوری‌های پیشرفته و نیروی انسانی بومی، نمونه‌ای از موفقیت در توسعه صنعتی و اقتصادی منطقه است.