مثلث خوش‌یمن پکن-مسکو-دهلی؛ صادرات نفت و گاز روسیه همچنان پیش می‌رود

به گزارش اختصاصی انرژی پرس، داده‌های وزارت اقتصاد روسیه ماه گذشته میلادی نشان می‌دهد درآمدهای حاصل از صادرات نفت و گاز این کشور در نیمه نخست امسال ۴۱ درصد افزایش یافته است. بنا به گزارش‌ها، در نیمه اول سال ۲۰۲۴، قیمت هر بشکه نفت اورال روسیه به ۶۹ دلار و ۱۰ سنت رسید که بالاتر از سقف قیمت ۶۰ دلار گروه هفت و بالاتر از ۵۲ دلار و ۵۰ سنت در نیمه اول سال ۲۰۲۳ بود. در همین مدت، ارزش روبل کاهش یافت و نرخ مبادله روبل در برابر هر دلار آمریکا، به ۹۰.۸ روبل در مقایسه با ۷۶.۹ در فاصله ژانویه تا ژوئن سال ۲۰۲۳ رسید.

این در حالی است که دیگر نهادهای رسمی گزارش‌هایی متفاوت از پیش‌بینی‌ها و آمار و ارقام خوشبینانه مقام‌های روس مخابره می‌کنند. طی روزهای اخیر آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) در گزارش ماهانه خود اعلام کرد درآمد روسیه از صادرات نفت در ژوئن، حدود ۱۶.۷ میلیارد دلار بود که ۱.۲ درصد نسبت به ماه قبل از آن کاهش داشت. بنا به این گزارش، درآمد حاصل از صادرات نفت پس از اینکه در فوریه به رکورد حدود ۱۹ میلیارد دلار رسید، روند رو به کاهشی داشته است. با این حال، درآمد این کشور از صادرات نفت بر مبنای سالانه، حدود ۲۳ درصد افزایش داشت.

اما پرسش اصلی این است که صادرات نفت و گاز روسیه، چه روند آن طی مدتی مشخص کاهشی بوده چه افزایشی، بیشتر چه کشورهایی را هدف قرار می‌دهد و مقاصد اصلی و عمده برای صادرات حوزه انرژی مسکو کجاست؟

خبرگزاری رویترز ماه گذشته میلادی گزارش داد که به گفته بازرگانان و داده‌های موجود هند و چین مقصد اصلی صادرات نفت کوره دریایی روسیه و گازوئیل خلاء (VGO) در ماه مه بوده‌اند.

صادرات نفت کوره روسیه و گازوئیل خلاء از طریق دریا در ماه گذشته ۱۲ درصد از آوریل افزایش یافت و به حدود ۴ میلیون تن متریک رسید که با تکمیل تعمیرات فصلی کمک کرد. تحریم کامل اتحادیه اروپا بر فرآورده های نفتی روسیه در فوریه ۲۰۲۳ اجرایی شد و بخش عمده‌ای از نفت کوره و گازوئیل خلاء روسیه به مناطق دیگر و عمدتا آسیا هدایت شد.

رویترز همچنین گزارش داد که در ماه مه، محموله‌های مستقیم نفت کوره و گازوئیل خلاء از بنادر روسیه به هند از ۰.۶ میلیون تن در ماه قبل به ۰.۷ میلیون تن افزایش یافت. محاسبات رویترز و داده‌های موسسه تحقیقاتی ال‌سی‌جی نشان می‌دهد که بارگیری نفت کوره روسیه به چین در ماه گذشته از ۴۵۰۰۰۰ تن در آوریل به حدود ۵۲۰۰۰۰ تن افزایش یافت. رویترز خبر دادند بنا به اظهارات تاجران، چین و هند نفت کوره مستقیم و گازوئیل خلاء را برای پالایش وارد می‌کنند و تا حدی جایگزین بشکه‌های گران‌تر اورال می‌شوند. حدود ۴۵۰۰۰۰ تن گازوئیل خلاء و نفت کوره بارگیری شده در بنادر روسیه در ماه مه برای بارگیری کشتی به کشتی در نزدیکی یونان و مالت رفته و منابع آگاه گفتند که بیشتر این محموله‌ها سر از آسیا در می‌آورد.

این در حالی است که بنا به گزارش‌ها، در ماه مه چین ۴۸ درصد از صادرات نفت خام روسیه را خریداری کرده است و پس از آن هند (۳۵ درصد)، اتحادیه اروپا (۷ درصد) و ترکیه (۶ درصد) قرار دارند. قاره سبز اما در حوزه گاز مایع دست بالا را داشته است. طی ماه مه میلادی، اتحادیه اروپا با خرید ۴۹ درصد از صادرات گاز طبیعی مایع روسیه، بزرگ‌ترین خریدار بود و پس از آن چین (۲۰ درصد) و ژاپن (۱۸ درصد) قرار گرفتند. گفتنی است که هیچ تحریمی برای محموله های گاز طبیعی مایع روسیه به اتحادیه اروپا اعمال نشده است.

«نیکولو کونته»، تحلیل‌گر بازارهای حوزه انرژی در این رابطه به رویترز گفت: «آمار و ارقام موجود حاکی از آن است که اقتصاد انرژی روسیه گرچه شاهد عقب‌افتادگی‌هایی بوده اما همچنان مسیر خاص خود را پیدا کرده و پیش می‌رود. از سوی دیگر، اتحادیه اروپا مدت‌ها پیش متوجه شد که سیاست‌هایش در حوزه انرژی سبز چندان هوشمندانه و عملیاتی نبوده و بنابراین ترجیح داده همچنان به واردات گاز طبیعی مایع از روسیه ادامه دهد، امری که البته برای متحدان اوکراینی بروکسل چندان خوشایند نیست.»

این نکته را نیز باید اضافه کرد که بنا به آمارهای موجود، اتحادیه اروپا با خرید ۳۹ درصد گاز خط لوله روسیه، بزرگ‌ترین خریدار در ماه مه بوده و پس از آن ترکیه (۲۹ درصد) و چین (۲۶ درصد) قرار دارند.

از سوی دیگر، گزارش‌ها حاکی از کاهش توانایی صادراتی روسیه حکایت دارد، هرچند که مقام‌های کرملین علاقه چندانی به اذعان به این مسئله ندارند. بنا به گزارش اویل پرایس، طی دو هفته گذشته، بیشتر کاهش محموله‌های نفت خام روسیه از بنادر غربی در دریای بالتیک و دریای سیاه بوده است. صادرات از بنادر «پریمورسک» و «اوست-لوگا» در دریای بالتیک در مقایسه با بالاترین سطح اخیر در آوریل، ۳۰ درصد کاهش یافته است، در حالی که صادرات از بندر «نووروسیسک» در دریای سیاه تقریباً به نصف کاهش یافته است.

بنا به گزارش آسوشیتد پرس، کاهش توانایی صادراتی روسیه برآمده از افزایش فشار بر گلوگاه انرژی این کشور و همچنین فشارهای نهادهای اروپایی و آمریکایی بر متحدان عمده از این کشور برای کاهش واردات خود از روسیه است. به گزارش این خبرگزاری، چین و هند البته نشان داده‌اند که چندان علاقه‌ای به پیروی از دستورالعمل‌های غرب ندارند و دیدار اخیر نخست‌وزیر هند و رئیس کاخ کرملین خود نشان از آن داشت که دهلی نو و همچنین پکن همچنان جایگاه بالای خود در زمینه واردات حامل‌های انرژی از روسیه را حفظ خواهند کرد.