انواع گازهای مایع را بشناسید

به گزارش انرژی پرس گاز یکی از مهمترین انرژی‌هایی است که زندگی انسان امروز به آن وابسته است. ما هر روز به شکل‌های گوناگونی از گاز استفاده می‌کنیم اما اطلاعاتمان درخصوص این انرژی گرانبها بسیار اندک است و با انواع آن آشنایی نداریم. ال‌.ان.جی و ال.پی.جی، دو نوع از مهمترین گازهایی هستند که در دنیای امروز، نقشی اساسی در بسیاری از حوزه‌ها ایفا می‌کنند؛ این گزارش تلاش می‌کند این دو نوع گاز را توضیح داده و مزایا و معایب هرکدام از آن‌ها را برشمرد.

هردوی  این گازها، به طور گسترده در دسترس هستند و هزاران کاربرد در مشاغل گوناگون و منازل دارند.

گاز مایع ال.پی.جی

گاز مایع که بصورت مخفف LPG نامیده می شود و عمدتاً از دو ترکیب هیدروکربنی پروپان و بوتان با فرمول شیمیایی C۴H۱۰, C۳H۸ تشکیل شده است. ال.پی.جی همان گازی است که سالیان سال طی دهه ۶۰ و ۷۰ در سیلندرهای گاز خانگی در ایران مشاهده می‌شد و برای گرمایش منازل و همینطور پخت و پز از آن‌ها استفاده می‌شد که البته این، تنها نمونه‌ی کوچکی از کاربردهای این گاز است.

این گاز در برخی نقاط دنیا به نام ترکیب عمده آن، پروپان، نیز شناخته می‌شود که به عنوان محصول فرعی فرآیندهای تصفیه و تولید گاز طبیعی و پالایش نفت خام تولید می‌شود.

گاز مایع ال.پی.جی، گاز کم‌خطری است که فاقد رنگ، بو و مزه است اما در صورتیکه حجم زیادی از آن استشمام شود باعث بیهوشی می‌شود.

روش شکل‌گیری گاز مایع ال.پی.جی

اگرچه ترکیبات این گاز در فصول و مکان‌های مختلف متفاوت است اما در شرایط فشار و دمای عادی به صورت گاز است و تحت فشار atm۱۰-۸ ، اجزا آن به مایع تبدیل می شود. بنابراین نگهداری و حمل و نقل این محصول به سادگی امکان پذیر است. برای مایع کردن ال.پی.جی ، این گاز در فشار حدود ۸ تا ۱۰ اتمسفر در مخازن فلزی با استحکام مناسب ذخیره می‌شود.

برای مثال گاز مایع ارائه شده به مصرف کنندگان در ایران در فصول مختلف بین (۹۰-۵۰) درصد بوتان و (۵۰-۱۰) درصد پروپان و تا ۲% ترکیبات سنگین‌تر مانند پنتان دارد. به علت کیفیت سوخت گاز مایع و کاهش انتشار آلاینده‌ها، استفاده از این سوخت در جهان به صورت فزاینده ای مورد توجه بوده و در کشورهای مختلف مانند ایتالیا (با ۱۵۰۰۰۰۰ خودرو)، ژاپن، امریکا، انگلیس استفاده از این سوخت جایگزین مورد حمایت و تشویق دولت‌ها است.

مزایای ال.پی.جی

از مهمترین مزایای در دسترس بودن آن و ایمنی بالاست. از آنجا که مخازن ال.پی.جی مجهز به شیر قطع جریان در صورت نشت از خطوط انتقال سوخت هستند، استفاده از آنها ایمن تر از بنزین است. این گاز به موتور محفظه احتراق به صورت بخار وارد می‌شود و روغن را از دیواره سیلندرها نمی‌شوید، یا در شرایط سرد بودن موتور، روغن را رقیق نمی‌کند. از سوی دیگر مواد آلاینده مانند اسید سولفوریک، یا ذرات کربن را وارد روغن موتور نمی‌کند و همین موضوع سبب می‌شود موتورهایی که از ال.پی.جی استفاده می‌کنند، هزینه‌ی نگهداری و تعمیرات کمتری را بپردازند.

معایب ال.پی.جی

اگرچه ین گاز دارای مزایای فراوانی است اما معایبی هم دارد که از جمله آن می‌توان به بزرگ بودن مخزن آن در مقایسه با بنزین اشاره کرد. به این دلیل که مخزن تحت فشار است لازم است بزرگتر از مخزن بنزین باشد و هزینه خودروهای با سوخت ال.پی.جی بین ۲۰۰۰ –۱۰۰۰ دلار گرانتر از خودروهای بنزینی است.

از آنجایی که ال.پی.جی یکی از محصولات فرعی پالایشگاه‌هاست، دارای فراوانی منابع نیست و نمی‌تواند به طور کامل جایگزین بنزین شود.

ایمنی در ال.پی.جی

به لحاظ ایمنی، چون گاز پروپان سنگین تر از هواست در صورت نشت، به صورت لکه روی سطح زمین باقی مانده و در آب‌های زیرزمینی نیز نفوذ می‌کند. امکان شعله ور شدن آن روی سطح زمین نیز وجود دارد بنابراین باید در حمل و نقل و حین استفاده، نهایت دقت در جلوگیری از نشت ال.پی.چی صورت گیرد.

گاز مایع ال.ان.جی

زمانی که گاز طبیعی در فشار اتمسفر تا دمای F º۲۶۰- سرد شود، به حالت مایع تبدیل می‌شود. ال.ان.جی شامل بیش از ۹۵ درصد متان و درصد کمی اتان و پروپان و سایر هیدروکربورهای سنگین‌تر است؛ سایر ترکیبات و ناخالصی‌های گاز طبیعی مانند اکسیژن، آب، گازکربنیک و ترکیبات گوگردی طی فرآیند سرد کردن از گاز طبیعی جدا شده و گاز طبیعی در حالت مایع حاصل می‌شود.

ال.ان.جی نیز همانند ال.پی مایعی بی بو، بی رنگ و غیر سمی است و نسبت به فلزات یا سایر مواد حالت خورندگی نداشته و بخار آن در فضای باز، حالت انفجاری به خود نمی‌گیرد چرا که نشت آن به محض تماس با زمین یا در اثر حرارت محیط به سرعت در هوا تبدیل به گاز شده و چون در این حالت از هوا سبک‌تر است در محیط پراکنده و منتشر می‌شود.

روش سوختن ال.ان.جی

ال.ان.جی مشابه موتورهای با سوخت سی.ان.جی است که به صورت بخار وارد موتور می‌شود. فرق اساسی بین موتورهای ال.ان.جی و سی.ان.جی در نحوه‌ی نگهداری و تحویل سوخت است.

مزایای ال.ان.جی

از جمله مزایای ال.ان.جی می‌توان به وزن کمتر مخازن ذخیره و پیمایش مسافت بیشتر اشاره کرد، به همین دلیل استفاده از آن‌ در خودروها، فضای کمتری اشغال می‌کند و برای خودروهای کوچتر مناسب است.

ال.ان.جی همچنین سرعت سوختگیری بالایی دارد که در خودروهای بزرگ این زمان بین چهار تا شش دقیقه به طول می‌انجامد. از سوی دیگر ارزیابی و کنترل ترکیب سوخت با دقت بالاتری انجام می‌گیرد.

معایب ال.ان.جی

ال.ان.جی در کنار همه‌ی مزایای خود، دارای معایبی هم هست. در ایستگاه‌های سوخت‌گیری خطوط انتقال گاز از مخزن به خودرو (شامل لوله‌ها، شیرآلات و وسایل اندازه‌گیری) جهت انتقال ال.ان.جی در حالت مایع باید پیش از شروع، سوخت باید تا دمای ۶۲oC- سرد شود که در غیر این صورت منجر به تبخیر بخشی از سوخت می‌شود.