عقب‌گرد آرام صنعت پالایش؛ پالایشگاه‌های تهران و بندرعباس زیر فشار افت تولید

به گزارش اختصاصی انرژی پرس، صنعت پالایشی در مهرماه ۱۴۰۴ با عقبگرد آرام و بدون جهش‌های قابل‌توجه وارد نیمه دوم سال شد. این روند در ماه گذشته نیز تکرار شد و دو پالایشگاه تهران و بندرعباس کاهش تولید داشتند.

از یک‌سو بخشی از پالایشگاه‌ها توانستند روند بهبود را در تولید و فروش ماهانه حفظ کنند و از سوی دیگر، برخی واحدها با افت محسوس عملکرد در مسیر نزولی قرار گرفتند.

مرور داده‌های مهرماه نشان می‌دهد که برخلاف تصور عمومی از رونق صنعت پالایش، بخش مهمی از صنعت در حال تجربه فشارهای عملیاتی است؛ فشارهایی که کاهش تولید، افت فروش و کاهش حاشیه امنیت عرضه فرآورده‌ها را به دنبال دارد. در چنین شرایطی ارزیابی عملکرد پالایشگاه‌ها اهمیت بیشتری پیدا می‌کند، به‌ویژه آنکه مهرماه یکی از ماه‌هایی است که میزان تقاضای داخلی و الگوی مصرف سوخت می‌تواند تصویر واقعی‌تری از وضعیت عرضه ارائه دهد.

به طور کلی مهرماه نقطه‌ای بود که دو تصویر متفاوت از صنعت پالایشی را در کنار هم قرار داد؛ تصویری از رشد و بازگشت تدریجی ظرفیت در پالایشگاه‌هایی چون اصفهان، لاوان و شیراز و تصویری دیگر از عقب‌گرد چشمگیر در تهران و بندرعباس که بیشترین سهم را در افت کلی عملکرد صنعت داشته‌اند.

این واگرایی عملکرد نشان می‌دهد که صنعت پالایشی هنوز در مسیر پایداری قرار نگرفته و شکاف میان شرکت‌های موفق و شرکت‌هایی که با محدودیت‌های فنی و مدیریتی روبه‌رو هستند در حال عمیق‌تر شدن است. در چنین شرایطی ادامه افت‌های پیاپی در پالایشگاه تهران و کاهش همزمان تولید و فروش در بندرعباس هشداری است که نمی‌توان آن را نادیده گرفت. آینده بازار فرآورده‌ها در ماه‌های آینده به توان صنعت در رفع این محدودیت‌ها و بازگشت به مدار رشد پایدار بستگی خواهد داشت.

پالایشگاه‌های تهران و بندرعباس در مسیر نزولی

کارنامه تولید شرکت‌ها در مهر ۱۴۰۴ حاکی از آن است که صنعت پالایشی نتوانسته تراز مثبت تولید را حفظ کند و مجموع تولید ۶ پالایشگاه بورسی با افت بیشتر از دو درصد نسبت به مهر سال گذشته همراه شده است. با این حال عملکرد شرکت‌ها یکدست نبوده و اختلاف میان برندگان و بازندگان صنعت قابل‌توجه است.

در میان شرکت‌ها پالایشگاه اصفهان بیشترین رشد را ثبت کرده است. این پالایشگاه با تولید یک میلیون و ۹۷۲ هزار و ۶۶۰ مترمکعب، رشد حدود هفت درصدی را تجربه کرد و نشان داد توانسته بخشی از ظرفیت ازدست‌رفته سال قبل را احیا کند. پس از آن لاوان قرار می‌گیرد که با رشد حدود چهار درصدی به عدد ۲۶۲ هزار و ۷۸۴ مترمکعب رسید تا در میان شرکت‌های کوچک‌تر صنعت عملکرد قابل قبولی داشته باشد.

در مقابل، گروه پالایشگاه‌هایی که با افت تولید روبه‌رو شده‌اند دامنه وسیع‌تری دارد. تبریز با کاهش سه درصدی و شیراز با افت بیش از پنج درصدی بخشی از این سیگنال منفی را ارسال کردند، اما بیشترین کاهش تولید به دو شرکت بزرگ اختصاص دارد؛ بندرعباس با افت حدود هشت درصدی و تهران با کاهش حدود ۹ درصدی ضعیف‌ترین عملکرد را در میان پالایشگاه‌ها ثبت کردند.

افت تولید در پالایشگاه تهران از آن جهت اهمیت دارد که این شرکت طی ماه‌های گذشته نیز با محدودیت‌های عملیاتی مواجه بوده و مهرماه چهارمین ماه متوالی است که این روند نزولی ادامه پیدا کرده است. این پالایشگاه در آبان اورهال داشته و مشخصا در این ماه نیز کاهش تولید خواهد داشت.

افت گسترده فروش در پالایشگاه‌های بورسی

در بخش فروش نیز تصویر شبیه به تولید است اما با تفاوت‌هایی که نشان‌دهنده تغییرات تقاضا و ترکیب محصولات در مهرماه است. مجموع فروش پالایشگاه‌ها نسبت به مهر سال قبل بیشتر از یک درصد کاهش داشته که نکته مهمی برای بازار فرآورده‌های نفتی محسوب می‌شود.

در این میان پالایشگاه شیراز بهترین عملکرد را به ثبت رسانده و با رشد چشمگیر ۱۴ درصدی میزان فروش خود را از ۲۶۳ هزار و ۲۴۶ مترمکعب به ۳۰۱ هزار و ۲۳۰ مترمکعب رسانده است. این رشد، شیراز را به موفق‌ترین پالایشگاه مهر ۱۴۰۴ در بخش فروش تبدیل کرده است.

پس از شیراز، اصفهان با رشد ۶ درصدی و فروش یک میلیون و ۹۶۱ هزار و ۹۲۵ مترمکعب توانسته جایگاه دوم رشد فروش را به دست آورد و نشان دهد هماهنگی میان بخش تولید و فروش در این شرکت حفظ شده است.

اما در سمت دیگر جدول، چهار شرکت بزرگ با افت فروش مواجه شده‌اند. لاوان کاهش دو درصدی را ثبت کرده و تبریز نیز با افت حدود پنج درصدی روبه‌رو شده است. وضعیت بندرعباس از این نیز مهم‌تر است؛ این پالایشگاه با کاهش حدود ۶ درصد فروش، در کنار تهران در دسته شرکت‌هایی قرار گرفته که هم در تولید و هم در فروش روند نزولی داشته‌اند.

با این حال بیشترین کاهش فروش مربوط به پالایشگاه تهران است؛ افت حدود هشت درصدی فروش این شرکت ادامه همان روندی است که در تولید نیز مشاهده می‌شود و می‌تواند زنگ خطری برای عملکرد پایدار این پالایشگاه در نیمه دوم سال باشد. عقب‌نشینی همزمان در تولید و فروش معمولا نشانه‌ای از وجود محدودیت‌های عمیق‌تر در چرخه عملیاتی است؛ مسائلی که اگر رفع نشود اثر مستقیم بر تامین سوخت و درآمدهای صنعت خواهد داشت.