هشدار به سرمایه‌گذاران صنعت پتروشیمی درباره توسعه تک محصولی

او در بخش دیگری از گفتگوی خود نگاه های کوتاه مدت برخی از مجتمع های پتروشیمی را به طرح های توسعه ای را مورد نقد قرار داد و گفته که برخی واحدهای پتروشیمی به دنبال ساده ترین محصول در توسعه می روند.

متن کامل گفتگوی بازار با علی مراد مدیر برنامه ریزی و توسعه شرکت صنایع ملی پتروشیمی ایران در ادامه می آید:

* فعالین صنعت پتروشیمی بر این باورند که توسعه طرح های این حوزه به سرمایه گذاری بالایی نیاز داشته و منوط به حمایت های دولتی است. به نظر شما تسهیلات اختصاص داده شده از سوی دستگاه هایی همچون صندوق توسعه ملی در این حوزه چطور بوده و آیا متناسب با نیاز کشور است؟

بر اساس آخرین مصوبه دولت صندوق توسعه ملی می تواند در طرح های سرمایه گذاری در حوزه نفت، گاز و پتروشیمی ورود پیدا کند. این یکی از راهکارهایی است که صندوق توسعه بتواند به زنجیره پایین دست ورود کند. البته در حال حاضر هم شرکت های پتروشیمی از تسهیلات صندوق توسعه ملی استفاده می کنند. به عنول مثال یکی از طرح هایی که هم اکنون مراحل نهایی دریافت تسهیلات از صندوق را دنبال می کند تبدیل متانول به اتانول سنتزی است.

البته باید بگویم که میزان تخصیص اعتبار به عوامل مختلفی بستگی دارد که بخشی از آن به ساز و کارهای تعریف شده در صندوق توسعه است.

بر اساس برنامه هفتم توسعه تا چه میزان سرمایه گذاری باید در صنعت پتروشیمی صورت گیرد؟

۶۶ طرح در برنامه هفتم توسعه مشخص شده که اجرای آنها به حدود ۲۵ میلیارد دلار سرمایه گذاری نیاز دارد. تا حالا حدود ۱۳ میلیارد دلار سرمایه گذاری برای اجرای این طرح ها صورت گرفته و مابقی آن طبق برنامه ریزی های انجام شده به سال به سال انجام خواهد شد. امیدواریم با تحقق سرمایه گذاری های لازم به ظرفیت ۱۳۱ میلیون تن تولید سالانه در سال پایانی برنامه هفتم توسعه دست پیدا کنیم.

*پیشرفت صورت گرفته در تحقق اهداف تعریف شده در برنامه هفتم توسعه در صنعت پتروشیمی چقدر بوده است؟

متوسط پیشرفت ما در تحقق برنامه های هفتم توسعه حدود ۶۰ درصد بوده و که عدد بسیار خوبی است. البته باید تاکید کنم که در برنامه های قبلی هم هدف گذاری برای توسعه پروژه های پایین دست پتروشیمی صورت گرفته بود. برخی از پروژه های که در حال راه اندازی و بهره برداری هستند جز ۶۶ طرح تعریف شده در برنامه هفتم توسعه نیستند. این ها طرح ها و برنامه هایی هستند که در برنامه های قبلی پیش بینی شده بودند و از پیشرفت بیش از ۹۰ درصدی برخوردار بودند.

*ارزیابی شما از تکنولوژی مورد استفاده از صنعت پتروشیمی چیست؟ آیا تحریم ها و عقب ماندگی در این حوزه باعث شده که بهره وری در این صنعت کاهش یابد؟

چند سال پیش شعاری در کل دنیا مطرح شد که بر اساس آن گفته می شد که کل دنیا یک دهکده کوچک است. این شعار امروز در حال تحقق است. با انقلاب صنعتی چهارم هیچ دری به روی سرمایه گذاران و توسعه دهندگان از نظر تکنولوژی بسته نخواهد بود. البته باید هوشمند بود و از هوش مصنوعی، اینترنت اشیاء و علم روز به خوبی استفاده کرد تا به تکنولوژی های نوین در صنعت پتروشیمی دست پیدا کنیم. این اتفاق هم اکنون در کشور ما در حال رخ دادن بوده و توجه شرکت ها و مجتمع های پتروشیمی روی مساله توسعه زنجیره ارزش نشان دهنده این مساله است.

در حال حاضر بسیاری از متانول سازها روی توسعه زنجیره متمرکز شده و صحبت از تولید پروپلین می شود. اما سوال اینجاست نیاز به این محصول چقدر بوده و آیا منطقی است که همه متانول سازها صرفا به سراغ تولید یک یا دو محصول از این زنجیره بروند؟

الان نیاز پروپیلن بالای ۳ میلیون تن بوده که این ظرفیت باید ایجاد شود. البته ما به سرمایه گذاران پروپیلن هشدار می دهیم که به دنبال توسعه تک محصولی همچون پروپیلن یا پلی پروپیلن نروید. برخی به دنبال ساده ترین محصول در زنجیره پروپیلن می روند در حالی که محصول ها و نیازهای دیگری هم می تواند در این زنجیره توسعه یابد که اتفاقا ارزش افزوده و بازار بهتری هم دارد. متاسفانه یک مقدار لَختی در مورد سرمایه گذاری در توسعه زنجیره ارزش متانول از سوی برخی از شرکت های پتروشیمی وجود دارد.

چرا مجتمع های پتروشیمی در کشور ما نگاه وسیع تر نداشته و عموما به سراغ تولید متنوع محصولات با ارزش افزوده بالا نمی روند؟

اقتصاد جهانی دیگر مثل گذشته نیست و نمی توان صرفا یک برنامه ریزی کوتاه مدت یا برنامه ریزی بلند مدت داشت. در این مدل جدید باید نگاه بلند داشته باشید اما برنامه ریزی ها کوتاه مدت باشد. چراکه شرایط بازار به قدری سریع بوده که مدام نیازها در حال جابه جایی است و شاید فرصتی برای تعریف سرمایه گذاری های جدید وجود نداشته باشد.

برای همین در سرمایه گذاری های به قدری هوشمند بود که نیازهای بازار در منطقه و سایر کشور در طولانی مدت را شناسایی کرده و برای آنها برنامه ریزی شود. در واقع باید در برنامه ریزی ها مشخص شود که کدام پروژه ها زودتر می تواند به درآمد رسیده و منابع مالی لازم برای اجرای بخش های دیگر طرح را از این طریق تامین کرد.

البته در برخی موارد سرمایه گذاران نگاه کوتاه مدت یک الی ۲ ساله به طرح ها و پروژه های سرمایه گذاری دارند. چرا که با توجه به ریسک های سرمایه گذاری وجود دارد بیشتر به دنبال سرمایه گذاری در پروژه هایی هستند که در مدت زمان کوتاهی آورده خود را از پروژه بیرون کشیده و به اصطلاح به درآمد برسند.

برخی از فعالین این دست معتقدند که بیشتر تخفیف ها و حمایت ها به بالادست معطوف می شوند؟

اگر با دقت مطالعه کنند متوجه می شوند که دولت در پروژه های بالادست تخفیف می دهد اما به شرط توسعه پایین دست. جالب است که بدانید چنانچه متانولی ها در زنجیره ارزش سرمایه گذاری گذاری کنند می تواند بین ۱۱ تا ۳۰ درصد تخفیف خوراک دریافت کنند. به عنوان مثال یکی از سرمایه گذاران در منطقه اردبیل متانول را طی یک زنجیره به نوپان تبدیل کرده است. این واحد تولیدی هم اکنون تخفیف ۳۰ درصدی در بالادست و نرخ خوراک خود دریافت می کنند. اما این تخفیف به دلیل توسعه پایین دست بوده است.

منبع: بازار