آیا پهپادهای اوکراینی ۳۸ درصد از ظرفیت پالایش نفت روسیه را از کار انداخته‌اند؟

به گزارش انرژی پرس و به نقل از مسکو تایمز، روی کاغذ، روسیه سالانه توانایی پالایش ۳۲۷ میلیون تن نفت (یا ۶.۵ میلیون بشکه در روز) را دارد. ظرفیت ۱۶ پالایشگاهی که در ماه‌های اوت و سپتامبر مورد حمله پهپادهای اوکراینی قرار گرفته‌اند، ۱۲۳ میلیون تن در سال است که معادل ۳۸ درصد از کل ظرفیت است. به عبارت دیگر، ۳۸ درصد حداکثر میزان خسارت احتمالی است.

برای مسکو، وضعیت کنونی بسیار جدی‌تر از بهار و تابستان ۲۰۲۴ است، زمانی که اوکراین حملات مشابهی انجام داد. حالا پهپادهای اوکراینی می‌توانند مسافت‌های بیشتری طی کنند، بارهای سنگین‌تری حمل کنند و حملات مکررتری انجام دهند. پالایشگاه ولگوگراد در ماه اوت دو بار و در سپتامبر دو بار مورد حمله قرار گرفت؛ پالایشگاه نووکویبیشف سه بار (تقریباً هر سه هفته یک‌بار) هدف قرار گرفته و پالایشگاه‌های ریازان، ساراتوف و سالاوات هر کدام دو بار مورد حمله قرار گرفته‌اند.

پیش‌تر، کی‌یف تنها می‌توانست پالایشگاه‌های کراسنودار و روستوف را به‌طور منظم هدف قرار دهد، زیرا این پالایشگاه‌ها به مرز اوکراین نزدیک‌تر بودند و با پهپادهای سبک و ارزان‌قیمت قابل دسترسی بودند.

برای ارزیابی میزان خسارت کنونی به پالایشگاه‌های نفت روسیه، باید به سه سؤال کلیدی پاسخ داد: آیا این پالایشگاه‌ها پیش از حملات با ظرفیت کامل کار می‌کردند؟ آیا خسارت واردشده کامل بوده یا جزئی؟ آیا خسارت‌ها ترمیم شده‌اند یا هنوز بر تولید تأثیر دارند؟

اگرچه اطلاعات عمومی کافی برای پاسخ‌های جامع وجود ندارد، می‌توان نتایجی گرفت. در جریان حملات ۲۰۲۴، اکثر پالایشگاه‌ها پس از حملات همچنان به‌صورت جزئی فعال بودند و ظرف چند هفته تولید کامل خود را از سر گرفتند. این موضوع امروز هم صدق می‌کند. برای مثال، پالایشگاه ولگوگراد پس از حملات چندین پهپاد در ۱۳ و ۱۴ اوت، تا ۲۵ اوت کاملاً ترمیم شد و به فعالیت کامل بازگشت.

نقطه شروع محاسبات نیز می‌تواند گمراه‌کننده باشد. ظرفیت پالایش روسیه برابر با تولید واقعی آن نیست. روسیه سالانه تا ۲۷۰ میلیون تن نفت پالایش می‌کند، یعنی حداقل ۲۲ درصد از ظرفیت کل کشور همیشه بلااستفاده می‌ماند (دلایل مختلفی برای این موضوع وجود دارد، از جمله وجود تجهیزات قدیمی که هنوز از رده خارج نشده‌اند). مصرف داخلی محصولات نفتی روسیه حدود ۱۲۰ میلیون تن در سال است و مابقی صادر می‌شود.

میزان مازاد تولید بسته به نوع محصول نفتی متفاوت است، اما در هر مورد قابل‌توجه است. برای مثال، روسیه ۱۶ درصد بیشتر از نیاز داخلی بنزین تولید می‌کند و تقریباً دو برابر نیاز داخلی گازوئیل. همچنین، تولید نفتا (نفت خام سبک) در روسیه می‌تواند ۶۰ درصد از نیاز بنزین کشور را تأمین کند (با افزودنی‌ها، نفتا می‌تواند در صورت لزوم به بنزین استاندارد یورو-۳ تبدیل شود).

همچنین باید توجه داشت که کاهش ظرفیت پالایش اولیه (مثلاً آسیب به ستون تقطیر اتمسفری) معمولاً به معنای کاهش متناسب تولید سوخت استاندارد بازار نیست. پالایشگاه‌های روسیه معمولاً ظرفیت مازاد در تقطیر اولیه دارند، اما در واحدهای تبدیل و تصفیه ثانویه که تقطیرها را به سوخت استاندارد بازار تبدیل می‌کنند، محدودیت‌هایی وجود دارد. بنابراین، تخریب یکی از دو ستون تقطیر اتمسفری مشابه در یک پالایشگاه احتمالاً به کاهش ۳۰ درصدی تولید بنزین منجر می‌شود، نه ۵۰ درصد که ممکن است انتظار رود.

این جزئیات و تفاوت‌ها در آمارها مشخص می‌شود. به گزارش روزنامه کامرسانت، تولید بنزین ۱۰ درصد کاهش یافته است. تحلیلگران صنعت که ممکن است به منابع غیرعمومی دسترسی داشته باشند، تخمین می‌زنند که روسیه در حال حاضر روزانه کمی کمتر از ۵ میلیون بشکه پالایش می‌کند. کاهش ۳۸ درصدی ظرفیت به معنای پالایش ۴ میلیون بشکه در روز بود.

به عبارت دیگر، پالایشگاه‌های نفت روسیه با مشکلات زیادی مواجه هستند، اما وضعیت هنوز فاجعه‌بار نیست. پیشرفت اوضاع در ماه‌های آینده به این بستگی دارد که آیا اوکراین می‌تواند سرعت حملات خود را حفظ کند یا حتی شدت آن‌ها را افزایش دهد. این افزایش می‌تواند از چند طریق رخ دهد: گستردگی (تعداد پالایشگاه‌های مورد حمله)، مقیاس (تعداد پهپادها و اندازه بار آن‌ها) یا زمان‌بندی (تناوب حملات به یک هدف).

پالایشگاه‌های نفت روسیه مانند مردی هستند که بارها مشت می‌خورد. یک مشت یا حتی چند مشت او را نمی‌کشد، اما بهبودی پس از هر ضربه بعدی دشوارتر می‌شود. اگرچه هیچ ضربه‌ای به‌تنهایی کشنده نیست، اما ممکن است در نهایت از شدت ضربات از پا درآید.

توانایی روسیه برای دفع حملات اوکراین با استفاده از سیستم‌های دفاع هوایی، سؤالی جداگانه اما مهم است. در اینجا، مهاجم برتری دارد: برای مسکو، جابه‌جایی سیستم‌های دفاع هوایی بسیار دشوارتر از آن است که کی‌یف حملات خود را به پالایشگاه‌های کم‌حفاظت هدایت کند. اگر دفاع هوایی بیش از حد پراکنده شود، برخی پهپادها نفوذ خواهند کرد. در عین حال، پالایشگاه‌ها شروع به نصب دفاع‌های ضدپهپادی کرده‌اند، از جمله تورها و پوشش‌های موقتی که نقاط آسیب‌پذیر را محافظت می‌کنند. برای برخی، این نوع دفاع‌ها خنده‌دار به نظر می‌رسد، اما در خط مقدم اوکراین کارآمدی خود را ثابت کرده‌اند.

در حال حاضر، مشخص نیست که در نبرد بر سر پالایشگاه‌های نفت روسیه چه کسی پیروز خواهد شد؛ تنها زمان این را نشان خواهد داد. اگرچه رقم ۳۸ درصد ممکن است بر اساس داده‌های واقعی باشد، اما فاصله زیادی با انعکاس دقیق پیچیدگی‌های وضعیت کنونی دارد.