تقاضای مازوت از کنترل خارج شد؛ هشدار تازه برای بازار انرژی و امنیت دریایی

به گزارش انرژی پرس و به نقل از رویترز، مازوت که در کشتی‌ها و نیروگاه‌ها استفاده می‌شود، با تقاضای غیرمنتظره‌ای مواجه شده است؛ افزایش مصرف آن تا حد زیادی ناشی از رشد «ناوگان سایه» نفت‌کش‌ها و طولانی شدن مسیرهای دریایی به دلیل اجتناب کشتی‌ها از عبور از دریای سرخ است.

به جای تغییر به سوخت‌های پاک‌تر مانند گازوئیل دریایی و نفت کوره کم‌سولفور، بسیاری از کشتی‌ها دستگاه‌های پاک‌کننده دود یا «اسکرابر» نصب کرده‌اند تا بتوانند همچنان از مازوت استفاده کنند.

تحریم‌های غرب و حملات به کشتی‌ها در دریای سرخ نیز این تقاضای غیرمنتظره را تشدید کرده است.

رویستون هوان، تحلیلگر شرکت Energy Aspects، می‌گوید: بازارهای مازوت مقاومت قابل توجهی نشان داده‌اند و تقاضا به دلیل چند عامل کلیدی، از جمله تقاضای قوی برای تولید برق در خاورمیانه و اختلالات حمل‌ونقل دریایی در دریای سرخ به‌دنبال حملات حوثی‌ها، فراتر از پیش‌بینی‌ها بوده است.

بر اساس گزارش سالانه ژوئن ۲۰۲۵ آژانس بین‌المللی انرژی، در حالی که تقاضای جهانی برای دیزل و سوخت جت از سطح قبل از همه‌گیری در سال ۲۰۱۹ کاهش یافته و مصرف بنزین تنها ۱.۹ درصد افزایش داشته، تقاضای مازوت ۴.۸ درصد رشد کرده و به میانگین ۶.۵ میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۲۵ رسیده است.

در سال ۲۰۲۰، آژانس بین‌المللی انرژی پیش‌بینی کرده بود که رشد تقاضای مازوت بین ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۵ تنها ۱.۶ درصد خواهد بود؛ کمترین نرخ رشد در میان سوخت‌های پالایش شده عمده. تحلیلگر IEA، کران هیلی، به رویترز گفت: استفاده از مازوت در تولید برق در سال‌های اخیر کمی فراتر از انتظارات ما بوده است، عمدتا به‌دلیل تابستان‌های گرم‌تر در خاورمیانه و شمال آفریقا.

بر اساس داده‌های شرکت حمل‌ونقل Kpler، واردات مازوت عربستان سعودی و مصر در سال ۲۰۲۴ نسبت به سال قبل ۳۳ درصد افزایش یافته و تا کنون در سال ۲۰۲۵ حدود ۳۱ درصد بالاتر از ۲۰۲۳ باقی مانده است. تحریم‌های غرب علیه روسیه نیز در این روند نقش داشته؛ عربستان با واردات مازوت ارزان روسیه، توانسته نفت خام داخلی خود را برای صادرات آزاد کند.

اجتناب از دریای سرخ و رشد ناوگان سایه

با ادامه درگیری‌ها در دریای سرخ، بسیاری از کشتی‌ها مسیر خود را به دور از کانال سوئز و از اطراف دماغه امید نیک تغییر داده‌اند که این موضوع مصرف مازوت را افزایش داده است. از سال ۲۰۲۳، حملات حوثی‌ها در یمن باعث شده تا کشتی‌ها منطقه را دور بزنند.

شرکت مشاوره FGE برآورد کرده است که این تغییر مسیرها باعث افزایش حدود ۱۰۰ هزار بشکه در روز تقاضای مازوت شده که تقریبا ۲ درصد از تقاضای جهانی سوخت ناوگان دریایی را تشکیل می‌دهد. هرچند IEA معتقد است اختلالات دریای سرخ تاثیر کمتری از حد انتظار بر حجم سوخت‌رسانی داشته است.

تحریم‌های غرب علیه ایران و روسیه نیز باعث رشد «ناوگان سایه» از کشتی‌های قدیمی شده است که احتمالا از مازوت استفاده می‌کنند. به گفته والری پانویپو، تحلیلگر Rystad Energy، این کشتی‌ها معمولا مالکیت شفاف ندارند و بدون بیمه یا گواهی ایمنی معتبر غربی فعالیت می‌کنند.