شرکت ملی پالایش و پخش، موتورهای تهران را برقی می‌کند

به گزارش انرژی پرس، در حالی‌که آلودگی هوا یکی از جدی‌ترین بحران‌های کلان‌شهر تهران است، یک تفاهم‌نامه جدید در آستانه نهایی شدن است که می‌تواند نقطه عطفی در مسیر کاهش آلاینده‌های شهری و مصرف بنزین باشد.

شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران، در نقش هماهنگ‌کننده کلان، قرار است با همکاری وزارت صمت، بانک‌ها، شهرداری‌ها و پلتفرم‌های حمل‌ونقل اینترنتی، تفاهم‌نامه‌ای را برای نوسازی ناوگان پیک‌های موتوری تهران امضا کند.

در این طرح، حدود ۴۰۰ هزار موتورسیکلت بنزینی فرسوده که عمدتا متعلق به پیک‌های شهری هستند و بیش از ۹۰ درصدشان فاقد استانداردهای زیست‌محیطی‌اند، از رده خارج و با موتورسیکلت‌های برقی جایگزین می‌شوند؛ گامی که هم کاهش آلودگی هوا را نشانه گرفته و هم در مدیریت مصرف سوخت نقش‌آفرین خواهد بود.

طرحی بر پایه مشارکت چند نهاد

پایه این طرح بر همکاری میان نهادهای دولتی، شهری و صنعتی استوار است. وزارت نفت به پشتوانه مصوبه شورای اقتصاد در بهمن ۱۴۰۳، ماموریت دارد تا نوسازی ۴۶۰ هزار دستگاه از ناوگان درون‌شهری را پیش ببرد. بخش بزرگی از این هدف، به موتورسواران تهرانی مربوط می‌شود. در این میان، شرکت ملی پالایش و پخش نه‌تنها بازوی اجرایی وزارت نفت است، بلکه به‌عنوان راهبری کلان طرح وظیفه هماهنگی میان بازیگران متعدد این پروژه را نیز برعهده دارد.

از دیگر نهادهای درگیر، وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت)، بانک‌ها، پلتفرم‌های تاکسی اینترنتی و شهرداری‌ها هستند.
هر کدام از این نهادها در حوزه‌ای خاص مسئولیت دارند: از تامین زیرساخت شارژ گرفته تا اسقاط موتور، تامین مالی، تسهیل حمل‌ونقل شهری و تحویل موتورسیکلت‌های نو.

تامین مالی از محل صرفه‌جویی بنزین

یکی از خلاقانه‌ترین بخش‌های این پروژه، مدل تامین مالی آن است. طبق تبصره ۷ قانون بودجه ۱۴۰۲، وزارت نفت مجاز است درآمد حاصل از کاهش مصرف بنزین را برای اجرای پروژه‌های بهینه‌سازی انرژی هزینه کند. این یعنی به‌جای یارانه‌ دادن مستقیم، بنزینی که دیگر مصرف نمی‌شود، تبدیل به منبع مالی برای خرید موتور برقی می‌شود.

بر اساس برآوردها، با حذف هر موتور فرسوده، حدود ۷۵۰ دلار صرفه‌جویی ارزی سالانه در مصرف بنزین حاصل می‌شود. اگر طرح به‌طور کامل اجرا شود، این صرفه‌جویی می‌تواند به ۳۰۰ میلیون دلار در سال برسد.

مدل اجرایی و پرداخت وام

مدل اجرایی این طرح به‌گونه‌ای طراحی شده که راکبان کم‌درآمد نیز بتوانند از آن بهره‌مند شوند. فرایند به این صورت است که راکبان دارای موتور فرسوده که در پلتفرم‌های اینترنتی فعالیت می‌کنند، پس از ثبت‌نام و تایید صلاحیت، به شبکه بانکی و وزارت صمت معرفی می‌شوند.

موتورسیکلت‌های برقی از طریق قرارداد اجاره به شرط تملیک تحویل داده می‌شوند. اسناد مربوطه برای تایید به وزارت نفت ارسال می‌شود و این وزارتخانه از محل صرفه‌جویی سوخت، سهم خود را پرداخت می‌کند.
در حال حاضر، قیمت هر موتور برقی مونتاژ داخل حداکثر ۲ هزار دلار تخمین زده شده که این هزینه به شکل زیر تامین می‌شود:
۳۰۰ دلار از محل اسقاط موتور قدیمی (حدود ۲۶ میلیون تومان)،
۸۵۰ دلار وام بانکی با سود ۸ درصد و بازپرداخت ۳ ساله (حدود ۸۰ میلیون تومان)،
۸۵۰ دلار دیگر از محل صرفه‌جویی سوخت توسط وزارت نفت پرداخت می‌شود.

به عنوان مشوق بیشتر، بازپرداخت این وام دارای یک سال دوره تنفس است. یعنی راکب یک سال پس از دریافت موتور، اقساط خود را شروع می‌کند. اقساط ماهانه نیز حدود ۲.۵ میلیون تومان در نظر گرفته شده است؛ رقمی قابل‌پرداخت برای پیک‌هایی که روزانه در سطح شهر فعالیت دارند.

زیرساخت شهری و اجرای پایلوت

شهرداری تهران در این طرح موظف است زیرساخت‌های لازم را برای توسعه ناوگان برقی ایجاد کند؛ از جمله ایستگاه‌های شارژ، مسیرهای اختصاصی برای موتورهای برقی، مشوق‌های ترافیکی و تسهیل مجوزهای فعالیت. اجرای پایلوت این طرح قرار است از ۶ منطقه شهری تهران آغاز شود. در صورت موفقیت، طرح به سایر مناطق و سپس به دیگر کلان‌شهرهای آلوده کشور تعمیم می‌یابد.

تهران، ویترین تحول در حمل‌ونقل سبک؟

پالایش و پخش قصد دارد تهران را به ویترین برقی‌سازی ناوگان حمل‌ونقل سبک کشور تبدیل کند. طرحی که اگر منابع مالی آن به موقع تامین و نهادهای درگیر همکاری موثر داشته باشند، می‌تواند تهران را یک گام به آینده‌ای پاک‌تر و کم‌دودتر نزدیک کند؛ آینده‌ای که در آن نه‌تنها مصرف بنزین کاهش یافته، بلکه سلامت شهروندان نیز در اولویت قرار گرفته است.