خطر تعطیلی بیخ گوش پتروشیمی‌ های اروپا

به گزارش انرژی پرس؛ بخش صنعت به عنوان یکی از بالاترین مصرف کنندگان انرژی در اتحادیه اروپا، ۲۵.۱ درصد از مصرف نهایی انرژی در سال ۲۰۲۲ را به خود اختصاص داده است. در بخش صنعتی، بیشترین مصرف کننده انرژی اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۲، صنایع شیمیایی و پتروشیمی، صنایع معدنی غیرفلزی و صنعت کاغذ، خمیر کاغذ و چاپ بوده است. در این میان، برق (۳۳.۳ درصد) و گاز طبیعی (۳۱.۲ درصد) تقریباً دو سوم مصرف نهایی انرژی در بخش صنعت اتحادیه اروپا را در سال ۲۰۲۲ به خود اختصاص دادند.

صنعت شیمیایی اروپا با یک بحران وجودی مواجه است و احتمالا نتواند صدها میلیارد دلاری را که منطقه برای حذف گازهای گلخانه‌ای به صفر تا سال ۲۰۵۰ نیاز دارد، جمع آوری کند. مطالعات نشان می‌دهد که برخی از شرکت‌های شیمیایی اروپایی احتمالا از تعهدات خود عقب نشینی کنند. بخشی از مشکل این است که سرعت عرضه انرژی‌های تجدیدپذیر اروپا به اندازه کافی زیاد نیست تا بتواند نیازهای صنایع شیمیایی را برآورده کند. به باور کارشناسان صنعت، تداوم حیات بخش شیمیایی اروپا به دریافت یارانه‌های قابل توجه از سوی دولت‌ها نیاز دارد.

حدود ۵ سال پیش، بسیاری از بزرگترین شرکت‌های شیمیایی جهان، اهداف خود را برای کاهش انتشار گازهای گلخانه به یک هدف ساده اما قانع کننده به روز کردند یا دوباره تنظیم کردند و آن حذف انتشار کربن تا سال ۲۰۵۰ است.

اما برای شرکت‌های اروپایی، محاسبات تغییر کرده است. اروپا سخت‌ترین قوانین را در مورد کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای دارد. شرکت‌های شیمیایی اروپایی نیز بالاترین هزینه‌ها و کمترین سود را برای ارتقای فناوری مورد نیاز برای تولید کربن صفر دارند.

یک چالش دیگر برای شرکت‌های شیمیایی اروپایی این است که آن‌ها برای دسترسی به حجم انرژی تجدیدپذیر مقرون‌به‌صرفه و هیدروژن سبز که برای گذار به کربن صفر نیاز دارد، در تلاش هستند. البته این امر می‌تواند هزینه تمام شده محصولات را افزایش و قدرت رقابتی آن‌ها در بازارهای جهانی را کاهش دهد.

اهرم‌های کلیدی که صنعت شیمیایی جهانی می‌تواند برای گذار به کربن صفر استفاده کند، جایگزینی سوخت‌های فسیلی با انرژی‌های تجدیدپذیر است. جایگزینی سوخت‌های فسیلی به عنوان یک ماده خام با مواد بازیافتی، مواد زیستی یا هیدروژن سبز؛ و اتخاذ فرآیندهای الکتروشیمیایی، کاتالیزوری می‌تواند به شرکت‌های شیمیایی در انتقال به صفر خالص کمک کند.

در میان شرکت‌های شیمیایی اروپایی، تولیدکنندگان پتروشیمی کالا بیشترین تأثیر را از گذار به کربن صفر دارند. زیرا کربن مواد کلیدی پتروشیمی، از جمله آمونیاک و اتیلن، ۸۰ درصد از کل انتشارات تولید شده در بخش شیمیایی را تشکیل می‌دهد. طبق مطالعه دانشگاه لوند، انتشار مستقیم کربن از صنعت پتروشیمی جهانی ۱.۸ گیگا متریک تن معادل دی اکسید کربن در سال ۲۰۲۰ یا حدود ۴ درصد از کل انتشارات گازهای گلخانه‌ای بود. همچنین، اتحادیه اروپا مسئول حدود ۵ درصد از انتشار گازهای گلخانه‌ای صنعت پتروشیمی است.

یکی از موانع بر سر راه صفر خالص هزینه ساخت تاسیسات کم کربن و خرید انرژی و مواد اولیه کم کربن است. السر می‌گوید: «برای انتقال به صفر خالص در اروپا، شرکت‌های شیمیایی باید هزینه‌های سرمایه‌ای خود را ۷۰ درصد افزایش دهند و این سطح سرمایه‌گذاری را تا سال ۲۰۵۰ سالانه حفظ کنند.» هیچ منبع نقدی جادویی برای حمایت از این وجود ندارد، بنابراین پول احتمالاً باید از طریق یارانه‌های اتحادیه اروپا یا دولت ملی تأمین شود. »

یکی از موانع بر سر راه کربن صفر هزینه ساخت تاسیسات کم کربن و خرید انرژی و مواد اولیه کم کربن است. برای گذار به کربن صفر در اروپا، شرکت‌های شیمیایی باید هزینه‌های سرمایه‌ای خود را ۷۰ درصد افزایش دهند و این سطح سرمایه‌گذاری را تا سال ۲۰۵۰ سالانه حفظ کنند. در حالیکه هیچ منبع نقدینگی جادویی برای حمایت از این وجود ندارد، بنابرای احتمالاً باید از طریق یارانه‌های اتحادیه اروپا یا دولت ملی تأمین شود.

فراتر از هزینه‌های مربوط به گذار، بسیاری از تولیدکنندگان پتروشیمی اروپایی با هزینه جایگزینی کراکرهای اتیلن نسبتا کوچک، قدیمی و ناکارآمد مواجه هستند که سوخت‌های فسیلی مانند نفتا را به اتیلن شیمیایی تبدیل می‌کند. در گزارشی که در ماه می‌۲۰۲۴ منتشر شد، تا پایان دهه کنونی حدود به دلیل عرضه بیش از حد یک‌چهارم ظرفیت جهانی اتیلن در معرض خطر بسته شدن است. در اروپا، این رقم حدود دو سوم است. در واقع، درصد بیشتری از کراکرها در اروپا در معرض خطر بسته شدن هستند زیرا اروپا در بحبوحه کاهش تقاضا و افزایش قیمت انرژی ناشی از جنگ روسیه و اوکراین، شکنندگی بی‌سابقه‌ای در سمت عرضه را تجربه می‌کند.

تهدید موجودیتی پتروشیمی‌ها

صنعت پتروشیمی اروپا از ضعف‌های متعددی رنج می‌برد و در دو سال گذشته شاهد تغییر اساسی در حجم تولید گروه‌ها و شرکت‌های بزرگ فعال در این بخش بوده است. می‌توان ادعا کرد که شروع جنگ اوکراین و پیامدهای آن سنگ بنای این دگرگونی در مقایسه با احیای صنعتی در سایر مناطق بود.

گروه‌ها و شرکت‌های بزرگ اکنون تحت فشار کاهش تولید و تقویت عوامل «فروپاشی» صنعتی هستند که نشان‌دهنده تغییر بالقوه در چشم‌انداز تولید پتروشیمی جهانی است. در واقع، شرکت‌ها از سال ۲۰۲۲ جاه طلبی‌های خود برای توسعه برخی پروژه‌های پتروشیمی در اروپا، به ویژه در آلمان، فرانسه و بریتانیا را کاهش داده‌اند.

نشانه‌های سقوط در صنعت پتروشیمی اروپا نه تنها بر حجم تولید تاثیر گذاشته است، بلکه سود شرکت‌های بزرگ را کاهش داده است. دو عامل اصلی وجود دارد که مستقیماً در این فروپاشی نقش داشته است: نخست قیمت‌های بالای انرژی و افزایش هزینه‌ها، دوم انتشار کربن صنعت و تعهدات آب و هوایی.

با افزایش قیمت انرژی در چندین کشور در سرتاسر قاره پس از حمله روسیه به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲، این صنعت خود را در عرصه جهانی در مضیقه بیشتری قرار داده است. بطوریکه، این صنعت برای نخستین بار در سال‌های اخیر با وضعیت رو به وخامت روبه‌رو شده و تعداد زیادی از تولیدکنندگان آن را رها کرده‌اند.

سقوط صنعت پتروشیمی نه تنها کشورهای اتحادیه اروپا، بلکه بریتانیا را نیز تهدید می‌کند و تولید مواد شیمیایی در بریتانیا رو به کاهش است باوجود عواملی که باعث فروپاشی این صنعت شده، تلاش‌ها برای نجات آن در حال انجام است. برای مثال، گروه Ineos در تلاش است تا ادامه تولید را تضمین کند و روی یک کراکر اتانی که در صنعت پلاستیک در آنتورپ بلژیک استفاده می‌شود، سرمایه‌گذاری کرده که انتظار می‌رود تا سال ۲۰۲۶ عملیاتی شود.

انجمن صنایع شیمیایی آلمان (VCI) پیش بینی می‌کند که با توجه به کاهش تولید در دو سال گذشته، صنعت به سطح قبل از جنگ اوکراین باز نخواهد گشت. به طور کلی، مواد شیمیایی جزء کلیدی صنعت پلاستیک و سایر صنایع مانند نساجی، الکترونیک و ساختمان هستند. این صنعت ۱۰ درصد از صنعت اروپایی را با درآمدهای فروش ۵۹۷ میلیارد یورو (بیش از ۶۴۰ میلیارد دلار) قبل از رکود اخیر تشکیل می‌داد.