انرژی خورشیدی علیه ناترازی انرژی

به گزارش اختصاصی انرژی پرس، یکی از نیازهای اساسی برای رشد و رفاه انسان، در دسترس بودن انرژی ارزان و قابل اتکا است. سیاست‌گذاری‌های اشتباه، بهره‌برداری نامناسب از منابع و عدم توجه به چشم‌اندازهای پیش رو و طرح‌های کارشناسانه می‌تواند موجب شود که دسترسی به این نیاز با مشکل مواجه شده و نتیجتا ناترازی انرژی پدید آید. با این همه، کارشناسان معتقدند که بهره‌برداری از منابع تجدیدپذیر انرژی و استفاده بهینه از امکانات می‌تواند تاحدودی این معضل را جبران کند و انرژی خورشیدی به‌عنوان یکی از منابع مهم در این حوزه باید مورد توجه ویژه قرار بگیرد.

علیه فقر انرژی

فقر انرژی که معادل است با عدم دسترسی میلیون‌ها نفر در سراسر جهان به منابع قابل‌اتکای انرژی، یک مسئله‌‌ حقیقی است. خانواده‌ها و محله‌های کم‌درآمد به ویژه تحت تأثیر این فقر انرژی هستند که چرخه نابرابری و فقر را تغذیه می‌کند. از آنجایی که انرژی خورشیدی حتی در مناطق دورافتاده و توسعه‌نیافته هم به صورت فراوان و پایدار قابل‌دسترسی است، می‌توان آن را ابزاری امیدوارکننده برای حل این مشکل در نظر گرفت.

حفظ تراز در بهره‌برداری و مصرف انرژی و منابع انرژی خورشیدی از بسیاری جهات ارتباط تنگاتنگی دارند. انرژی خورشیدی می‌تواند نقش مهمی در تضمین دسترسی همه به انرژی مقرون‌به‌صرفه، قابل اعتماد و پاک، که یکی از حقوق اساسی بشر است، ایفا کند. به گفته «جاناتان سی. کانوی»، تحلیل‌گر حوزه انرژی‌های پاک، انرژی خورشیدی می‌تواند با تامین انرژی پاک و مقرون به صرفه به کاهش فقر انرژی کمک کند. وی در گفت‌وگو با مجله «ریپابلیک انرژی» افزود: «نابرابری را می‌توان کاهش داد و انصاف اجتماعی را می‌توان به لطف بهداشت، آموزش و امکانات اقتصادی بهتر ارتقا داد.» به گفته وی، ناترازی انرژی مقوله‌ای است که بیش از همه بر اقشار کم‌درآمد تاثیر می‌گذارد و فقر شدید انرژی ماحصل چنین سازوکار معیوبی است. وی در ادامه عنوان کرد که بهره‌برداری از انرژی‌های پاک می‌تواند آنتی‌تز این روند معیوب تلقی شود، خاصه از آن جهت که امکانات بسیاری برای توسعه آن وجود دارد.

کارشناسن همچنین معتقدند که بهره‌برداری از منابع تجدیدپذیر انرژی می‌تواند تاحدودی به رفع مشکلات اقتصادی نیز کمک کند، چراکه بهره‌برداری گسترده از انرژی‌های پاک مانند انرژی خورشیدی نیازمند بهره‌برداری از نیروهای متخصص و یدی گسترده‌ای است که این امر خود درمانی برای معضل بیکاری در کشورهای توسعه‌نیافته یا در حال توسعه است. بنا به گزارش اخیر مجله اویل پرایس، انرژی خورشیدی به جای وابستگی به سیستم‌های قدرت متمرکزی که ممکن است توسط گروه کوچکی از مردم مدیریت شود، این پتانسیل را دارد که جوامع را قادر سازد تا نیازهای انرژی خود را اداره کنند. بنابراین می‌توان چنین عنوان کرد که بهره‌برداری از انرژی خورشیدی نه‌تنها وضعیت فقر انرژی را بهبود می‌بخشید، بلکه در عین حال می‌تواند راهکاری برای ارتقای وضعیت مدیریتی یک جامعه نیز باشد.

برتر مزایا بر معایب

هزینه‌های نگهداری پایین‌تر، یکی دیگر از مزایای نیروگاه‌های خورشیدی است. به دلیل نداشتن قطعات متحرک، این نیروگاه‌ها نیاز به تعمیرات و نگهداری کمتری دارند که در بلندمدت باعث کاهش هزینه‌ها می‌شود. علاوه بر این، استفاده از انرژی خورشیدی باعث کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی می‌شود و امنیت انرژی را افزایش می‌دهد، چرا که نیروگاه‌های خورشیدی به سوخت نیاز ندارند، در حالی که نیروگاه‌های فسیلی به سوخت‌های گران‌قیمت و محدود وابسته هستند. این ویژگی نه تنها هزینه‌های عملیاتی را کاهش می‌دهد، بلکه از مشکلاتی مانند نوسانات قیمت سوخت و تأمین آن نیز جلوگیری می‌کند.

در نهایت، نیروگاه خورشیدی به دلیل انعطاف‌پذیری در مقیاس نصب نیز برتری دارند. این نیروگاه‌ها می‌توانند در مقیاس‌های کوچک (مانند پشت‌بام منازل) تا مقیاس‌های بزرگ (مانند مزارع خورشیدی) احداث شوند، در حالی که نیروگاه‌های بادی و فسیلی معمولا به زیرساخت‌های هزینه‌بر نیاز دارند. مجموع این مزایا نشان می‌دهد که نیروگاه‌های خورشیدی نه تنها از نظر زیست‌محیطی، بلکه از نظر اقتصادی و عملیاتی نیز گزینه‌ای ایده‌آل برای تأمین انرژی پایدار هستند.

با این حال، تضمین این که مزایای انرژی خورشیدی به طور عادلانه به اشتراک گذاشته شود بسیار مهم است. برای انجام این کار، نابرابری‌های سیستماتیک در شانس، تحصیل و در دسترس بودن مالی باید برطرف شود. به عنوان مثال، ابتکاراتی که به مناطق کم‌درآمد کمک می‌کند تا سیستم‌های خورشیدی را نصب و مدیریت کنند، می‌توانند به کاهش شکاف برابری و ارتقای عدالت اجتماعی کمک کنند.

به گفته کارشناسان، گزینه‌های خورشیدی خارج از شبکه یک راه بالقوه برای افزایش در دسترس بودن انرژی برای گروه‌های محروم و مبارزه با بحران و ناترازی انرژی است. برای تامین انرژی خانه‌ها یا شهرهایی که به شبکه متصل نیستند، می‌توان تاکید بیشتری بر اهمیت انرژی‌های پاک و از جمله انرژی خورشیدی داشت. به گفته «سید برتون»، پژوهشگر حوزه انرژی‌های پاک در دانشگاه بلفاست، امروزه همچنان بهره‌برداری گسترده از انرژی‌های پاک با ایراداتی جزئی مانند شیوه توزیع و بهره‌برداری در سطح کلان همراه است، اما در نهایت اگر تمرکز بیشتری بر این مقوله انجام شود، به‌راحتی می‌توان این کاستی‌ها را نیز از میان برد.

در کشورهایی چون ایران که با مشکل بی‌سابقه ناترازی انرژی و کاهش منابع روبروست، می‌توان از انرژی خورشیدی به عنوان یک منبع پایدار تجدید پذیر به میزان قابل توجهی بهره‌برداری کرد و روندی متفاوت از وضعیت فعلی را پیش گرفت.