اعمال فشار بر بغداد: روش تیم جدید ترامپ برای توقف صادرات نفت ایران

به گزارش اختصاصی انرژی پرس، بازگشت «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهوری منتخب آمریکا به کاخ سفید سوالاتی را برای بازار نفت ایجاد می‌کند، از جمله اینکه حضور مجدد وی در اتاق بیضی چه معنایی ممکن است برای ‌صادرات نفت خام ایران داشته باشد. این مسئله به ویژه از آن جهت اهمیت پیدا می‌کند که دوران چهارساله ریاست ترامپ با تحریم‌های گسترده علیه صادرات نفت تهران همراه بود.

تکرار سناریوهای پیشین؟

بنا به گزارش‌ها، نشانه‌های اولیه حاکی از آن است که ترامپ قصد دارد فشار بر ایران و فروش نفت آن را کاهش دهد، اما بعید است که تکرار دستورالعمل‌های دوره اول ریاست‌جمهوری او امروز همان نتیجه را به همراه داشته باشد. صادرات نفت ایران از زمان پیروزی «جو بایدن»، رئیس‌جمهوری آمریکا در انتخابات چهار سال پیش در برابر ترامپ در حال افزایش بوده است. قبل از روی کار آمدن بایدن، صحبت‌های وی در جریان مبارزات انتخاباتی درباره تمایل به احیای توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ فضا را برای کاهش نسبی تنش‌ها ایجاد کرد. این به نوبه خود راه را برای بهبود فروش نفت ایران هموار کرد.

صادرات نفت خام و میعانات گازی ایران در نیمه دوم سال‌های ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ با اجرایی شدن تحریم‌های دوران ترامپ به طور میانگین زیر ۵۰۰ هزار بشکه در روز بود، اما این صادرات از سال ۲۰۲۱ شروع به افزایش کرد و از آن زمان تاکنون ادامه دارد. بر اساس داده‌های تحلیلی، میانگین صادرات نفتی ایران در ژانویه تا اکتبر سال جاری حدود ۱.۶ میلیون بشکه در روز بود.

به گفته کارشناسان، ریاست جمهوری دوم ترامپ تغییراتی را در این روند به دنبال خواهد داشت. با توجه به موضع جنگ‌طلبانه دولت اول وی در قبال ایران، انتظار زیادی وجود دارد که او و تیم جدیدش در تلاش برای محدود کردن توانایی تهران در منطقه، فشار اقتصادی بر ایران را سخت‌تر کنند. هدف اعلام‌شده از کمپین فشار حداکثری ترامپ در سال ۲۰۱۸ این بود که صادرات نفت ایران را از بالای ۲ میلیون بشکه در روز به صفر برساند. و اگرچه در نهایت نتوانست به این هدف نهایی دست پیدا کند، کاهش صادرات به کمتر از یک‌چهارم سطح قبل از تحریم‌ها همچنان موفقیت آمیز بود. با این حال، تکرار آن موفقیت در سال ۲۰۲۵ و پس از آن، امری طولانی خواهد بود.

روش‌های اعمال فشار

با این اوصاف، بسیاری از کارشناسان معتقدند که ترامپ و تیمش این بار از روش‌های متفاوتی برای اعمال فشار به تهران بهره خواهند برد. به گفته آنان، دونالد ترامپ قصد دارد به شدت تحریم‌ها علیه ایران را افزایش دهد و فروش نفت ایران را محدود کند و روش‌های جدیدی را نیز در این رابطه برای خود تدارک دیده است.

به گفته سه منبع آگاه، کمپین تحریم‌های فشار حداکثری دونالد ترامپ علیه ایران، ممکن است به عراق همسایه هم کشیده شود و دومین تولیدکننده بزرگ نفت خام اوپک را هدف قرار دهد. بر اساس داده‌های اس‌اندپی گلوبال، اعمال تحریم‌های ثانویه کامل علیه بغداد، همانطور که ایالات متحده علیه ایران تحمیل کرده است، تولید بیش از ۴ میلیون بشکه در روز نفت خام و تقریباً ۳.۶ میلیون بشکه در روز صادرات عراق را تهدید می‌کند.

بنا به گزارش‌ها، هدف این تحریم‌ها جلوگیری از نفوذ فراگیر ایران در بغداد است که گروه‌های سیاسی همسو با تهران بخش‌هایی از دولت و بخش نفت عراق را کنترل می‌کنند. «باب مک‌نالی»، تحلیل‌گر حوزه انرژی، گفت که از بهار به مشتریان خود توصیه کرده است «دولت آینده ترامپ، دولت عراق را که به طور فزاینده‌ای طرفدار ایران است در معرض تحریم قرار می‌دهد، البته این فشار لزوماً محدودیت‌هایی در صادرات را هدف قرار نمی‌دهد.» این در حالی است که در ۲۴ نوامبر، ایران صادرات گاز خود به عراق را از ۲۵ میلیون مترمکعب در روز به ۷ میلیون مترمکعب در روز کاهش داد و باعث از دست دادن ۵.۵ گیگاوات برق در عراق شد.

مک‌نالی در ادامه گفت ایالات متحده سال‌ها از عراق خواسته است تا خود را از نفوذ ایران خارج کند، اما دولت آینده ترامپ احتمالاً ارائه هرگونه پوشش به بغداد را متوقف می‌کند و در عوض از تحریم‌ها برای فشار بر نخست‌وزیر «محمد السودانی» و دولتش استفاده می‌کند. وی افزود: «با توجه به این‌که وضعیت فعلی جهان با دوران ریاست جمهوری پیشین ترامپ تفاوت دارد، می‌توان انتظار داشت که وی رویکردهای جدیدی را برای مقابله با صادرات نفت ایران پیش بگیرد که اعمال فشار بر بغداد از جمله این روش‌هاست.»

کارشناسان همچنین معتقدند که ترامپ خواهد کوشید چین را نیز در زمینه خرید نفت از ایران تحت فشار قرار دهد، هرچند که این رویکرد چندان کارساز به نظر نمی‌رسد، چراکه در دوران ریاست جمهوری بایدن و حتی دور نخست ریاست ترامپ نیز شاهد آن بودیم که پکن چندان وقعی به درخواست کشورهای غربی نمی‌گذارد.