قیمت نفت در مسیر صعود یا سقوط؟

به گزارش اختصاصی انرژی پرس؛ قیمت نفت در ابتدای معاملات امروز دوشنبه، ۱۴ اکتبر ۲۰۲۴، به دلیل داده‌های اخیر کاهش نرخ تورم در چین وعدم شفافیت در مورد برنامه‌های محرک اقتصادی این کشور، کاهش یافت. زیرا، این داده‌ها نگرانی‌های زیادی را در مورد احتمال تأثیرگذاری بر تقاضای سوخت در بزرگترین واردکننده نفت خام جهان ایجاد کرده است.

قیمت نفت در پایان معاملات هفته گذشته، روز جمعه ۱۱ اکتبر ۲۰۲۴، پس از یک روند هیجان‌انگیز که شاهد افزایش بیش از ۳ درصدی بود، کاهش یافت. همچنین، بازارهای نفت برای دومین بار متوالی در پایان معاملات هفته گذشته به رشد هفتگی دست یافتند که دلیل عمده آن ارزیابی سرمایه گذاران از تاثیر خسارت طوفان میلتون بر تقاضای آمریکا و همچنین اختلال در عرضه نفت در صورتی حمله احتمالی اسرائیل به تاسیسات نفتی ایران بود.

در این میان، در آخرین معاملات امروز قراردادهای آتی برای نفت شاخص برنت برای تحویل در دسامبر ۲۰۲۴ با ۸۶ سنت یا ۱.۱ درصد کاهش به ۷۸.۱۸ دلار در هر بشکه رسید. همچنین، معاملات آتی نفت خام وست تگزاس اینترمدیت آمریکا برای تحویل در نوامبر ۲۰۲۴ با ۸۳ سنت یا ۱.۲ درصد کاهش به ۷۴.۷۳ دلار در هر بشکه رسید. هر دو شاخص از روند هفته گذشته اندکی فاصله گرفتند. قیمت نفت برنت در هفته گذشته حدود ۹۹ سنت و نفت خام وست تگزاس اینترمدیت نیز ۱.۱۸ دلار افزایش یافت.

تاثیر بی‌ثباتی خاورمیانه

رویدادهای اخیر در خاورمیانه باعث نگرانی جامعه جهانی شده است. زیرا، کارشناسان بر این باورند که جنگ اسرائیل با لبنان می‌تواند برای مدت طولانی ادامه یابد و تشدید درگیری بین تل آویو و تهران نیز منجر به اختلال در تجارت جهانی نفت خواهد شد. اوضاع خاورمیانه در هفته‌های اخیر متشنج شده است. با این حال، تحلیلگران نفتی معتقدند که این درگیری نظامی در سال‌های اخیر تاثیر قابل توجهی بر بازار نفت نداشته، بلکه باعث نوسانات کوتاه مدت می‌شود. زیرا، تنوع عرضه و افزایش تولید داخلی در مناطق کلیدی مانند ایالات متحده و همچنین سطوح بالای موجودی، وابستگی به عرضه نفت از خاورمیانه را به میزان قابل توجهی کاهش داده است. به عنوان مثال در سال ۲۰۱۹، زمانی که به تاسیسات شرکت آرامکوی سعودی حمله شد تاثیر کوتاه مدتی بر قیمت گذاشت و با واکنش سریع اوپک پلاس و در دسترس بودن ظرفیت اضافی، به سرعت بازار تثبیت شد.

ایران جزو ۱۰ کشور اول تولیدکننده نفت بوده و بر اساس برآوردهای مختلف، سهم آن از تولید جهانی ۳-۴ درصد است. در بدترین سناریو، حذف فوری این موضوع می‌تواند به شدت به بازار ضربه بزند. نظر دیگری نیز وجود دارد و برخی از کارشناسان نفت اطمینان می‌دهند که ضرر و زیان در بازار جهانی نفت تنها در صورتی رخ می‌دهد که درگیری بر کشورهای اصلی تولیدکننده نفت خاورمیانه مانند عربستان سعودی یا عراق نیز تأثیر بگذارد. احتمالا سایر تولیدکنندگان مانند آمریکا نیز ممکن است برای تثبیت بازار تولید را افزایش دهند.

اما باید توجه داشت که تنگه هرمز که حدود ۲۰ درصد تجارت جهانی نفت از آن عبور می‌کند، در حجم تجارت نفت قابل توجه است. علاوه بر خود ایران، نفتکش‌های بارگیری شده با نفت از کشورهای عراق، عربستان سعودی، بحرین، کویت و قطر نیز از این کریدور طبیعی عبور می‌کنند. همچنین، قطر در حال حاضر بزرگترین صادرکننده گاز طبیعی مایع در منطقه است. از آنجایی که ایران از طریق کنترل تنگه هرمز نقش کلیدی در بازار جهانی نفت ایفا می‌کند، تهدید به انسداد آن می‌تواند باعث افزایش قیمت نفت و فشار بر اقتصاد جهانی شود. یک روز پس از واکنش ایران به ترور سید حسن نصرالله، رهبر حزب الله، قیمت نفت خام برنت ۲.۳ درصد (۷۱.۸۵ دلار به ۷۳.۵۶ دلار در هر بشکه) افزایش یافت، اما انسداد این تنگه عواقب جدی بر بازار هیدروکربن خواهد داشت و با توجه به زمستان پیش رو و هدایت مجدد گاز روسیه به شرق، قیمت گاز ممکن است دوباره رکوردهای سال ۲۰۲۱ را ثبت کند.

با این حال، نباید نقش فزاینده کشورهای کوچک خلیج فارس را فراموش کرد. قطر و امارات امروز بازیگران مهمی در نقشه ژئوپلیتیکی جهان هستند. آن‌ها می‌توانند در مذاکرات دیپلماتیک و دیگر مذاکرات پشت پرده شرکت کنند تا بحران و تأثیر آن بر کشورها را هموار کنند.

سقوط یا رشد قیمت؟

اخیرا شاهزاده عبدالعزیز بن سلمان، وزیر انرژی عربستان سعودی گفته است که اگر کشورهای متخلف در اوپک پلاس سهمیه بندی‌ها را رعایت نکنند، قیمت نفت ممکن است به ۵۰ دلار در هر بشکه کاهش یابد. دراظهارات او آمده است که اگر کشورها به توافقات پایبند نباشند، عربستان سعودی آماده آغاز جنگ قیمتی است. در میان متخلفان، قزاقستان و عراق حضور دارند.

البته احتمال ایجاد قیمتی توسط عربستان اندک است، زیرا این وضعیت برای خود سعودی که به طور فعال در پروژه‌های بزرگ جدید در داخل کشور و همچنین در دیگر کشورها سرمایه‌گذاری می‌کند، نامطلوب است.

البته، برخی از کارشناسان سقوط قیمت به ۵۰ دلار در هر بشکه را سناریویی کاملاً محتمل می‌داند. اوپک همیشه در تثبیت قیمت‌ها نقش داشته است، اما اکنون برخی از کشورها مانند قزاقستان از سهمیه‌ها تبعیت نمی‌کند و سایر کشورهای عضو اوپک پلاس نیز آن را رعایت نمی‌کنند. از همین روی، کارتل در حال از دست دادن سهم خود است که در دهه ۸۰ نیز تجربه شد. اوپک در آن سال‌ها حدود نیمی از تولید نفت جهان را کنترل می‌کرد که به دلیل کاهش تولید برای حفظ قیمت‌ها، سهم آن به ۳۰ درصد کاهش یافت. بنابراین، این مشکل تاریخی است که اوپک و عربستان سعودی با آن مواجه هستند و وقتی مشاهده شد که قیمت‌ها تثبیت شده یا آن طور که نیاز دارند رشد نمی‌کند، طبیعتاً آماده گسترش تولید هستند.

اکنون عربستان سعودی می‌تواند به راحتی حدود ۱ تا ۱.۵ میلیون بشکه در روز را در ۲ سال آینده وارد بازار کند. به علاوه، امارات اکنون ۳ میلیون بشکه در روز تولید می‌‍کند که برنامه‌هایی برای افزایش حجم آن به ۵ میلیون بشکه در روز وجود دارد. به طور کلی، عرضه نفت در بازار مشکلی ندارد و می‌تواند به سهولت قیمت نفت را پایین بیاورد.

در مقابل، باید در نظر داشت که به طور کلی منطقه خاورمیانه تا یک‌سوم تولید نفت جهان را تامین می‌کند. به ویژه ایران بیش از ۴ میلیون بشکه در روز تولید می‌کند و در صورت حمله به زیرساخت‌های نفت و گاز، پیش‌بینی‌هایی از سوی کارشناسان برای عبور قیمت از سطح ۸۰ دلار در هر بشکه وجود دارد.

اما کارشناسان توافق دارند که اگر درگیری در خاورمیانه محدود بماند، صادرات نفت تحت تأثیر قرار نخواهد گرفت. با این حال، گسترش درگیری به کشورهای کلیدی تولیدکننده نفت مانند ایران یا عربستان سعودی می‌تواند باعث اختلال در عرضه و افزایش شدید قیمت نفت شود. در این صورت، بازارهای نفت به عرضه از مناطق دیگر مانند روسیه و کشورهای اوپک پلاس وابسته خواهند بود که به آن‌ها اجازه می‌دهد تا حدی زیان خود را جبران کنند.

خاورمیانه و شمال آفریقا همیشه به عنوان محرک‌هایی برای تغییرات در چشم‌انداز قیمت عمل کرده‌اند. همه بازیگران بازار، تجار، کشورهای واردکننده، شرکت‌های معدنی نباید شرایط را دست کم بگیرند و راهبردهای خود را برای پاسخ به آن اتخاذ کنند. کارشناسان نفتی معتقدند صادرکنندگان می‌توانند از مزیت خود در انتخاب خریداران جدید که از نظر قیمت فروش منهای حمل و نقل بیشترین سود را دارند، استفاده کنند.