دردسرهای کاهش صادرات نفت عربستان؛ ابهام در چشم‌انداز ۲۰۳۰ بن‌سلمان

به گزارش اختصاصی انرژی پرس، درگیری‌ها میان اسرائیل و ایران و همچنین ادامه نزاع در لبنان و غزه شوک‌هایی عمیق را در بازار نفت ایجاد کرده و قیمت‌ها را افزایش داده است. این در حالی است که سرمایه‌گذاران با اختلالات احتمالی در عرضه جهانی نفت دست و پنجه نرم می‌کنند. از زمانی که ایران حدود ۲۰۰ موشک بالستیک به سمت سرزمین‌های اشغالی شلیک کرد، قیمت‌ها افزایش یافت و نفت خام برنت در روزهای بعد از ۸۱ دلار در هر بشکه فراتر رفت که حدود ۱۵ درصد افزایش داشت.

با این همه، یکی از نکات مهم در این زمینه تاثیری است که این تحولات نه‌تنها در بازارهای کلان انرژی بلکه کشورهای منطقه می‌گذارد. عربستان سعودی، به‌عنوان یکی از شاخص‌ترین صادرکنندگان نفت در جهان و منطقه در این معادلات نقشی مهم ایفا کرده و بی‌تردید از تنش‌ها در بازارهای انرژی تاثیر بسیار می‌پذیرد.

سقوط نفت عربستان؟

بنا به گزارش‌ها، عربستان سعودی قیمت‌های اصلی نفت خود را برای خریداران در آسیا در بحبوحه نوسانات شدید در بازار نفت افزایش داده است. بر اساس فهرست قیمتی که بلومبرگ آن را منتشر کرده است، شرکت دولتی آرامکو عربستان، قیمت رسمی فروش نفت خام سبک خود را ۲.۲۰ دلار در هر بشکه برای خریداران آسیایی خود افزایش داده است.

این در حالی است که بنا به گزارش‌ها، طی ماه‌های اخیر صادرات نفت خام عربستان سعودی به پایین‌ترین حد طی سال‌های اخیر کاهش یافته است، امری که به طور بالقوه به روند صعودی این کشور در زمینه افزایش قیمت‌های انرژی آسیب می‌زند.

بر اساس داده‌های بلومبرگ، عربستان سعودی در ماه ژوئن حدود ۵.۶ میلیون بشکه در روز صادر کرد، میزانی که تنها ۲۵۰ هزار بشکه از میزان صادرات این کشور در زمان شروع همه‌گیری کووید-۱۹ افزایش را شاهد بوده است. با این همه، به گفته کارشناسان، تنش‌های منطقه‌ای اخیر وضعیت را برای عربستان دشوارتر هم کرده است، چراکه با وجود نزدیک شدن به ماه‌های سرد اکنون شاهد آن هستیم که تقاضا برای حامل‌های انرژی، آنچنان که انتظار می‌رفت بالا نیست. این امر از یک سو برآمده از شاخص‌های نامناسب تجاری در چین، یکی از بزرگ‌ترین واردکنندگان نفت و گاز است. ترازهای اقتصادی نامناسب و زوال وضعیت تولید در چین سبب شده که پکن برای خرید نفت و گاز خود به سراغ کشورهایی چون ایران و روسیه برود. این کشورها به خاطر تحریم‌های غرب مشتری آنچنانی نداشته و در نتیجه محصولات خود را با تخفیف‌های قابل‌توجهی به فروش می‌رسانند و همین امر سبب شده تا توجه کشورهایی چون هند و چین به سمت مسکو و تهران معطوف شود تا عربستان.

به گفته تحلیل‌گران، تنش‌ها در دریای سرخ از دیگر محورهایی بوده که برای صادرات نفت عربستان دردسرساز بوده است. ادامه درگیری‌ها در نوار غزه و لبنان و فعالیت انصارالله یمن در دریای سرخ سبب شده تا میزان نفت و گاز صادراتی عربستان دچار اخلال‌هایی شود که گرچه در ظاهر به چشم نمی‌آید اما در بلندمدت تاثیرگذار خواهد بود. «ونستون ایربک»، تحلیل‌گر انرژی در میدل ایست آی، در این رابطه نوشت: «ادامه تنش‌ها خبر خوبی برای صادرات انرژی عربستان نیست چراکه ریاض به‌رغم آن‌که تلاش دارد به این بحران پایان دهد، اما نمی‌تواند ازحجم اثرات مخرب آن بر بازارهای انرژی و همچنین اخلال در روند صادرات خود بکاهد.»

چشم‌انداز ریاض در هاله‌ای از ابهام

«محمد بن سلمان»، ولیعهد عربستان سعودی، بر اصلاحات اقتصادی و اجتماعی نظارت دارد که چشم‌انداز ۲۰۳۰ نامیده می‌شود، اصلاحاتی که برای تنوع بخشیدن به اقتصاد این پادشاهی و باز کردن جامعه محافظه‌کار آن به روی گردشگری و تجارت غربی طراحی شده است. با این همه، بن سلمان برای سرمایه‌گذاری به درآمد نفت نیاز دارد. این در حالی است که تنش‌های اخیر سبب شده که نه‌تنها صادرات نفت و گاز پادشاهی بن سلمان دچار اخلال شود، بلکه سرمایه‌گذاران خارجی نیز رغبت کمتری برای حضور در این کشور و ادامه پروژه‌های چشم‌انداز ۲۰۳۰ داشته باشند.

از سوی دیگر، بحران‌های اخیر سبب شده که در حوزه انرژی عربستان رقبایی جدی نیز پیدا کند. در ژوئن، زمانی که سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) به رهبری عربستان سعودی و ائتلافی از تولیدکنندگان نفت به ریاست روسیه، موسوم به اوپک پلاس، برای تعیین سیاست انرژی گرد هم آمدند، امارات متحده عربی هدف بلندمدت افزایش این میزان را به دست آورد. بازنگری در سهمیه امارات متحده عربی، تولید این کشور را به میزان ۲۰۰ هزار بشکه در روز در سال ۲۰۲۴ افزایش داده و به ۳.۲ میلیون بشکه خواهد رساند. این در حالی است که قیمت نفت در تابستان امسال به شدت افزایش داشته است.

کارشناسان معتقدند که این رقابت می‌تواند برای عربستان آسیب‌زا باشد، به‌ویژه از این جهت که احتمال کاهش تنش‌های منطقه‌ای در آینده نزدیک چندان روشن نبوده و این امر سبب می‌شود که ریاض همچنان با مشکلات مرتبط با عرضه و تقاضا دست‌وپنجه نرم کند. چنین به نظر می‌رسد که تحولات منطقه‌ای، محاسبات قبلی ریاض را برای چشم‌انداز ۲۰۳۰ و بهره‌برداری از وضعیت ژئوپولتیک و اقتصادی بازارهای مالی را دچار مشکل کرده است.