آتش جنگ در کمین میدان گازی کاریش

به گزارش انرژی پرس؛ رادیو ارتش رژیم صهیونیستی روز یکشنبه به نقل از «الی کوهن» وزیر انرژی این رژیم گزارش کرد تل‌آویو در حال جستجوی روزنه‌ای برای باطل کردن توافق گاز با لبنان و خروج از این توافق است. کوهن با «ننگین» خواندن این توافق که غیر مستقیم میان دو طرف به امضا رسید، مدعی شد امضای توافق گاز با لبنان از ابتدا هم اشتباه بود که اصلاح خواهد شد. پس از انعقاد توافق مرزهای دریایی میان رئیس جمهوری وقت لبنان و نخست وزیر رژیم صهیونیستی، خط ۲۳ به عنوان مرز دریایی بین لبنان و فلسطین اشغالی تعیین شد. در پی آن، میدان گازی «قانا» به طور کامل حق لبنان شناخته شد و میدان گازی «کاریش» در شمال فلسطین اشغالی هم در اختیار رژیم صهیونیستی قرار گرفت.

میشل عون، رئیس جمهور سابق لبنان، در سخنرانی خود خطاب به مردم خود تاکید کرد که لبنان این حق را دارد که آنچه دیروز به دست آمده را یک «دستاورد تاریخی» بداند. چون توانستیم منطقه‌ای به مساحت ۸۶۰ کیلومتر مربع را که محل مناقشه بود، پس بگیریم و لبنان حتی یک کیلومتر را به اسرائیل واگذار نکرد و کل میدان قانا را نیز بدون پرداخت غرامت به دست آوردیم. در این قرارداد مرزهای زمینی ما دست نخورد، لبنان خط شناوری که اسرائیل در سال ۲۰۰۰ ایجاد کرد را به رسمیت نشناخت، با اسرائیل عادی‌سازی صورت نگرفت و هیچ مذاکره و توافق مستقیمی با آن منعقد نشد.

به باور کارشناسان، این توافق مانع بزرگی را برای بهره برداری از پتانسیل هیدروکربنی منطقه، عمدتاً با کاهش ریسک سیاسی برای سرمایه گذاران و مشتریان بالقوه، برطرف کرده است. بسیاری از تحلیلگران پیش بینی می‌کردند که مدیترانه شرقی می‌تواند نقش مهمی در کمک به اروپا برای یافتن تامین کنندگان گاز جایگزین برای روسیه داشته باشد. در اسناد اتحادیه اروپا آمده است:  «اسرائیل، مصر و قبرس به دلیل ذخایر قابل توجه گاز در دریا، منطقه مدیترانه شرقی را به شریک استراتژیک اتحادیه اروپا در تلاش برای تنوع بخشیدن به مسیرهای عرضه گاز خود تبدیل می‌کنند.» اگر اکتشافات قابل توجهی انجام دهد، لبنان نیز می‌تواند به این فهرست اضافه شود.

میزان گاز لبنان

اخبار مثبت در مورد پرونده تعیین مرز بین بیروت و تل آویو، توسعه ذخایر گازی در لبنان به ویژه در دریای مدیترانه را تحریک کرد که شامل تعدادی میدان گازی بزرگ است. طی سال‌های گذشته، بحران تعیین مرزها، برنامه‌های لبنان برای اکتشاف نفت و گاز در آب‌های سرزمینی این کشور را با مشکل مواجه کرده و بسیاری از شرکت‌های نفتی بین‌المللی از حضور در مناقصه برای جلوگیری از بحران‌ها و اختلافات سیاسی خودداری کرده‌اند.

لبنان و اسرائیل از اکتبر ۲۰۲۰ تا انعقاد قرارداد چندین دور مذاکره با میانجیگری آمریکا را انجام دادند، زیرا لبنان می‌خواهد مرزهای دریایی جنوبی را بر اساس خط میانه تعیین کند. مناقشه بین دو کشور حول حقوق اکتشاف گاز در میدان کاریش و خط ۲۹ است، زیرا لبنان درپی تقسیم منابع نفتی در منطقه مورد مناقشه ۸۶۰ کیلومتر مربع است. «یائیر لاپید»، نخست وزیر سابق رژیم صهیونیستی موافقت اولیه خود را با پیش‌نویس توافقنامه تعیین مرزهای دریایی با لبنان اعلام کرد و گفت: در صورت تکمیل این توافق، لبنان می‌تواند تولید گاز طبیعی از میادین این منطقه مرزی را آغاز کند.

منطقه انحصاری اقتصادی لبنان شامل ۱۰ منطقه دریایی با مساحتی بین ۱۲۰۱ تا ۲۳۷۴ کیلومتر مربع است. لبنان در آوریل ۲۰۲۰ اعلام کرده بود که در عملیات حفاری اولیه آثاری از گاز مشاهده کرده، اما ذخایر تجاری ندارد و اکتشاف در بخشی که در منطقه مورد مناقشه با اسرائیل قرار دارد، آغاز نشده است.

«ذخایر تجاری» به معنای مقادیر قابل قبول اقتصادی نفت و گاز است. به طوری که درآمدهای حاصل از فروش نفت و گاز هزینه‌ها از جمله سود سهام دریافتی دولت را پوشش می‌دهد و بازدهی مطلوبی برای سرمایه گذاران حاصل شود. در نوامبر ۲۰۲۱، لبنان همچنین فاز دوم اکتشاف نفت و گاز دریایی را راه‌اندازی کرد که درخواست‌های شرکت‌های نفت و گاز برای آن تا ۱۵ دسامبر (۲۰۲۲) تمدید شد. مناطق باز شده برای مناقصه شامل ۸ قطعه از ۱۰ قطعه است. مناقصه در قطعات ۴ و ۹ در مرحله اول صدور مجوز انجام شد.

اگر اکتشافاتی در لبنان انجام شود، ابتدا می‌توان از آن در داخل کشور برای کاهش مشکل کمبود برق مزمن لبنان استفاده کرد. سپس منابع اضافی را می‌توان صادر کرد و ارز مورد نیاز کشور را به کشور آورد. اسرائیل قبلاً این مسیر را طی کرده است، تولید گاز آن در ابتدا بازار محلی را در اولویت قرار داد و تا حد زیادی جایگزین سوخت‌های وارداتی، عمدتا زغال سنگ شد. در سال ۲۰۱۲، دولت اسرائیل تصمیم گرفت صادرات گاز را تنها به ۴۰ درصد از ذخایر بالقوه محدود و عرضه داخلی را برای ۲۵ سال آینده تضمین کند.

حق شکایت برای لبنان

پس از شهادت سید حسن نصرالله، به نظر می‌رسد که اسرائیل زمینه برای توسعه ارضی را مناسب و دولت لبنان را در موضع ضعف می‌بیند. از همین روی، از فرصت بدست آمده استفاده و توافقنامه فوق را ملغی کرد. در اسرائیل، مخالفان استدلال می‌کردند که این توافق شامل انتقال حاکمیت بر سرزمین اسرائیل است و بنابراین، باید به یک همه پرسی ملی و به رای گیری در کنست اسرائیل گذاشته می‌شد. دیوان عالی رژیم به اتفاق آرا این ادعاها را رد کرد. دادگاه دریافت که تحدید حدود مرزهای منطقه اقتصادی رژیم، حاکمیت آن را منتقل نمی‌کند، زیرا موضوع به منطقه EEZ گسترش نمی‌یابد.

البته، به باور کارشناسان خروج از توافقی که آمریکا آن را تضمین کرده آسان نیست و نیاز به رفع اختلاف نظر در مورد تفسیر آن است، هرچند که تل آویو نشان داده که هیچ توجهی و پایندی به توافقات و تعهدات خود ندارد. بر اساس متن امضا شده توسط اسرائیل، این عقب نشینی منجر به یک مشکل اسرائیلی-آمریکایی خواهد شد و توافق مرزی امضا به سازمان ملل ارسال شده است. لبنان و اسرائیل نیز مرزهای منطقه انحصاری اقتصادی را به سازمان ملل سپرده‌اند. در واقع، اگر اسرائیلی‌ها عقب نشینی کنند، لبنان تنها کاری که باید انجام دهد این است که برای مطالبه حقوق قانونی خود به دادگاه هامبورگ و دادگاه بین المللی دادگستری مراجعه کند.

احتمال سرایت آتش به کاریش

از قضا ساعاتی پس از این خبر، ارتش اسرائیل اعلام کرد که پهپاد پرتاب شده توسط حزب الله میدان کاریش را هدف قرار داده و این بدان معناست که عملیات وارد مرحله جدیدی شده که همان رویارویی بر فراز دریا است که هر دو طرف قبلا اجتناب کرده بودند. روز سه‌شنبه ۲۵ اکتبر ۲۰۲۲، وزارت انرژی اسرائیل موافقت خود را با آغاز تولید از میدان گازی کاریش اعلام کرده بود.

میدان گازی کاریش حدود ۱۰۰ کیلومتر از ساحل اسرائیل در دریای مدیترانه و حدود ۷۵ کیلومتر با ساحل حیفا فاصله دارد. ذخایر گاز اثبات شده این میدان حدود ۱.۳ تریلیون فوت مکعب و ۱۲.۷ میلیون بشکه میعانات تخمین زده شده است. براساس برخی ادعاها، میزان تولید چاه‌های این میدان روزانه ۸۰۰ میلیون فوت مکعب است که طبق توافقات با شرکت‌های برق و پالایشگاه‌ها به بازار داخلی پمپاژ و مازاد آن توسط اسرائیل به مصر صادر می‌شود. در واقع، توافق با لبنان راه را برای شروع تولید از میدان مشترک و مورد مناقشه بین لبنان و اسرائیل باز کرد که اکنون، با لغو احتمال این توافق ممکن است اتش جنگ به میدان گازی کاریش نیز سرایت کند.

در مجموع، عدم پایندی رژیم اسرائیل به توافق دریایی با لبنان، می‌تواند تاثیر منفی بر رابطه آن با ایالات متحده داشته باشد و نیز در صورت سرایت درگیری‌ها به این میدان، تولید و صادرات رژیم را کاهش دهد. همچنین، وضعیت تولید انرژی در مدیترانه شرقی که قبلا نیز پیچیده بود با ابهامات بسیاری مواجه می‌کند و یکی از گزینه‌های مهم اتحادیه اروپا برای تامین گاز خود در واقع با چالش جدی روبه رو می‌شود.