فعال‌تر شدن انگلیس در نفت خزر

به گزارش اختصاصی انرژی پرس؛ در ۲۰ سپتامبر شرکت بی‌پی انگلستان و سوکار (شرکت دولتی نفت جمهوری آذربایجان) یادداشت تفاهمی در باکو امضا کردند که بر اساس آن bp به توافقات دو بلوک اکتشافی و توسعه در بخش آذربایجان در دریای خزر می‌پیوندد. بلوک اول میدان نفتی قره باغ است که در ۱۲۰ کیلومتری شرق باکو، ۲۰ تا ۲۵ کیلومتری میدان گونشلی و در عمق ۱۵۰ تا ۲۰۰ متری قرار دارد. بلوک دوم منطقه اشرفی –‌دان اولدوزو – آیپارا (ADUA) است که در ۹۰ تا ۱۱۰ کیلومتری شمال شرقی باکو در اعماق آب در محدوده ۸۰ تا ۱۸۰ متر قرار دارد و حاوی تعدادی اکتشافات موجود و سازه‌های برای آینده است. توافقنامه موجود در مورد اکتشاف، توسعه و اشتراک تولید (PSA) در رابطه با منطقه ADUA است که در سال ۲۰۱۸ منعقد شد و به تصویب مجلس ملی رسید. در حال حاضر سوکار ۱۰۰ درصد سهام در PSA دارد.

روشن نجف، رئیس سوکار، گفت: ما از گسترش بیشتر مشارکت استراتژیک خود با بی‌پی از طریق این تفاهم‌نامه، به ویژه در سی‌امین سالگرد امضای قرارداد قرن خرسندیم. این توافق تاریخی که توسط حیدر علی‌اف حمایت شد، پایه و اساس موفقیت آذربایجان در انرژی را ایجاد کرد. امروز که گام‌های جدیدی را در دریای خزر برمی‌داریم، این میراث را با ادامه تقویت نوآوری، همکاری و توسعه انرژی پایدار برای آینده ارج می‌گذاریم. »

گری جونز، رئیس منطقه‌ای bp برای آذربایجان، گرجستان و ترکیه نیز گفت: ما از امضای تفاهم‌نامه‌ای که به ما امکان آغاز مذاکرات با سوکار را برای مشارکت در اکتشاف و توسعه میدان قره باغ و ADUA را می‌دهد، خرسندیم. ما این را فرصت عالی دیگری برای همکاری مشترک با SOCAR می‌دانیم که به مشارکت موفق ۳۰ساله می‌افزاید.

مزایای قرارداد جدید

مشارکت بلندمدت بین سوکار و بریتیش پترولیوم که با امضای یادداشت تفاهم جدید مجدداً تقویت شد، نشان دهنده ادامه همکاری بر اساس منافع مشترک در منابع هیدروکربنی است. هر دو شرکت که نماینده شرکت‌های بزرگ نفت و گاز آذربایجان و بریتانیا هستند، به تعمیق همکاری خود در بحبوحه تغییر چشم‌انداز انرژی جهانی ادامه می‌دهند.

امضای این تفاهم‌نامه مصادف با سی‌امین سالگرد معروف «قرارداد قرن» با تاکید بر اهمیت استراتژیک میادین نفت و گاز خزر برای بازار بین المللی است. هدف از این قرارداد گسترش دامنه همکاری‌ها، گشودن فرصت‌هایی برای پروژه‌های جدید در زمینه اکتشاف هیدروکربن، علیرغم تاکید روزافزون بر انرژی سبز در دستور کار جهانی است. در این زمینه، هرچند هیدروکربن‌ها بخش مهمی از انرژی جهانی باقی می‌مانند، تغییر به سمت منابع انرژی تجدیدپذیر، شرکت‌هایی مانند SOCAR و BP را ملزم می‌کند تا با واقعیت‌های جدید سازگار شوند.

این هم‌افزایی بین شرکت‌ها منعکس کننده جاه‌طلبی متقابل آن‌ها برای استفاده از تخصص خود برای تقویت موقعیت در بازار جهانی است. بریتیش پترولیوم با دانش فنی و تجاری گسترده خود به توسعه پروژه‌های خزر ادامه می‌دهد، و در مقابل سوکار دسترسی به منابع امیدوارکننده را تضمین و نقشی کلیدی در تامین پایدار انرژی اروپا و سایر مناطق ایفا می‌کند. امضای توافقنامه جدید برای توسعه میدان قره باغ و بلوک اشرفی-دان اولدوزو-آیپارا (ADUA) در بخش آذربایجانی دریای خزر نشان دهنده آمادگی طرفین برای ادامه همکاری فعال است.

باید توجه داشت که مشارکت در حال توسعه بین سوکار و بریتیش پترولیوم نه تنها اهمیت منطقه‌ای، بلکه جهانی نیز دارد. با توجه به شرایط ژئوپلیتیکی و اقتصادی کنونی، به نظر می‌رسد ادامه توسعه مشترک منابع هیدروکربنی یک گام عملی باشد. با این حال، سوال اصلی این است که چنین پروژه‌هایی در میان فشار فزاینده بر شرکت‌های هیدروکربنی و تمرکز فزاینده بر مسائل آب و هوایی چقدر پایدار خواهند بود.

امضای قرارداد جدید اشتراک تولید (PSA) برای میادین آذری-چراغ-گونشلی (ACG) با تاکید بر توسعه ذخایر گاز آزاد، برای برنامه‌های بلندمدت آذربایجان برای تقویت نقش خود در بازار جهانی انرژی نیز مهم است. ذخایر گاز در این میدان ۴ تریلیون فوت مکعب تخمین زده می‌شود که به آذربایجان این فرصت را می‌دهد تا جایگاه خود را به عنوان یک تامین کننده گاز به اروپا، به ویژه با توجه به علاقه فزاینده به تنوع بخشیدن به منابع تامین انرژی، مستحکم کند.

در چارچوب تغییرات ژئوپلیتیکی و بحران‌های انرژی، مشارکت پایدار و قابل اعتماد بین سوکار و بی‌پی می‌تواند به عامل مهمی برای امنیت انرژی جهانی تبدیل شود. با این حال، با تغییر اولویت‌های انرژی جهانی به سمت منابع پایدارتر، این سوال باقی می‌ماند که پروژه‌های نفت و گاز تا چه زمانی می‌توانند محرک‌های اصلی رشد این شرکت‌ها باشند.

همچنین، پس از جنگ اوکراین و تحریم انرژی روسیه، باکو از فرصت پیش آمده نهایت استفاده را برد و نقش خود در تامین انرژی اروپا تقویت کرد. حتی اخیرا امکان‌سنجی و پتانسیل طرح کی‌یف برای صادرات گاز آذربایجان به کشورهای اتحادیه اروپا از طریق خطوط لوله عبوری اوکراین به عنوان جایگزینی برای گاز روسیه بررسی شد. این امر به دلیل ترس از کمبود عرضه است زیرا پایان قرارداد گاز روسیه به اروپا از طریق اوکراین در پایان سال جاری میلادی (۲۰۲۴) نزدیک می‌شود و مذاکرات برای تمدید آن در هاله‌ای از ابهام است. بنابراین، باکو با استفاده از این شرایط با جذب شرکت‌هایی مانند بی‌پی سعی در افزایش تولید و صادرات به اروپا دارد.

همکاری برای انرژی سبز

بر اساس تفاهم نامه سال گذشته، سوکار و بی‌پی یک کمیته راهبری و یک کارگروه ایجاد خواهند کرد که طبق آن یک طرح جامع برای کربن‌زدایی از مناطق یا شهرهای آذربایجان ایجاد کنند. این طرح توسعه روند پروژه‌های انرژی پاک، حمل و نقل کم کربن، ساختمان‌های سبز، مدیریت زباله، صنعت پاک، راه‌حل‌های اقلیمی، مشارکت‌‍های یکپارچه و همچنین سیستم‌های انرژی کربن‌زدایی شده را پوشش خواهد داد. به باور کارشناسان، این امر فرصت بزرگی را برای BP فراهم می‌کند تا همکاری خود با آذربایجان که به دنبال افزایش تجارت انرژی کم کربن است را تقویت کند.

فعالیت BP با آذربایجان به اوایل دهه ۱۹۹۰ باز می‌گردد که یک دفتر نمایندگی در باکو افتتاح کرد. طی نزدیک به سه دهه گذشته، BP  با آذربایجان در پروژه‌های سطح جهانی مانند آذری-چراغ-گونشلی  (ACG)، باکو-تفلیس-جیهان (BTC) و کریدور گاز جنوبی (SGC)  با آذربایجان شریک بوده است.

بریتیش پترولیوم که در سال ۱۹۰۹ تأسیس شد، امروزه به عنوان یکی از هفت شرکت بزرگ نفت و گاز جهان شناخته می‌شود. اما اکنون شرکت‌های بزرگ نفتی در حال حرکت به سمت انرژی‌های جایگزین هستند و BP نیز از این قاعده مستثنی نیست. سال گذشته، این شرکت استراتژی جدیدی را معرفی کرد که قرار است تجارت خود را تغییر دهد. در این دهه، BP قصد دارد سرمایه‌گذاری سالانه کربن کم خود را ده برابر به حدود ۵ میلیارد دلار در سال افزایش و تا سال ۲۰۳۰ حدود ۵۰ گیگاوات ظرفیت خالص تولید انرژی‌های تجدیدپذیر را توسعه دهد. در عین حال، هدف این شرکت کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای ناشی از عملیات خود است.

در مقابل، مقامات باکو متقاعد شده‌اند که این شرکت انگلیسی به ایجاد یک مشارکت استراتژیک در پروژه‌های مختلف کربن‌زدایی و انرژی‌های تجدیدپذیر کمک خواهد کرد. باکو علیرغم داشتن ذخایر عظیم نفت و گاز طبیعی، علاقه‌مند به توسعه انرژی پاک یا «سبز» بوده است. در سال ۲۰۱۶، آذربایجان توافق نامه پاریس را امضا کرد که هدف آن تنظیم اقدامات برای کاهش انتشار دی اکسید کربن بود. بر اساس این قرارداد، جمهوری آذربایجان متعهد شد که تا سال ۲۰۳۰ انتشار گازهای گلخانه‌ای را تا ۳۵ درصد کاهش و محیطی پاک ایجاد کند تا سهم انرژی سبز در تولید و مصرف را افزایش دهد.

در حال حاضر، این کشور در حال توسعه استراتژی بلندمدت انرژی خود است که دوره تا سال ۲۰۵۰ را پوشش می‌دهد. دولت آذربایجان قویا از توسعه بخش انرژی‌های تجدیدپذیر به ویژه ایجاد مناطق انرژی سبز حمایت می‌کند. در این راستا، دو قرارداد چند میلیون دلاری برای ساخت نیروگاه‌های خورشیدی و بادی با شرکت انرژی «آکواپاور» عربستان و شرکت مصدر امارات امضا شد. مجموع این سرمایه‌گذاری‌ها ۴۰۰ میلیون دلار است، در حالی که این ایستگاه‌ها با هم ۴۴۰ مگاوات برق برای آذربایجان تولید خواهند کرد. آکواپاور همچنین قرار است یک ایستگاه بادی ۲۴۰ مگاواتی در منطقه «خیزی» بادخیزترین منطقه آذربایجان واقع در شمال باکو، بسازد. در همین حال، مصدر زمینه احداث یک مزرعه فتوولتائیک ۲۰۰ مگاواتی را در نزدیکی شهرک «آلات» واقع در کنار دریای خزر خواهد ساخت.

براساس گزارش بانک اروپایی بازسازی و توسعه  (EBRD)، آذربایجان دارای پتانسیل بالا برای توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر است. بر اساس آن، شبه جزیره آبشرون، مناطق ساحلی در امتداد دریای خزر و همچنین حوزه خزر، جمهوری خودمختار نخجوان و باکو برای توسعه پروژه‌های انرژی بادی مناسب در نظر گرفته شده‌اند. در عین حال، باکو، دشت کور-آراز، شبه جزیره آبشرون و جمهوری خودمختار نخجوان برای توسعه پروژه‌های انرژی خورشیدی مناسب تلقی می‌شوند. بر اساس داده‌های جمع آوری شده توسط وزارت انرژی این کشور، حدود ۷.۳ درصد از کل تولید برق در آذربایجان از منابع انرژی تجدیدپذیر بوده است.