کنترل ایران بر قیمت بنزین آمریکا با تنگه هرمز/ نگاه نگران نفتی‌ها به خلیج فارس

به گزارش اختصاصی انرژی پرس؛ در روزهای اخیر سطح تنش بین ایران و اسرائیل به دلیل ترور شهید هنیه در تهران به سطح بی‌سابقه‌ای رسیده و به باور کارشناسان، هر لحظه امکان وقوع جنگ بین ایران و این رژیم وجود دارد. اما در این میان، یکی از موضوعات مهم تاثیر این جنگ احتمالی بر بازار انرژی و به ویژه نفت است زیرا بخش بزرگی از صادرات نفت جهان از تنگه هرمز عبور می‌کند، و همواره یکی از سناریوهای ایران در برابر فشارها و ترورهای غرب، بستن این آبراه حیاتی برای اقتصاد جهان است.

افزایش تنش در تنگه هرمز

تنگه هرمز که تحت کنترل ایران است، به عنوان یکی از پست‌های بازرسی دریایی مهم جهان از اهمیت استراتژیک قابل توجهی برخوردار است. این گذرگاه که در بین پنج گذرگاه حیاتی برتر جهان قرار دارد، خلیج فارس را به دریای عمان و اقیانوس هند متصل می‌کند. با توجه به ویژگی‌های زمین‌شناسی آن، مسیر عبور تانکرهای نفت سنگین در طول سال‌ها تغییر کرده است. با این حال، کنترل ایران بر این ایست بازرسی برای حمل و نقل نفت و انرژی به ویژه موجب نگرانی غرب در میان تنش‌های ژئوپلیتیکی منجر شده است. از همین روی، همواره سیاست‌ها و اقدامات خارجی دولت ایران در منطقه پرسش‌هایی را در مورد امنیت عرضه نفت از طریق این تنگه ایجاد کرده است. البته با توجه به تأثیر بالقوه بر بازارهای جهانی، جایگزین‌هایی برای کاهش خطرات و تضمین عرضه انرژی در حال بررسی است.

بنابراین هرگونه تنش در نزدیکی تنگه هرمز، یک مسیر حیاتی کشتیرانی نفت، نگرانی‌ها را در مورد اختلالات احتمالی در تجارت جهانی نفت افزایش داده است. تنش بین ایران و رژیسم صهونیستی و ایالات متحده پس از شهادت هنیه در تهران تشدید شد. این وضعیت بر اهمیت تنگه هرمز و پتانسیل درگیری در منطقه، با پیامدهایی برای امنیت و ثبات انرژی جهانی تاکید می‌کند.

دلیل نگرانی‌ بازار نفت

البته تاکنون بازارهای انرژی تا حدودی آرام هستند، زیرا عرضه و ترانزیت در معرض خطر نبودند، ذخایر فراوان و ظرفیت مازاد اوپک پلاس (به رهبری عربستان سعودی) قابل دسترسی هستند. اما این روند به سرعت می‌تواند تغییر کند، بطوریکه این امر موجب نگرانی شدید فعالان بازار انرژی شده است.

بازارهای نفت اکنون احتمالاً بر سطح تشدید/کاهش تنش بین اسرائیل و ایران (و به طور گسترده‌تر در منطقه) و اینکه آیا عرضه در نهایت تأثیر می‌گذارد تمرکز خواهند کرد. تا کنون، بازارها هیچ اختلالی نداشته‌اند، حتی در حملات ۷ اکتبر نیز قابل مشاهده بود. هرچند تقاضا برای چند ماه اول سال از عرضه فراتر رفت، و این باعث تغییر در شرایط بنیادی شد که در نهایت قیمت‌ها به حدود ۸۵ دلار در هر بشکه، حتی بدون تنش‌های ژئوپلیتیکی افزایش یافت.

اما تمرکز اصلی منطقه بر روی هرگونه انسداد احتمالی در تنگه هرمز است، بطوریکه پیشتر ایران یک کشتی مرتبط با اسرائیل را قبل از حملات وعده صادق توقیف کرد. تقریباً ۱۳ میلیون بشکه در روز (b/d) ذخایر نفت (و فرآورده‌های پالایش شده) از این آبراه منتقل می‌شود که شامل نزدیک به ۱.۵ میلیون بشکه از صادرات خود ایران است. هر گونه تأثیر بر روند این عرضه‌ها مطمئناً قیمت نفت را به فراتر از ۱۰۰ دلار در هر بشکه خواهد رساند، البته افزایش و مدت زمان آن به شدت اختلال در تنگه هرمز بستگی دارد. البته احتمالا روزانه چند میلیون بشکه نفت عربستان سعودی و امارات تغییر مسیر دهد، اما بدون تردید نیمی یا بیشتر از این بشکه‌ها می‌تواند بدون دسترسی به تنگه از بازارهای جهانی حذف شود.

این نگرانی‌های ژئوپلیتیکی زمانی ایجاد می‌شوند که انتظار می‌رود عوامل فصلی تقاضا را حداقل ۱ میلیون بشکه در روز طی ماه‌های آینده افزایش دهند و اوپک پلاس کاهش عرضه را حفظ کند. گروه اوپک پلاس ظرفیت مازاد حداقل ۵ میلیون بشکه در روز و بر اساس برخی برآوردها تا ۶ میلیون بشکه در روز دارد. اما اگر عرضه از طریق تنگه هرمز مختل شود، بسیاری از این ظرفیت مازاد ممکن است نتواند به بازار برسد یا به اندازه‌ای باشد که ضرر عرضه را جبران کند، در نهایت ریسک صعودی بیشتری را برای قیمت نفت ایجاد می‌کند. علاوه بر این، برخی از اعضای گروه اوپک پلاس احتمالا برای افزایش ظرفیت خود به زمان نیاز داشته باشند. همه این عوامل این پتانسیل را دارند که قیمت‌ها را برای مدتی به بیش از ۱۰۰ دلار در هر بشکه برسانند.

از همین روی، مقامات واشنگتن احتمالاً تمام سناریوهای ریسک عرضه را بررسی خواهند کرد. گزینه‌های کاهش این ریسک‌ها می‌تواند شامل مدیریت درخواست برخی از گروه‌های تندرو در کنگره برای تشدید تحریم‌ها بر صادرات نفت ایران باشد که می‌تواند بازار را حتی بدون هیچ یک از اختلالات احتمالی عرضه‌شده با دشواری روبه رو کند. همچنین این کشور تمام توان خود را خواهد گذاشت که مانع از ایجاد جنگ بزرگ در خاورمیانه شود، زیرا هرگونه افزایش قیمت نفت خود را در نرخ بنزین ایالات متحده بازتاب می‌دهد و از همین روی، دولت بایدن از عامل افزایش دهنده قیمت سوخت دوری می‌کند.

واشنگتن همچنین می‌تواند برای افزایش عرضه اوپک پلاس دوباره دست به دامن عربستان شود که همانطور که اشاره شد حداقل در کوتاه مدت تاثیر اندکی دارد. علاوه بر این، دولت ایالات متحده ممکن است به دنبال برداشت بیشتر از ذخایر استراتژیک نفت ایالات متحده (SPR) در صورت بروز اختلالات قابل توجه در عرضه باشد. با این حال، محدودیت‌های اخیر SPR برای برداشت، مشخص نیست که این گزینه تا چه اندازه می‌تواند آرامش را به بازار نفت و سوخت ایالات متحده به ارمغان بیاورد. در واقع، اگر این خطرات ژئوپلیتیکی برای یک دوره طولانی باقی بماند، تنها عوامل احتمالی که می‌تواند قیمت‌ها را به محدوده ۷۰ دلار در هر بشکه کاهش دهد، شوک‌های اقتصادی یا کلان خواهد بود.

اهمیت اقتصاد تنگه هرمز

همانطور که ملاحظه شد تنگه هرمز، گذرگاه دریایی برای تجارت جهانی نفت، به دلیل شرایط پویای بازار و نوسان قیمت نفت همواره مهم است. هرچند ارقام دقیق در معرض تغییر هستند، اما مطالعات اخیر نشان می‌دهد که محموله و منابع انرژی عبوری از تنگه بیش از ۱.۲ میلیارد دلار در روز ارزش دارد که مجموعاً ۴۳۸ میلیارد دلار در سال است. این جریان نقدی عظیم بر نقش محوری تنگه در تجارت بین‌المللی و فعالیت‌های اقتصادی تأکید می‌کند.

حجم نفت منتقل شده از طریق این تنگه خیره کننده بوده و عربستان سعودی بیشترین تاثیر را این شرایط می‌پذیرد. بنابراین، هرگونه تغییر در عرضه نفت از طریق این تنگه ارتباط نزدیکی با نوسانات تولید جهانی نفت و پویایی بازار دارد. با رصد داده‌های ردیابی نفت‌کش‌ها، مشخص می‌شود که عربستان سعودی اولین انتقال دهنده نفت خام و میعانات گازی از طریق این تنگه بوده که بیشتر آن برای صادرات به کشورهای دیگر است. از همین روی، تغییرات تولید مستقیماً بر جریان نفت از طریق این تنگه تأثیر می‌گذارد و نقش مهم آن را به عنوان گذرگاه اصلی تجارت و لجستیک در منطقه خلیج فارس نمایان می‌کند.

به طور کلی، اهمیت اقتصادی تنگه هرمز را نمی‌توان کتمان کرد، زیرا این تنگه به ​​عنوان محور بازارهای جهانی انرژی و مسیرهای تجاری عمل می‌کند. با این حال، اهمیت آن به عوامل مختلفی از جمله تنش‌های ژئوپلیتیکی، نوسانات بازار و تغییرات در سطوح تولید بستگی دارد. بنابراین، نظارت و تحلیل مستمر پویایی تنگه برای درک تأثیر اقتصادی و پیامدهای آن برای تجارت جهانی ضروری است.

با فرض یک تخمین محافظه‌کارانه مبنی بر اینکه محصولات انرژی نیمی از کل محموله‌های عبوری از تنگه را تشکیل می‌دهند، می‌توان تخمین زد که ارزش سالانه کل کالاهای عبوری از تنگه هرمز می‌تواند بیش از یک تریلیون دلار باشد. این رقم نشان دهنده طیف متنوع کالاهای مبادله شده بین کشورهای منطقه خلیج فارس و سایر نقاط جهان است.