بدهی‌های وزارت نیرو تولیدکنندگان برق را فراری داد

انرژی پرس، براساس گزارش‌های رسمی، امسال نزدیک به ۱۲هزارمگاوات کمبود برق در فصل‌های گرم سال پیش‌بینی می‌شود؛ رقمی که دولت قرار است آن را همانند سال‌های قبل از طریق قطع برق صنایع مدیریت کند. برخی کارشناسان براین باورند که ارقام ناترازی بیش از ارقامی است که دولت اعلام می‌کند و باوجود وعده وزارت نیرو به افزایش ظرفیت‌های تولید برق، وضعیت نه‌تنها بهبود نیافته، بلکه بدتر هم شده است.

هاشم اورعی، استاد دانشگاه صنعتی‌شریف درباره وضعیت ناترازی برق امسال به «جهان‌صنعت» می‌گوید: نه وضعیت بهتر می‌شود و نه ثابت می‌ماند، بلکه وضعیت بدتر هم می‌شود. پارسال صحبت‌ها این بود که ۱۲هزار مگاوات ناترازی داریم که البته من می‌گویم کسری و نه ناترازی؛ چون آنچه مساله برق کشور بوده، کمبود است و واژه ناترازی از بار منفی آن کم نخواهد کرد. امسال هم صحبت از حدودا پنج تا ۶ هزار مگاوات علاوه‌بر ارقام سال گذشته است یعنی از ۱۲هزار به سمت ۱۷ تا ۱۸هزار مگاوات پیش می‌رویم.

وی افزود: در نتیجه امسال نسبت به پارسال مشکل برق بیشتر خواهد بود و این شرایط تا اطلاع ثانوی ادامه‌دار خواهد بود. به عبارت دیگر، مساله و مشکل‌مان فقط ناترازی نیست، بلکه مساله ما ناترازی فزاینده است؛ یعنی میزان کسری نه کم می‌شود و نه ثابت می‌ماند، بلکه هر سال نسبت به سال قبل افزایش پیدا می‌کند.

اورعی در پاسخ به این سوال که آیا وعده وزارت نیرو به افزایش ظرفیت تولید می‌تواند مشکل ناترازی را در سال‌های بعد حل کند، گفت: واقعیت این است که اقدام به‌دردبخوری از طرف وزارت نیرو صورت نگرفته است. اقدامات بسیار کم‌عمق، فکرنشده و بیشتر جنبه تبلیغاتی و شو داشته است تا اقدام‌های عملی. البته در کوتاه‌مدت اصلا کار چندانی هم نمی‌شود انجام داد. چون حل مشکل کمبود برق یک برنامه بلند‌مدت است و به اعتقاد من هنوز وارد مسیر حل واقعی مساله نشده‌ایم اما مساله اصلی این است که چرا ما به اینجا رسیدیم و چرا وضعیت هر سال بدتر از سال قبل می‌شود؟

او با اشاره به ناهماهنگی بین تقاضا و عرضه عنوان کرد: در بخش تقاضا به دلیل قیمت‌های پایین مساله بهینه‌سازی مصرف انرژی بلاتکلیف مانده است. مادامی که قیمت‌گذاری ناصحیح و دستوری باشد و بازار واقعی برق وجود نداشته باشد و وزارت نیرو اجازه ندهد که بازار واقعی شکل بگیرد، بهینه‌سازی به معنای واقعی به هیچ عنوان شکل نخواهد گرفت. نتیجه اینکه بخش‌هایی مثل صنعت، کشاورزی، خانگی و تجاری با بازدهی بسیار کم کار می‌کنند؛ ضمن اینکه درفرآیند تولید، انتقال و توزیع هم تلفات قابل‌توجهی خواهیم داشت.

صنعت، کل تولید برق را می‌بلعد

رییس اتحادیه انجمن‌های انرژی در ایران با تاکید بر اینکه متاسفانه کماکان امسال هم نسبت به سال قبل در بخش تقاضا شاهد رشد حدود مثلا ۶-۵درصدی تقاضا هستیم، گفت: این میزان تقاضا در شرایطی رشد کرده که صنعت هم رشد نداشته است. اگر قرار باشد برنامه هفتم اجرا شود و طبق آن صنعت کشور طبق برنامه سالانه هشت‌ونیم درصد رشد کند، صنعت انرژی را می‌بلعد. این میزان تقاضای کنونی در شرایطی است که رشد بخش صنعت در سه دوره متوالی صفر یا منفی بوده است. به عبارت دیگر، با اینکه در بخش صنعت افزایش تقاضا برای انرژی نداشتیم ولی باز هم افزایش تقاضا برای کل انرژی الکتریکی کشور داریم و متاسفانه نتوانسته‌ایم، اقدام ارزشمندی در بخش بهینه‌سازی، درست مصرف کردن و استفاده از تکنولوژی روز برای کاهش مصرف برق انجام دهیم.

او در ادامه با اشاره به اینکه معضل بعدی در کمبود برق کشور مربوط به بخش تولید است، افزود: به اعتقاد من ما به اشتباه تمام تمرکز خود را در افزایش تولید گذاشتیم در صورتی که از درست مصرف کردن غافل شده‌ایم. در سال‌های گذشته سرمایه‌گذاری‌های زیادی در صنعت برق صورت گرفته است. هرچند حجم آنها در مقایسه با تقاضا و بازار واقعی کم است، اما مشکلات رگولاتوری در دولت باعث شده بخش خصوصی هم‌ پای کار نیاید، به این دلیل که وزارت نیرو نتوانسته رضایت و اطمینان کافی سرمایه‌گذاران را جلب کند.

اورعی گفت: هر سال نسبت به سال قبل میزان سرمایه‌گذاری در صنعت برق از طرف بخش خصوصی به دلیل عدم ایجاد اطمینان از سوی وزارت نیرو کمتر می‌شود. اصلا چرا ما با کسری برق مواجه شدیم؟ چون وزارت نیرو هر روز بدهکار‌تر و بدهکارتر شد و صنعت و بخش خصوصی اطمینان و اعتمادش را از صنعت برق از دست داد. بدهی به جایی رسیده که امروز وزارت نیرو بیش از ۱۰۰هزار میلیارد تومان وزارت نیرو به پیمانکاران و تولیدکنندگان برق بدهکار است. اصلا هم معلوم نیست وزارت نیرو کی قرار است بدهی‌های خود را تسویه کند.

او افزود: با وجود این میزان بدهکار بخش خصوصی با خود می‌گوید که مگر دیوانه‌ام نیروگاه بسازم و پولم را در بیابان بریزم. چرا باید در لیست طلبکاران وزارت نیرو قرار بگیرم؟ بخش خصوصی اینها را می‌بیند و می‌فهمد. در نتیجه وزارت نیرو اعتبارش را از دست داده و هر سال شاهد کاهش میزان سرمایه‌گذاری در تولید برق هستیم.

مدیریت خاموش به جای مدیریت مصرف

رییس اتحادیه انجمن‌های انرژی در ایران در ادامه با اشاره به ناهماهنگی سایر دستگاه‌ها در حوزه انرژی گفت: علاوه‌بر کمبود سرمایه‌گذاری مشکل دیگری که در طرف تولید داریم، نبود اعتماد است. فرض کنید سرمایه‌گذاری بخواهد نیروگاه گازی احداث کند یا اصلا واحد نیروگاهی گازی را توسعه دهد، در حالی که گاز نداریم! وزارت نفت هم تعهد تحویل گاز را به او نمی‌دهد. پس در چنین شرایطی کدام بخش خصوصی حاضر است چنین ریسکی انجام بدهد؟

وی افزود: بنابراین فقط یک راه می‌ماند؛ آن هم انرژی تجدید‌پذیر بادی و خورشیدی است که وزارت نیرو باز هم نتوانسته عزم کافی برای توسعه این بخش داشته باشد. نه فهمی از ضرورت توسعه این انرژی‌ها وجود دارد و نه توان فنی و مدیریتی لازم را دارد که بتواند بخش خصوصی را پای کار بیاورد و راضی‌شان کند که در نیروگاه‌های بادی و خورشیدی سرمایه‌گذاری کنند.

اورعی گفت: نکته دیگر اینکه، زیاد می‌شنویم که وزارت نیرو و به‌خصوص توانیر از مدیریت مصرف صحبت می‌کنند، به نظر من آن تعریفی که دوستان از مدیریت مصرف ارائه می‌کنند، تعریفی است که از خودشان درآورده‌اند. حال آنکه تعریف استاندارد مدیریت مصرف آن است که شما اگر برق کم دارید ولی کارهایی انجام دهید که عل‌رغم کمبود برق، تولید ناخالص داخلی کاهش پیدا نکند، شما مصرف را مدیریت کرده‌اید. این در حالی است که ما در ایران درست برعکس این عمل می‌کنیم و وقتی برق کم داریم کارخانه‌ها را خاموش می‌کنیم و به مردم برق می‌دهیم.

او افزود: فرق کارخانه‌ها و مردم این است که کارخانه‌ها بخش مولد اقتصادند و مردم بخش غیر‌مولد. این اسمش مدیریت مصرف نیست، مدیریت خاموشی است و ما به بدترین وجه ممکن این مدیریت را ادامه می‌دهیم. چون برق را از یک کالای اقتصادی به به یک ابزار سیاسی تبدیل کردیم و در نتیجه برای اینکه مشکل خودمان را کم کنیم برق کارخانه‌ها را قطع می‌کنیم. وقتی کارخانه‌ای از کار می‌افتد، نتیجه این می‌شود که رشد اقتصادی کشور با محدودیت مواجه شده و صنعت‌مان رشد نمی‌کند.

منبع: جهان صنعت