۹۰‌ درصد قراردادهای نفتی به خصولتی‌ها رسید

به گزارش انرژی پرس، جواد اوجی که بخش‌خصوصی از او به عنوان وزیر ضد بخش‌خصوصی یاد می‌کنند، از روزی که به عنوان وزیر نفت مسوولیت مهم‌ترین وزارتخانه کشور را برعهده گرفته است، بخش بزرگی از پروژه‌های مهم از جمله توسعه میادین نفتی کشور را به خصولتی‌ها و نهادها سپرده است. رفتار مدیریتی که حتی منجر به انتقاد مقام معظم رهبری از او شد. با این حال اوجی همچنان بر همان رویه سابق خود نهضت قرارداد بستن با خصولتی‌ها و نهادها را ادامه می‌دهد.
در حاشیه بیست‌و‌هشتمین نمایشگاه نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی که ۲ روز پیش به کار خود پایان داد، چندین قرارداد و موافقتنامه بین وزارت نفت و خصولتی‌ها بسته شد. هرچند مقامات وزارت نفت عنوان کردند که این قراردادها را با شرکت‌های ایرانی بسته‌اند اما بررسی ماهیت بسیاری از این شرکت‌ها نشان می‌دهد که اگر عنوان بخش‌خصوصی را هم یدک می‌کشند، در نهایت به نوعی به خصولتی‌ها، بانک‌ها و البته نهادها وابسته هستند و بخش‌خصوصی واقعی در این پروژه‌های واگذار شده، هیچ سهمی ندارد.

بی‌مهری وزارت نفت به بخش‌خصوصی و کمرنگ کردن نقش آن به حداقل ممکن بارها باعث اعتراض فعالان این بخش شده است. آنطور که آرش نجفی رییس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی به «جهان‌صنعت» می‌گوید، وزارت نفت در جلسات داخلی خود یا جلساتی که بخش خصوصی حضور دارند، به صراحت گفته است که کار را می‌خواهد به «خودمونی‌ها» بسپارد زیرا اعتمادی به بخش‌خصوصی ندارد.

طی ۲ سال گذشته ۳ میدان نفتی مهم کشور شامل آزادگان، نام‌آوران و یاران به قرارگاه خاتم‌الانبیا و ستاد اجرایی فرمان امام سپرده شده است. در سایر قراردادهایی که طی ۲سال گذشته بسته شده هم نقش خصولتی‌ها بسیار پررنگ است.

جواد اوجی در آغاز به کار دولت گفته بود که برای توسعه طرح‌های نیمه‌تمام نفت بیش از ۲۰۰‌میلیارد دلار سرمایه نیاز دارد، او حالا به صراحت گفته است که وزارت نفت حدود ۱۵۰‌میلیارد دلار پروژه نیمه‌تمام و جدید در دست اجرا دارد و تلاش کردیم با هماهنگی دولت، جذابیت قراردادهای کنونی صنعت نفت را برای سرمایه‌گذاران افزایش دهیم.

هدایای ویژه نمایشگاه برای خصولتی‌ها

پس از قرارداد ۲۰‌میلیارد دلاری که اسفندماه سال گذشته برای طرح فشارافزایی به پارس‌جنوبی با حضور محمدمخبر معاون اول رییس‌جمهور بین شرکت ملی نفت و خصولتی‌ها مثل مپنا و قرارگاه خاتم‌الانبیا به امضا رسید در حاشیه نمایشگاه بیست‌وهشتم نفت، گاز،پالایش و پتروشیمی وزارت نفت دیگر تعارف را رسما کنار گذاشت و ۸ تفاهمنامه توسعه میدان‌های نفت و گاز به ارزش ۸‌میلیارد دلار را امضا کرد.

علاوه بر آن تعداد زیادی هم تفاهمنامه و قرارداد با دانش‌بنیان‌ها برای مطالعه میدان نفتی یا چاه‌های کم‌بازده بسته شد که اگرچه شرکت‌های طرف قرارداد بخش خصوصی اعلام شد اما بنا به گفته فعالان بخش خصوصی در صنعت نفت این شرکت‌ها همگی وابسته با نهادها و زیرمجموعه‌های خصولتی‌ها هستند.

محسن خجسته‌مهر مدیرعامل شرکت ملی نفت گفته که ۸ تفاهمنامه‌ای که در نمایشگاه اخیر به میزان ۸میلیارد دلار امضا شد، با هدف تولید روزانه ۸۵میلیون مترمکعب گاز و تولید ۲۰۰هزار بشکه نفت خام در روز است و حدود ۱۵مخزن نفتی و گازی، ۳میدان گازی و ۱۲میدان نفتی را شامل خواهد شد. به گفته خجسته‌مهر، با توسعه این میدان‌ها، ۸۵‌میلیون مترمکعب در روز به تولید گاز و روزانه حدود ۲۰۰‌هزار بشکه به تولید نفت کشور
افزوده می‌شود.

این قراردادها شامل، توسعه میدان گازی لاوان بین شرکت ملی نفت ایران با شرکت‌های اهداف و تأسیسات دریایی به ارزش ۹۰۰‌میلیون دلار با هدف تولید ۱۵‌میلیون مترمکعب گاز در روز‌، تفاهمنامه همکاری توسعه میدان گازی سفید باغون بین شرکت ملی نفت ایران با شرکت‌های نارگان و فولاد RM به ارزش سرمایه‌گذاری ۲۰۰‌میلیون دلار و با هدف تولید روزانه ۵/۴‌میلیون مترمکعب گاز‌،تفاهمنامه همکاری توسعه میدان گازی فروز بین شرکت ملی نفت ایران با شرکت نفت و گاز مپنا و صندوق توسعه ملی با سرمایه‌گذاری ۳‌هزار و ۸۰۰میلیون دلار و با هدف تولید روزانه ۵۷‌میلیون مترمکعب گاز و تفاهمنامه همکاری توسعه میدان‌های نفتی دهلران و دانان بین شرکت ملی نفت ایران با مشارکت شرکت نفت و گاز مپنا و صندوق توسعه ملی نیز به ارزش یک‌میلیارد و ۱۰۰میلیون دلار است که قرار است روزانه ۶۰‌هزار بشکه به ظرفیت تولید نفت ایران اضافه ‌کند.

تفاهمنامه همکاری توسعه میدان نفتی بندکرخه بین شرکت ملی نفت ایران با شرکت نفت و گاز مپنا و صندوق ملی توسعه به ارزش سرمایه‌گذاری ۵۰۰‌میلیون دلار و با هدف تولید ۲۰هزار بشکه نفت‌، تفاهمنامه همکاری توسعه مخازن گازی کرنچ (خامی)، بلوک اکتشافی خرمشهر، آپادانا و پارس بین شرکت ملی نفت ایران با شرکت توسعه انرژی و نفت نگین آفاق کیش (تنگو) با هدف تولید روزانه ۵/۲میلیون مترمکعب گاز و به ارزش این تفاهمنامه ۲۰۰‌میلیون دلار‌، تفاهمنامه همکاری توسعه مخازن گازی پازنان و آغاجاری (خامی) بین شرکت ملی نفت ایران با شرکت‌های مارون‌کاران و مهندسی خدمات چاه سی‌لند به ارزش ۲۰۰‌میلیون دلار، برای تولید روزانه ۶‌میلیون مترمکعب به گاز کشور و در نهایت، تفاهمنامه توسعه فاز سوم میدان نفتی دارخوین بین شرکت ملی نفت ایران با مشارکت شرکت‌های هلدینگ انرژی‌گستر سینا، پتروپارس، تاسیسات دریایی و گروه سرمایه‌گذاری امید با هدف تولید روزانه ۱۲۰‌هزار بشکه نفت به ارزش یک‌میلیارد و ۱۰۰ میلیون دلار است.

علاوه بر این پروژه‌ها، سردار سرتیپ پاسدار عبدالرضا عابد، در حاشیه بیست‌‌وهشتمین نمایشگاه بین‌المللی نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی در نشستی خبری با بیان اینکه پس از توسعه موفقیت‌آمیز فازهای ۱۵ و ۱۶ پارس‌جنوبی توسط قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا‌(ص)، فازهای ۱۳، ۲، ۲۳ و ۲۴ نیز به قرارگاه واگذار شد و توسط توان متخصصان داخلی این فازهای مهم میدان مشترک پارس‌جنوبی توسعه یافت، اظهار کرد: در حال حاضر ۱۷۹‌میلیون مترمکعب گاز در روز از تولیدات این فازها به شبکه گاز کشور تزریق می‌شود.

همه این پروژه‌ها منهای قرارداد همکاری بین ایران و روسیه است که ۲سال گذشته در جریان سفر پوتین به ایران امضا شد. مشخص نیست که وضعیت آن پروژه‌ها و قرارداد به کجا رسیده است، با این حال آنچه از آن رسما رونمایی شده، بیشتر نقش پررنگ دولت، خصولتی‌ها و نهادها را نمایان می‌کند و از بخش‌خصوصی خبری نیست.

«خودمونی‌ها» در اولویت

آرش نجفی رییس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران در این رابطه به «جهان‌صنعت» می‌گوید: اولا بخش خصوصی تمایلی برای سپردن پروژه‌ها و کار با بخش‌خصوصی ندارد و به صراحت در جلسات مختلف می‌گوید که ما اعتمادی به بخش‌خصوصی نداریم و ترجیح می‌دهیم کار را به «خودمونی‌ها» بسپاریم. منظور آنها از اصطلاح «خودمونی‌ها» همین نهادهای خصولتی و قرارگاه‌ها و امثال آن است.

نکته این است که یک روزی بخش خصوصی ایران نماد توسعه‌یافتگی خاورمیانه و حتی دنیا بود یعنی ما بزرگ‌ترین تولیدکننده یخچال و تلویزیون بودیم و حتی گوشه‌چشمی به ژاپن نشان می‌دادیم. شهرک‌سازی ما در دنیا مطرح بود. روزی که ترکیه خانه ساختن بلد نبود، ما اکباتان می‌ساختیم اما به مرور با بی‌توجهی و له کردن بخش‌خصوصی و پیچیده کردن شرایط برای بخش‌خصوصی باعث شدیم که این بخش ما نحیف و ضعیف شود.وی افزود: بله درست است؛ امروز بخش‌خصوصی ما آن قد و قامتی را که ۴۵سال پیش داشت، ندارد. این یک اشتباه استراتژیکی است که دولت‌ها در سنوات گذشته انجام دادند و همین الان هم به نظر می‌آید که استراتژی مهم دولت باید این باشد که سعی کند شرکت‌های خصوصی و بخش‌خصوصی کشور را تقویت کند.او با تاکید بر اینکه این هدف جز رفتار مناسب به اتاق بازرگانی ممکن نیست، تصریح کرد: دولت باید تعامل زیادی با اتاق‌های بازرگانی، اتاق تعاون و اتاق اصناف داشته باشد اما متاسفانه می‌بینیم که همچنان رفتارهای عجیب و پیچیده‌ای با اتاق‌های بازرگانی و اصناف می‌کنند.

نجفی خاطرنشان کرد: در همین راستا دولت تمایل دارد که پروژه‌ها را به بخش خصولتی بسپارد و رقبتی به همکاری با بخش خصوصی ندارند و شرایط را برای حضور بخش‌خصوصی دشوار می‌کنند.سیاست‌های حمایتی ندارند و از همه مهم‌تر اعداد و ارقام‌های قراردادها را به حدی بزرگ و عظیم می‌کنند که عملا بخش خصوصی قادر به همکاری و مشارکت نداشته باشد.

رییس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی با بیان اینکه دلیل این کار دولت، بزرگ کردن نهادها و خصولتی‌هاست، گفت: دولت با این هدف که نهادهای خصولتی کار بزرگ و دست اول را در اختیار بگیرند و نهادها و قرارگاه‌ها کار را به صورت دست دوم بین شرکت‌های خودشان تقسیم می‌کنند، با این کار عملا سود و انتفاع خود را می‌برند و برند کار را برای خودشان مصادره می‌کنند و سپس کار را به بخش خصوصی می‌سپارند.

منبع: جهان صنعت