۱۱ هزار مگاوات ناترازی برق/ قطع برق تابستانی در کمین صنایع

به گزارش انرژی پرس، حتی با وجودی که ۳۰هزار میلیارد تومان از بدهی پیمانکاران از طریق اوراق اسناد خزانه تسویه شده یا دولت وعده داده که بخشی از مشکل صنایع در فصل پیک مصرف از طریق فروش برق در بورس قابل جبران است، اما تا کمتر از یک ماه دیگر با گرم شدن هوا و افزایش مصرف برق، ناترازی خود را نشان خواهد داد.
ظرفیت تولید برق در کشور حدود ۶۲هزار مگاوات است، دولت اعلام کرده که با ظرفیت‌های تازه نصب شده، امسال ظرفیت تولید به ۹۱هزار مگاوات رسیده، با این حال هنوز هم قطع برق در کمین صنایع در تابستان است. هرچند مصطفی رجبی‌مشهدی سخنگوی صنعت برق وعده داده که در دو سال گذشته با مجموع اقدام‌های انجام شده ناترازی به حداقل رسیده با این حال همچنان گزارش‌ها نشان می‌دهد که ۱۰ تا ۱۱هزار مگاوات ناترازی برق وجود دارد که این ناترازی از طریق قطع برق صنایع در تابستان مدیریت می‌شود.وزارت نیرو گزارش داده که به ‌صورت میانگین ۵۰درصد برق کشور در بخش تولید واحدهای صنعتی و کشاورزی مصرف می‌شود و از آنجا که دولت به صنایع الزام کرده که برق خودشان را با ایجاد نیروگاه تامین کنند، اما هنوز تعداد مشترکان صنعتی که نتوانسته‌اند نیروگاه احداث کنند، بالاست.

رجبی‌مشهدی می‌گوید، سهم صنایع از مجموع مصرف برق کشور هیچ‌گاه کمتر از ۳۶درصد مصرف برق کشور نبوده و از سهم مشترکان خانگی پیشی گرفته است.به همین منظور هم وزارت نیرو امیدوار است که با اصلاح جریان مالی صنعت برق، شرکت‌های توزیع نیروی برق بتوانند از اول اردیبهشت‌ماه نسبت به خرید برق از بورس انرژی اقدام کنند.مصطفی ‌رجبی‌مشهدی مدیرعامل توانیر از افزایش ۴برابری سهم معاملات برق در بورس انرژی خبر داد و گفته که افزایش معاملات خارج از بازار از ۱۵درصد به ۶۰درصد خواهد رسید که از اهداف سال پایانی تکالیف برنامه هفتم توسعه در بخش برق بوده که از امسال در دستور کار صنعت برق است.وی استقلال مالی شرکت‌های توزیع و انجام نقدی معاملات را از مزایای سازوکار جدید روابط مالی صنعت برق عنوان کرد و گفت که در فاز دوم و با فعال شدن بازار خرده‌فروشی، سهم شرکت‌های توزیع برق نیز در عملیات خرید و فروش برق کاهش می‌یابد و صرفا هزینه‌های مربوط به خدمات شرکت در بخش‌های بهره‌برداری را دریافت می‌کنند و عملیات بازرگانی برق به شرکت‌های خرده‌فروش برق واگذار می‌شود.

دور باطل مصرف و تولید

به همان اندازه که وزارت نیرو امیدوار است که تامین برق صنایع امسال با کمترین مشکل نسبت به دو سال قبل تامین شود، کارشناسان و البته تولیدکننده‌های برق از کندی روند و ادامه‌دار شدن این وضعیت ابراز نگرانی می‌کنند. فرزین سوادکوهی کارشناس انرژی در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» در این رابطه می‌گوید: تا یکی، دو سال پیش، ظرفیت تولید برق حدود ۶۲هزار مگاوات بود که حالا با طرح‌های جدید صحبت از ظرفیت نصب شده بیش از ۹۰هزار مگاوات مطرح است. اگر این میزان تولید وارد مدار شود، از کل نیروگاه‌های ما یعنی چه نیروگاه‌های فعالی مثل نیروگاه حرارتی و همینطور نیروگاه‌های خورشیدی مثل نیروگاه‌های بادی و خورشیدی می‌توان امیدوار بود که بخشی از ناترازی حل می‌شود اما باید توجه داشت که به همان نسبت که تولید افزایش می‌یابد، مصرف هم بالا می‌رود. به ‌خصوص در فصول گرم مصرف بسیار بالا می‌رود و ناترازی بیشتر خود را نشان می‌دهد. یکی از دلایل این ناترازی این است که مردم به این مدل مصرف عادت کرده‌اند. البته فرهنگ الگوی مناسب مصرف هم در کشور جا نیفتاده است. از طرفی بدنه دولت خود بزرگ‌ترین مصرف‌کننده برق در کشور است. کولر گازی‌هایی که در کشور نصب شده عموما نوار انرژی‌شان رده A یا رده سبز نیست که کم‌مصرف باشند.

وی افزود: مشکل اینجاست که مدل‌های کم‌مصرف هم قیمت بالایی دارند و در نتیجه تهیه کردن آن نیز برای مردم معمولی بسیار سخت است. مساله دیگر میزان مصرف کولرهای آبی است که متاسفانه هم بسیار راندمان پایینی دارند و هم از طرفی آب زیادی مصرف می‌کنند. در واقع این موضوع یک بخش عمده‌ای از مصرف برق را در فصول گرم رقم می‌زند.

این کارشناس انرژی با بیان اینکه این شرایط در صنایع هم برقرار است، یادآور شد: خط تولید صنایع چون از تکنولوژی روز بهره نمی‌برد، در نتیجه برق زیادی مصرف می‌کند. باید پذیرفت مشکلات اقتصادی و تحریم‌ها باعث شده که صنایع با تکنولوژی روز حرکت نمی‌کنند. در نتیجه میزان مصرف و هدر‌رفت انرژی در کشور ما بسیار بالاست. دولت هم نمی‌تواند این ناترازی را به راحتی برطرف کند‌. هر سال دولت تلاش می‌کند با ایجاد نیروگاه‌های جدید به اصطلاح توان تولید برق را بالا ببرد اما این راهکار همیشه نمی‌تواند پاسخگو باشد، زیرا احداث نیروگاه بسیار پرهزینه است و دولت هم چنین سرمایه‌ای ندارد.

سوادکوهی با اشاره به استقبال ضعیف بخش خصوصی از ورود به بخش نیروگاهی در دهه اخیر اظهار داشت: بخش خصوصی هم تمایلی ندارد که به این حوزه ورود کند زیرا نیروگاه‌دارها به دلیل بدهی‌های دولت و قیمت‌های دستوری، واقعا شرایط بسیار بدی دارند. براساس آمار بدهی دولت به نیروگاه‌ها تا اسفندماه نزدیک به ۸۰هزار میلیارد تومان رسیده است، البته وزیر نیرو مرتب تکرار می‌کند که ما بدهی‌ها را خردخرد پرداخت می‌کنیم اما باید توجه داشت که با توجه به تورم حاکم در کشور پرداخت این بدهی‌ها تاثیری بر توان اقتصادی نیروگاه‌ها نخواهد گذاشت، از سویی همچنان دولت دوباره به دلیل ساخت نیروگاه‌های جدید، بدهی‌هایش بیشتر شده است. طبیعتا دولت نمی‌تواند از پس این مشکلات بر بیاید و نیروگاه بسازد و از طرفی هم سرمایه‌ای برای نیروگاه‌سازی وجود ندارد؛ در نتیجه مشکلات صنعت برق کماکان ادامه پیدا می‌کند .

این کارشناس انرژی خاطرنشان کرد: این یک دور باطلی است که هر دولتی که سر کار می‌آید با آن درگیر است بنابراین اصلا عجیب نیست که در فصل گرم یا پیک مصرف مجبور باشیم از کشورهای دیگر برق وارد کنیم، چون چاره‌ای غیر از این کار نداریم. این موضوع شبیه ماجرای بنزین است و برای اینکه ناترازی برای مدت کوتاهی برطرف شود، واردات انجام می‌دهیم. باید توجه داشت واردات انرژی- بنزین یا برق- برای کشور بسیار هزینه‌بر است چون یا به همان میزان باید به آنها برق بدهیم یا پول آن را پرداخت کنیم. کشورهایی مثل عراق به ما بدهی دارند و مرتب هم گفته می‌شود که پرداخت می‌کنند اما واقعیت امر این است که این بدهی‌ها به راحتی به دست ما نخواهد رسید و همیشه سر این مساله کلنجار خواهیم داشت .

فقدان آینده‌نگری

سوادکوهی با تاکید بر اینکه هیچ دولتی آینده‌نگر نبوده، گفت: متاسفانه هیچ‌کدام از دولت‌ها یک تفکر عمیق آینده‌نگر برای مدیریت انرژی کشور نداشته‌اند، یعنی در سال‌های گذشته کسی میزان مصرف در سال‌های آینده را با توجه به افزایش جمعیت پیش‌بینی نکرده بوده و طبیعی است که امروز با این مشکل رو‌به‌رو شده‌ایم.

وی با اشاره به طرح‌های وزارت نیرو در راستای جبران ناترازی برق اظهار داشت: این طرح‌ها چاره‌ساز نیستند. متاسفانه همچنان درگیر استفاده از نیروگاه‌های حرارتی هستیم که سوخت بالا مصرف می‌کنند و راندمان پایینی دارند که این موضوع مشکل را برای ما دوچندان می‌کند؛ چون ما از طرفی با کمبود سوخت هم مواجه هستیم و باید با این معضل هم کنار بیاییم.

سوادکوهی اضافه کرد: حداقل چهار دهه فرصت داشتیم که به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر برویم، اما این اتفاق نیفتاد چون آینده‌نگری در کشور ما یک حلقه مفقوده است. جای امیدواری است که اگر دولت سیزدهم بتواند ۱۰هزار مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر تا آخر دولت آماده کند، اما از روزی که وعده این کار داده شده، اتفاق مهمی نیفتاده و امسال سومین سال دولت ابراهیم رییسی است. هنوز نهادهای مربوطه نتوانسته‌اند سازوکار این کار را فراهم کنند چون این طرح‌ها هم نیاز به سرمایه‌گذاری دارند.

این کارشناس انرژی با بیان اینکه نصب نیروگاه‌های تجدیدپذیر به خصوص خورشیدی پرفایده‌ترین اقدام در تامین برق در کشور است، گفت: متاسفانه با وجود استعدادی که در این زمینه وجود دارد، در این زمینه هم کار به خوبی پیش نرفته است؛ تک و توک جاهایی هستند که نیروگاه‌های کوچکی ساختند مثل نیروگاه سمنان که ۵۰مگاواتی است. در واقع به جای اینکه بر انرژی‌های تجدیدپذیر تمرکز صورت بگیرد، همچنان بر مدار استفاده از نیروگاه حرارتی می‌چرخیم.

او اضافه کرد: بهترین راهکار این است که تعاملات تجاری ما با کشورهای دیگر و با سرمایه‌گذاران داخلی بیشتر شود. اگر پنجره ارتباطی ایران با سرمایه‌گذاران گسترش یابد و دولت دست از انحصار بردارد و شرایط را برای سرمایه‌گذاری در حوزه نیروگاه تجدیدپذیر فراهم کند، می‌توان امیدوار بود که بخشی از مشکل ناترازی انرژی برطرف شود. مساله دیگر جا انداختن فرهنگ الگوی مصرف و مصرف بهینه است. باید این قضیه به صورت جدی دنبال شود، در غیر این صورت همچنان دچار مشکل خواهیم بود.

این کارشناس انرژی با تاکید بر اینکه در ۴۰سال گذشته تنها ۹۰۰مگاوات انرژی تجدیدپذیر نصب شده است، گفت: در عرض دو سال باقی‌مانده به پایان دولت، آیا دولت می‌تواند ۱۰هزار مگاوات برق تولید کند؟ این سوالی است که با توجه به شاخص‌های موجود و سرعت انجام کار، به نظر می‌رسد که بعید است. پیشنهاد می‌کنم دولت هرچه بیشتر از شعارها فاصله بگیرد و واقع‌بین باشد و به جای شعار دادن تلاش کند که شرایط سرمایه‌گذاری و احداث نیروگاه تجدید‌پذیر را مهیاتر کند.

منبع: روزنامه جهان صنعت