یکه‌تازی روسیه و چین در حوزه مبادلات نفت و انرژی

به گزارش انرژی اختصاصی انرژی پرس، چین گام‌هایی را برای افزایش همکاری‌های انرژی با روسیه به‌رغم بحث در ایالات متحده درباره تحریم‌های جدید احتمالی علیه پکن به دلیل جنگ در اوکراین تشریح کرده است. «دینگ ژی ژیانگ»، معاون نخست‌وزیر چین،‌ سه‌شنبه گذشته در ششمین مجمع تجارت انرژی چین و روسیه در مسکو گفت که چین به دنبال «پیشبرد همکاری در تجارت انرژی و سرمایه‌گذاری» با تامین‌کننده اصلی نفت خام خود است.

طرح چین برای همکاری نزدیک‌تر در حالی مطرح می‌شود که دولت آمریکا در حال بررسی تحریم‌های بیشتر علیه دومین اقتصاد بزرگ جهان به دلیل روابطش با روسیه است. مقامات ارشد آمریکایی جمعه گذشته هشدار دادند که چین با کمک به مسکو در مسیر اشتباهی قرار دارد و اگر در روابط خود تجدید نظر نکند، احتمالا با تحریم‌های بیشتری روبرو خواهد شد.

این در حالی است که به گفته کارشناسان، محاسبات مقامات پکن حاکی از آن است که ضرر ادامه ارتباط با روسیه و مواجهه با تحریم‌های غرب قابل مقایسه با سود سرشار ارتباط چین با کرملین و سود ناشی از آن است. «ژو ژیکون»، استاد علوم سیاسی در دانشگاه باکنل در لویسبورگ، گفت: «پیام شی به مجمع انرژی چین و روسیه نشانه روشنی است که همکاری انرژی چین و روسیه بدون توجه به آنچه ایالات متحده انجام خواهد داد، گسترش و تعمیق خواهد یافت.» وی افزود: «انتظار می‌رود روسیه و چین همکاری‌های خود را تقویت کنند، زیرا هر دو [از قبل] توسط ایالات متحده تحریم شده‌اند و اقتصاد آمریکا و چین در برخی زمینه‌ها، به‌ویژه فناوری پیشرفته و انرژی، از هم جدا شده‌اند.»

گسترش صادرات نفتی

از سو دیگر، در میانه این تهدیدات، به گفته اداره اطلاعات انرژی آمریکا، چین در سال گذشته میلادی حدود ۱۹ درصد – ۱۰۷ میلیون تن (۲.۵ میلیارد بشکه) – از نفت خام خود را از روسیه وارد کرده است. به گفته کارشناسان، این امر می‌تواند طی سال جاری میلادی نه‌تنها ادامه داشته بلکه با تعمیق همکاری‌های دوجانبه افزایش نیز داشته باشد. «ژو تیانچن»، اقتصاددان ارشد واحد اطلاعات اکونومیست، در گفت‌وگو با روزنامه ساوث مورنینگ چاینا پست عنوان کرد: «همکاری بیشتر بین روسیه و چین به ویژه در توسعه انرژی سبز امکان‌پذیر خواهد بود، البته با ‌محدودیت صعودی‌، زیرا چین خودکفایی را به وابستگی تمام‌وکمال ترجیح می‌دهد. از یاد نباید برد که چین خود اقتصادی قوی بوده و سرمایه‌گذاری‌های بسیاری را در حوزه انرژی در کشورهای گوناگون به‌ویژه خاورمیانه و آفریقا داشته است و این بدان معناست که همکاری با مسکو در عین افزایش همواره شامل احتیاط راهبری نیز می‌شود.»

این در حالی است که کارشناسان حوزه انرژی معتقدند که طرفین صرفا در پی مبادله نفتی نبوده و روسیه به دنبال گسترش همکاری‌های انرژی با چین فراتر از عرضه هیدروکربن‌ها است. به گفته «ایگور سچین»، مدیرعامل روسنفت، «مرحله بعدی روابط باید تقویت هماهنگی ‌در کل زنجیره ایجاد ارزش اضافی در انرژی و حوزه‌های مرتبط، از جمله فن‌آوری‌های پیشرفته، ماشین‌آلات، کشتی‌سازی مدرن، تامین تجهیزات صنعتی‌ جایگزین انرژی، کاهش انتشار و مشارکت مشترک در تحقیقات و آزمایشات علمی حوزه‌های نفتی باشد.» باید این نکته را نیز در نظر داشت که واردات نفت روسیه از چین در سال گذشته با رشد ۲۴ درصدی به ۲.۱۵ میلیون بشکه در روز رسید و در نیمه اول سال ۲۰۲۴ به ۲.۲۱ میلیون بشکه در روز رسید.

پکن در مقام واسطه تاثیرگذار؟

بنا به گزارش رویترز، روسیه آماده است تا با استفاده از بنادر غربی خود و همچنین از طریق مسیر دریای شمال، علاوه بر صادرات منظم از مراکز خود در اقیانوس آرام، منابع خود را افزایش دهد. اما حمل و نقل از طریق آب‌های قطب شمال به کمک چین در ساخت تانکرهای کلاس یخی نیاز دارد و مسکو خواستار همکاری با کارخانه‌های کشتی‌سازی چینی برای انجام این مهم شده است. تحلیلگران در مورد تمایل چین برای وابستگی بیش از حد به یک تامین‌کننده تردید دارند. «دینگ ژیائو»، تحلیل‌گر حوزه انرژی، در در این رابطه گفت: «طرفین فعالانه روی باز کردن افق‌های جدید همکاری در حوزه نفت و گاز کار می‌کنند. با این همه، پکن همچنان رویکرد محتاطانه خود را حفظ کرده است و تلاش دارد افق‌های بیشتری را پیش رو خود باز کند. باید درک کرد که چین برخلاف روسیه درگیر نزاع مستقیم و پرخطر با غرب، لااقل در حال حاضر، نیست و این بدان معناست که سیاست‌های خود در حوزه انرژی را با آزادی عمل بیشتری می‌تواند پیش ببرد.»

از یاد نباید برد که عرضه گاز روسیه از طریق خط لوله «پاور آف سایبریا» در حال افزایش است. این خط لوله در ماه ژوئن رکورد درآمد ماهانه گازپروم را به دست آوردند. آخرین آمار گمرک چین نشان داد که این غول دولتی گاز در ماه گذشته ۷۳۷ میلیون دلار عرضه از طریق خط لوله افزایش را شاهد بود که ۳۰ درصد نسبت به سال گذشته و بیش از هر ماه دیگر از زمان آغاز عرضه در دسامبر ۲۰۱۹ افزایش را شاهد بوده است. درآمد گازپروم از صادرات به چین در حال حاضر تقریباً با درآمد حاصل از عرضه گاز خط لوله به اروپا، بازار کلیدی گاز روسیه در دوران قبل از جنگ، برابری کرده است.

به گفته کارشناسان، روسیه روی معامله بیشتر با چین بسیار حساب باز می‌کند. رئیس غول نفتی روس‌نفت، در ۲۳ ژوئیه گفت که روسیه قرار است در سال جاری حجم بی‌سابقه گاز به چین عرضه کند و تحویل آن به ۴۰ میلیارد مترمکعب برسد. بیش از ۸۰ درصد صادرات نفت خام روسیه توسط تانکرهایی که خارج از سقف قیمت گروه هفت در ماه ژوئن فعالیت می‌کردند، صادر شده که از زمان اعمال محدودیت‌های تجاری غرب به بالاترین سطح خود رسیده است و دلیل آن هم این بوده که اپراتورهای نفتکش چینی محموله‌های خود را به هند افزایش دادند، امری که نشان می‌دهد چین نه‌تنها به‌عنوان خریدار نفت و گاز روسیه بالکه همچنین در مقام دلال ارشد و واسط صادراتی روسیه وارد عمل شده است و بنا دارد در این مسیر همچنان عملکرد پربارتری داشته باشد.