چگونه درگیری در خاورمیانه می‌تواند قیمت نفت را افزایش دهد؟

به گزارش اختصاصی انرژی پرس، به نقل از اویل پرایس، تنش‌های فزاینده بین اسرائیل و ایران، زنجیره‌های عرضه نفت را مختل می‌کند و می‌تواند قیمت نفت را افزایش دهد. بانک جهانی پیشتر تشریح کرده بود که اگر ایران و اسرائیل وارد یک درگیری مستقیم شوند، قیمت نفت ‌‌می‌تواند سیر صعودی فزاینده‌ای داشته باشد‌ و این خوانش حتی پتانسیل تحریم نفت اوپک را در نظر نمی‌گیرد. در حالی که خطر تشدید تنش در این مناقشه همچنان یک احتمال بسیار واقعی است، تأثیرگذارترین ابرقدرت‌های جهان انگیزه زیادی برای کاهش تنش و پایین نگه داشتن قیمت نفت دارند.

تنش در بازار

از ‌۷ اکتبر سال گذشته‌، خاورمیانه در آستانه تبدیل شدن به مرکز درگیری منطقه‌ای و شاید جهانی خارج از کنترل بوده است. شاید هیچ زمانی برای منطقه و کشورهایی که از طریق سیاست، اقتصاد یا قیمت انرژی به آن متصل هستند، خطرناک‌تر از برهه فعلی نبوده است.

نفت خام برنت و شاخص وست تگزاس اینترمیدیت آمریکا روز جمعه بیش از ۳ درصد کاهش یافت و سپس در صبح روز دوشنبه در بحبوحه نگرانی‌های فزاینده از رکود اقتصادی ایالات متحده به کاهش ادامه داد. کاهش قیمت نفت اکنون با افزایش تنش ها در خاورمیانه تا حدودی توامان شده است. 

در ساعت ۱۰:۳۰ صبح روز دوشنبه به وقت شرق آمریکا، قیمت نفت خام برنت ۰.۸۶ درصد کاهش یافت و به ۷۶.۱۵ دلار رسید، در حالی که وست تگزاس اینترمدیت (WTI) با ۱.۰۳ درصد کاهش با رقم ۷۲.۷۶ دلار معامله شد. نگرانی از رکود در بالا گرفته است و تحلیلگران عمدتاً تشخیص دادند که بدون کاهش سریع نرخ بهره ایالات متحده، رشد اقتصادی آسیب خواهد دید و تأثیر قابل توجهی بر تقاضای نفت و گاز خواهد داشت. این ترس به نگرانی‌ها در مورد تقاضای ضعیف چین می‌افزاید.

درگیری خاورمیانه، در این مرحله، تنها چیزی است که قیمت نفت را از یک مارپیچ نزولی قابل توجه دور نگه می‌دارد، گروه آی‌ان‌جی در ببیانیه‌ای اعلام کرد که ناظران اکنون منتظرند ببینند پاسخ ایران به ترور رئیس دفتر سیاسی حماس توسط اسرائیل چه پیامدهایی طی روزها یا هفته‌های آتی در پی خواهد داشت. 

آی‌ان‌جی روز دوشنبه نوشت: «در حالی که تحولات ممکن است منجر به نوسانات کوتاه‌مدت در بازار شود، برای مشاهده قدرت پایدار، احتمالاً باید شاهد برخی اختلالات واقعی در عرضه نفت باشیم که تاکنون وجود نداشته است».

با این حال، بدون درگیری همه‌جانبه که عرضه جهانی نفت را مختل می‌کند، خاورمیانه تنها می‌تواند به عنوان یک موازنه نرم عمل کند و انتظار می‌رود که عرضه در اواخر سال جاری افزایش یابد، چراکه اوپک پلاس در تلاش برای حذف تدریجی کاهش تولید داوطلبانه از اکتبر است. رویترز در نظرسنجی منتشر شده در روز جمعه اعلام کرد که با تمامی این اوصاف تولید اوپک در ماه ژوئیه با وجود کاهش‌های مقطعی افزایش یافت.

در حال حاضر، ریسک ژئوپلیتیکی قیمت‌ها را از سقوط باز می‌دارد، اما احساسات نزولی همچنان بر قیمت‌ها تاثیر می‌گذارد تا زمانی که اقتصاد جهانی به مسیر خود بازگردد.

چشم‌انداز نزاع فراگیر

به گفته «اچ.دبلیو. پلین»، تحلیل‌گر بازارهای انرژی، تصور نزاع فراگیر در خاورمیانه در پی ترور اسماعیل هنیه احتمال اختلال گسترده در بازارهای انرژی را بالا می‌برد. وی گفت: «این نکته را همگان می‌دانند که درگیری در منطقه نفت‌خیز خاورمیانه، آن با شدت و حدت گسترده، بر بازارهای مالی و انرژی تاثیر فراوان می‌گذارد. از یابد نباید برد که درگیری‌ها میان عربستان و انصارالله یمن در سال‌های اخیر چه تاثیر نامطلوبی بر قیمت نفت در آن سال‌ها گذاشت. تصور جنگ فراگیر در منطقه نیز از این قضیه مستثنی نیست، چراکه احتمال شیوع خشونت‌ها به کشورهایی چون عربستان یا قطر نیز وجود دارد و این امر همچو اهرم فشار بر سرمایه‌گذاران نفتی عمل می‌کند.»

یکی از عوامل کلیدی که ممکن است خطرات خارج شدن از کنترل تشدید تنش را کاهش دهد – همانطور که قبلاً از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ چندین بار انجام داده است – این است که هیچ یک از ابرقدرت‌های اصلی حامی طرف‌های درگیر در این مناقشه خاورمیانه نمی‌خواهند قیمت نفت بسیار بالاتر از آنچه که هست، برود.

به گفته «سیمون واتکینز»، روزنامه‌نگار اقتصادی، حامی اصلی اسرائیل – ایالات متحده – علاقه دیرینه‌ای به حفظ قیمت نفت برنت زیر ۷۵ تا ۸۰ دلار در هر بشکه دارد. قیمت‌های بیش از این به طور قابل توجهی احتمال سقوط اقتصاد به سمت رکود را افزایش می‌دهد. سابقه تاریخی این بوده است که هر ۱۰ دلار در هر بشکه تغییر در قیمت نفت خام منجر به تغییر ۲۵ تا ۳۰ سنت در قیمت هر گالن بنزین می‌شود و به ازای هر ۱ سنت که میانگین قیمت هر گالن بنزین افزایش می‌یابد، بیش از ۱ میلیارد دلار در سال از مخارج مصرف‌کننده از دست می‌رود. اگر اقتصاد ایالات متحده چند ماه مانده به یک انتخابات مهم ‌در رکود باشد، شانس حزب فعلی برای حفظ قدرت به طور چشمگیری کاهش می‌یابد. 

چین، حامی کلیدی ایران، مانند ایالات متحده تمایل دارد که قیمت نفت در پایین‌ترین سطح اخیر معامله شود. از سال ۲۰۱۷، این کشور بزرگ‌ترین واردکننده ناخالص نفت خام در جهان بوده است‌ که عاملی برای تقویت بازیابی اقتصادی هنوز شکننده آن از دوره ویرانگر کووید تلقی می‌شود. 

در نتیجه، پکن اگرچه از تخفیف‌های قابل‌توجهی بر روی قیمت‌های اصلی نفت که توسط روسیه، ایران و عراق ارائه می‌شود، بهره می‌برد، به جز سه تامین‌کننده اصلی آن، هرچه قیمت اصلی قبل از اعمال تخفیف کمتر باشد، برای چین بهتر است.

در حالی که تنش‌ها در خاورمیانه ادامه دارد و جهان با نیاز فوری به انتقال انرژی دست و پنجه نرم می‌کند، جهان خود را بر سر دوراهی می‌بیند: رهبران جهان باید ثبات بازار را متعادل کند، آن هم در حالی که در یک چشم‌انداز ژئوپلیتیکی پیچیده‌تر حرکت می‌کند.