پیشتازی انرژی‌های پاک در سال ۲۰۲۴/ چین از بازیگران عمده سال آتی میلادی

به گزارش اختصاصی انرژی پرس، سال ۲۰۲۴ پر بود از رویدادهای متفاوت در حوزه انرژی. امسال کارشناسان حوزه انرژی شاهد دستیابی به نقاط عطف قابل توجهی بودند، نقاطی که نشانگر تعهد کشورها برای هدایت انتقال انرژی و ارائه زیرساخت‌های انرژی فردا بود. با نزدیک شدن به روزهای پایانی سال جاری میلادی، با یکی از صاحب‌نظران حوزه انرژی درباره تحولات قابل‌توجه این حوزه طی یک سال اخیر به گفت‌وگو نشسته‌ایم که مشروح آن در ادامه می‌آید.
«ریچارد نویل»، استاد دانشگاه دوک در کارولینای شمالی است. حوزه کاری وی انرژی و اقتصاد محیط‌زیستی را در بر می‌گیرد. وی همچنین در حوزه سیاست‌گذاری‌های مبتنی بر بازارهای انرژی تحقیق می‌کند.

آنچه در پی می‌آید مشروح گفت‌وگوی اختصاصی انرژی پرس با این استاد دانشگاه با محوریت مهم‌ترین تحولات حوزه انرژی در سال ۲۰۲۴ است:

صنعت انرژی در سال جاری میلادی تحولات بسیاری را پشت سر گذاشت. از نظر شما مهم‌ترین بخش از این تحولات چیست؟

با پایان یافتن سال ۲۰۲۴، چشم‌انداز انرژی جهانی با یک سری تحولات تغییر شکل داده است، از افزایش در پذیرش انرژی‌های تجدیدپذیر گرفته تا استراتژی‌های انرژی ژئوپلیتیکی و تحول‌آفرین و تلاش‌های مداوم کشورهای اوپک برای متعادل کردن قیمت نفت.

به طور کلی، چشم‌انداز انرژی به طور قابل توجهی تحت تأثیر جنگ مداوم بین اوکراین و روسیه و درگیری در خاورمیانه قرار گرفت و کشورها را بر آن داشت تا منابع انرژی را متنوع ‌‌و امنیت انرژی را تقویت کنند در حالی که اتحادیه اروپا بسته‌های تحریمی جدید را در طول سال علیه روسیه اعلام کرد. این مسئله باعث شد که ناوگان انرژی روسیه با مشکلات بیشتری برای صادرات مواجه شود و از سوی دیگر فرصت را برای مشارکت دیگر کشورها همچون قطر در عرصه انرژی قاره سبز باز کرد.

امسال همچنین شاهد برگزاری کاپ ۲۹، مهم‌ترین اجلاس تغییرات آب و هوایی جهان بودیم، اجلاسی که البته تحت تاثیر پیروزی «دونالد ترامپ» در انتخابات آمریکا قرار گرفت و نشان داد که معادلات سیاسی تا چه اندازه می‌توانند بر طرح‌ها و برنامه‌های اقتصادی تاثیرگذار باشند. بی‌توجهی به این اجلاس البته نشان از آن دارد که وضعیت برای سوخت‌های پاک گرچه بهتر شده اما باید انتظار داشت که این روند شکلی نزولی به خود بگیرد.

آیا می‌توان به بهبود وضعیت انرژی‌های سبز در سال آینده میلادی امید بست؟ اشاره کردید که روند سوخت‌های پاک ممکن است در سال آتی میلادی تغییر کند.

نگاه بدبینانه من نباید مانع از بی‌توجهی به رشد بی‌سابقه این حوزه شود. سال ۲۰۲۴ سال انرژی خورشیدی و باتری‌ها بود و به نظرم این رویکرد قرار است سیستم‌های انرژی جهانی را تغییر دهد. ابرقدرت‌های خورشیدی در سرتاسر جهان در حال ظهور هستند و دیگر تنها کشورهایی چون چین یکه‌تاز این صنعت نیستند، بلکه کشورهایی مانند شیلی نیز در این زمینه خود نشان داده‌اند. این مسئله نشان می‌دهد که چگونه می‌توان به‌سرعت سهم بهره‌برداری از انرژی‌های سازگار با محیط زیست را افزایش داد.

امسال آژانس بین‌المللی انرژی اعلام کرد که بشر در حال ورود به عصر انرژی‌های پاک و پشت سر گذاشتن عصر زغال سنگ و‌ نفت است. دلیل این ارزیابی این است که سیستم‌های انرژی جهانی حول انرژی‌های پاک در حال تغییر شکل هستند و امید این است که انرژی‌های تجدیدپذیر به جایگزینی کامل در تقاضای سوخت فسیلی ‌در جهان برسند.

این موضوع را نیز باید در نظر گرفت که به گفته اکثر کارشناسان، مصرف زغال سنگ چین تا سال ۲۰۲۵ به اوج خود می‌رسد. البته کارشناسان در عین حال خوش‌بین هستند که پکن عزم جدی برای انتقال سازوکار خود به سوی وابستگی به انرژی‌های پاک دارد و اقدامات اخیر این کشور برای افزایش زیرساخت‌های این حوزه خود نویدبخش تغییراتی است که برای سال آتی جالب‌توجه است.

طی ماه‌های اخیر شاهد بودیم که اوپک سیاست کاهش تولیدی خود را تمدید کرد. تاثیر این مسئله را بر رویکردهای انرژی در سال ۲۰۲۵ چگونه ارزیابی می‌کنید؟

اوپک پلاس، متشکل از سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) و برخی از کشورهای تولیدکننده غیراوپک، کاهش تولید خود را تا سال ۲۰۲۶ تمدید کردند که نشان از ادامه تلاش‌ها برای ایجاد ثبات در بازارهای نفت است. ماهیت این تصمیم البته ابعاد متفاوتی دارد، اما برخی عوامل از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند.

یکی از عوامل اصلی تمدید کاهش تولید نفت توسط اوپک‌‌‌‌پلاس، ضعف تقاضای جهانی است. به‌‌‌‌رغم اینکه کشورهای صنعتی از جمله چین و کشورهای اروپایی به‌تدریج در حال بازگشایی اقتصادهای خود پس از بحران پاندمی کرونا هستند، هنوز تقاضای نفت به سطح پیش از بحران برنگشته است. این عدم‌تقاضا نه‌‌‌‌تنها به‌دلیل مشکلات اقتصادی کشورهای مصرف‌کننده بزرگ نفت، بلکه به‌دلیل تحولات اقتصادی جهانی و رکودهای پیش‌بینی‌‌‌‌شده در برخی از اقتصادهای نوظهور نیز قابل‌‌‌‌توجه است.

نکته دیگری که باید به آن توجه کرد افزایش تولید نفت در کشورهای غیراوپک است و این نشان می‌دهد که هژمونی انرژی در حال گسترش بیشتر و بیشتر است. البته شخصا معتقدم که کاهش تولید اوپک‌‌‌‌پلاس می‌تواند به تقویت قیمت‌ها کمک کند، اما در عین حال، احتمال افزایش تولید نفت شِل در ایالات‌متحده و افزایش رقابت در بازار جهانی وجود دارد.

تنش‌های اخیر میان اسرائیل و ایران البته بازارهای انرژی را تکان داد اما خوشبختانه شاهد بودیم که حجم این درگیری‌ها آنچنان که انتظار می‌رفت اوج نگرفت و شاهد بودیم که این نزاع در درازمدت آنچنان بازارهای انرژی را تحت‌الشعاع قرار نداد. این البته خود می‌تواند نشانه مثبتی برای ورود به سال جدید باشد.