پتروشیمی در مسیر جهش تولید؛ عبور از مرز ۱۳۱ میلیون تن برای تحقق رشد ۸ درصدی اقتصاد

عملکرد تولید صنعت پتروشیمی در دولت چهاردهم از ابتدای شهریور ۱۴۰۳ تا پایان تیر ۱۴۰۴ معادل ۶۶.۸ میلیون تن گزارش شده است. این صنعت به‌منظور تحقق اهداف کلان و راهبردی شرکت ملی صنایع پتروشیمی، باید تا پایان برنامه پنج‌ساله هفتم توسعه به ظرفیت اسمی سالانه ۱۳۱.۵ میلیون تن دست یابد. به همین منظور، توسعه زنجیره ارزش این صنعت در شاخه‌های اولویت‌دار با افزایش ۱۱.۶ میلیون تنی ظرفیت تولید پروپیلن، ۷۰۰ هزار تنی ظرفیت زنجیره متانول، ۳.۳ میلیون تنی زنجیره اتیلن به جز پلی‌اتیلن و  ۸.۶ میلیون تنی تولید پلی‌اتیلن و ۳ میلیون تنی پایین‌دست آروماتیک در برنامه هفتم توسعه برنامه‌ریزی شده است.

ظرفیت اسمی تولید ۷۳ مجتمع پتروشیمی در سال ۱۴۰۳ به ۹۶.۶ میلیون تن رسید و ۷۵ میلیون تن محصول در این صنعت تولید شد که نشان‌دهنده نرخ بهره‌وری ۷۸ درصدی است و حدود ۲۲ میلیون تن عدم تولید وجود دارد که ۷۰ درصد آن ناشی از کمبود خوراک است. از این رو شرکت ملی صنایع پتروشیمی بر رفع موانع تأمین خوراک پایدار صنعت پتروشیمی از روش‌های مختلف تمرکز کرده است. استفاده از گازهای مشعل و سرمایه‌گذاری در توسعه میدان‌ها ازجمله مهم‌ترین آنها برای تأمین خوراک مجتمع‌های پتروشیمی است. در حوزه جمع‌آوری گازهای مشعل، بزرگ‌ترین طرح، طرح جمع‌آوری گازهای مشعل شرق کارون است که از سوی شرکت پالایش گاز بیدبلند خلیج فارس در حال اجراست و در حوزه توسعه میدان‌ها نیز در نمایشگاه نفت امسال قراردادی بین شرکت نفت ایران با شرکت پتروشیمی باختر و هلدینگ پتروفرهنگ برای توسعه دو میدان امضا شد که با اجرای آن ۳۱ میلیون مترمکعب گاز در روز به صنعت بازمی‌گردد و ارتقای بهره‌وری تولید در پی افزایش تولید محصولات پتروشیمی محقق می‌شود.

افزون بر این، بهره‌برداری از چهار طرح تأمین خوراک برای سال ۱۴۰۴ برنامه‌ریزی شده که طرح ان‌جی‌ال ۳۱۰۰ با هدف جمع‌آوری گازهای مشعل میدان‌های جنوب استان ایلام به‌تازگی از سوی رئیس‌جمهوری افتتاح شده است، همچنین دولت چهاردهم افزون بر اهتمام ویژه بر توسعه زنجیره ارزش، تکمیل طرح‌های نیمه‌تمام را نیز در دستور کار جدی قرار داده است، به‌طوری که براساس برنامه‌ریزی انجام‌شده، ۱۵ طرح تولیدی پتروشیمی تا پایان امسال به بهره‌برداری می‌رسند و ظرفیت صنعت پتروشیمی از ۱۰۰ میلیون تن عبور می‌کند که با بهره‌برداری از ۱۵ طرح پتروشیمی، حداقل سه محصول جدید به سبد محصولات این صنعت افزوده می‌شود.

ایجاد ارزش افزوده بالا با توسعه صنایع پایین‌دستی از دیگر ویژگی‌های منحصربه‌فرد صنعت پتروشیمی است، به‌طوری که در برخی محصولات، ۱۰۰ درصد ارزش افزوده خلق می‌شود. با به‌کارگیری محصولات پایه این صنعت در صنایع پایین‌دست و تکمیلی مانند پلیمرها، پلاستیک‌ها، الیاف مصنوعی، شوینده‌ها، محصولات بهداشتی و آرایشی، قطعات خودرو، رنگ‌ها و لوازم خانگی، ارزش افزوده بالایی در کشور ایجاد می‌شود و توسعه صنایع خرد مرتبط نقشی مهم در ارتقای زنجیره ارزش صنعت پتروشیمی ایفا می‌کند.

شرکت ملی صنایع پتروشیمی با وجود چالش‌های مهمی چون تأمین خوراک، تحریم‌های بین‌المللی، نوسانات ارز و مسائل لجستیکی، با ارائه راهکارهای تشویقی، به‌کارگیری سرمایه‌های داخلی و اجرای قانون جذب و حمایت از سرمایه‌گذاری خارجی، در پی رفع موانع و هدایت صنعت پتروشیمی در مسیر توسعه است. در صنایع تکمیلی نیز چالش‌هایی نظیر تأمین نقدینگی و سرمایه در گردش برای خرید مواد اولیه وجود دارد که با افزایش فروش اعتباری محصولات پتروشیمی در بورس کالا و انرژی و استفاده از تمام ظرفیت‌های موجود شرکت‌های پتروشیمی، می‌توان به رونق واحدها و تسهیل تأمین خوراک مورد نیاز صنایع تکمیلی در مسیر تکمیل زنجیره ارزش کمک کرد.

دولت چهاردهم با تأکید بر تحقق اهداف برنامه هفتم توسعه و دستیابی به رشد ۸ درصدی اقتصاد کشور، نگاهی ویژه به صنعت پتروشیمی دارد و انتظار می‌رود با افتتاح طرح‌های امسال، اهداف یک‌ساله برنامه هفتم توسعه محقق شود.

منبع: شانا