پایان وابستگی عراق به انرژی ایران؛ بیابان‌های کربلا میزبان پنل‌های خورشیدی 

به گزارش انرژی پرس و به نقل از اویل پرایس، عراق با وجود اینکه دومین تولیدکننده بزرگ نفت در اوپک است، به دنبال اجرای پروژه‌های بزرگ انرژی خورشیدی است.

در حال حاضر بیش از ۱۲,۵۰۰ مگاوات ظرفیت خورشیدی در مرحله مذاکره یا برنامه‌ریزی قرار دارد. عراق پتانسیل بسیار بالایی برای انرژی خورشیدی دارد، اما روند توسعه این ظرفیت تاکنون بسیار کند بوده است.

عراق دو مزیت کلیدی برای ایجاد صنعت خورشیدی پررونق دارد: بیابان‌های وسیع برای نصب پنل‌های خورشیدی و تعداد بالای ساعات تابش خورشید.

با این حال، این کشور دومین تولیدکننده بزرگ نفت اوپک است. طبق آمار «ورلد او متر»، عراق روزانه ۴.۴۴۳ میلیون بشکه نفت تولید می‌کند و از نظر ذخایر نفتی با ۱۴۳ میلیارد بشکه، رتبه پنجم جهان را دارد؛ یعنی حدود ۸.۶۷ درصد از ذخایر جهانی. بر اساس سطح مصرف فعلی، این ذخایر برای ۴۵۷ سال آینده کفایت می‌کند.

این موضوع مانع از آن نشد که عراق یکشنبه ۲۱ سپتامبر، نخستین فاز نیروگاه خورشیدی ۳۰۰ مگاواتی کربلا را راه‌اندازی کند. این نیروگاه در حال حاضر ۲۲ مگاوات برق تولید می‌کند و قرار است ظرف دو ماه به ۷۵ مگاوات برسد. این پروژه نخستین پارکی است که برق خورشیدی را به شبکه ملی عراق تزریق می‌کند.

طبق گزارش رسانه‌های محلی، فاز نخست پروژه کربلا شامل بیش از ۳۹ هزار پنل خورشیدی در زمینی به مساحت ۴۰۰ هکتار در منطقه «الحُر» کربلا، در جنوب‌غرب بغداد است. این نیروگاه پس از تکمیل نهایی به ظرفیت ۵۲۵ مگاوات در استان‌های کربلا و بابل خواهد رسید و نقش مهمی در افزایش پایداری شبکه و کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی ایفا خواهد کرد.

در بابل نیز نیروگاه دیگری با ظرفیت ۲۲۵ مگاوات در دست احداث است و طبق گزارش الجزیره، به‌زودی کار بر روی یک پروژه ۱۰۰۰ مگاواتی در استان جنوبی بصره آغاز می‌شود.

«عادل کریم» معاون وزیر برق عراق اعلام کرده که مجموع ظرفیت پروژه‌های خورشیدی این کشور به ۱۲,۵۰۰ مگاوات می‌رسد که یا در حال اجرا هستند یا در مرحله بررسی و مذاکره. به گفته او، به جز منطقه خودمختار کردستان، این پروژه‌ها می‌توانند تا ۲۰ درصد نیاز برق عراق را تأمین کنند.

اما چرا کشوری با این همه نفت و گاز به انرژی خورشیدی نیاز دارد؟ عراق سال‌هاست با بحران کمبود برق و خاموشی‌های گسترده دست‌وپنجه نرم می‌کند؛ بحرانی که ریشه در جنگ، فساد و سوءمدیریت دارد. در نتیجه، این کشور برای تولید برق به شدت به سوخت‌های فسیلی، به‌ویژه گاز طبیعی، وابسته است.

طبق گزارش الجزیره، مصرف برق عراق در تابستان امسال به ۵۵ هزار مگاوات رسید، زیرا دما در برخی مناطق از ۵۰ درجه سانتی‌گراد فراتر رفت. در حالی که کل تولید برق عراق حدود ۲۸ هزار مگاوات است، از جمله ۸ هزار مگاوات که با گاز وارداتی از ایران تأمین می‌شود.

اما این واردات نیز به دلیل تحریم‌های آمریکا علیه ایران با چالش مواجه شده است. در ماه مارس، آمریکا اعلام کرد معافیت تحریمی برای خرید مستقیم برق از ایران را لغو می‌کند، هرچند همچنان به عراق اجازه داده می‌شود گاز طبیعی ایران را برای نیروگاه‌هایش خریداری کند.

مشکل اینجاست که خود ایران نیز با بحران انرژی روبه‌روست. در دسامبر ۲۰۲۴، الجزیره گزارش داد ده‌ها میلیون نفر در ایران به دلیل کمبود شدید انرژی و بحران ارزی با خاموشی و تعطیلی گسترده مواجه شده‌اند. در آن زمان مدارس، بانک‌ها، ادارات و بسیاری از کسب‌وکارها در تهران و استان‌های مختلف به دلیل کمبود سوخت و برق تعطیل شدند.

وزیر انرژی ایران «عباس علی‌آبادی» گفته بود که ۱۳ نیروگاه برق به دلیل نبود سوخت از مدار خارج شده‌اند.

یک گزارش پژوهشی با عنوان «انرژی خورشیدی در عراق: پتانسیل و فناوری‌های نوین» می‌گوید تراکم انرژی خورشیدی در عراق از بالاترین‌ها در جهان است، زیرا این کشور نزدیک به خط استوا قرار دارد و سالانه ۲۸۰۰ تا ۳۰۰۰ ساعت تابش مستقیم خورشید دریافت می‌کند.

طبق این گزارش، شدت تابش مستقیم روزانه خورشید در عراق بین ۵.۲۵ تا ۷.۸۵ کیلووات ساعت بر متر مربع است و در برخی مناطق از ۱۹۰۰ کیلووات ساعت بر متر مربع هم فراتر می‌رود. در بیابان‌های عراق، چگالی انرژی خورشیدی به طور میانگین بین ۳۱۴۰ تا ۳۳۷۳ مگاژول بر متر مربع است. بیابان‌های عراق حدود ۲۲۰ هزار کیلومتر مربع وسعت دارند.

همچنین هزینه نهایی تولید برق خورشیدی در عراق ـ حتی با احتساب قیمت پنل‌ها ـ پایین‌تر از تولید برق با سوخت‌های فسیلی است.