واردات نفت چین از ایران و عربستان کاهش می‌یابد؟

به گزارش انرژی پرس؛ تقاضای چین برای نفت، که برای مدت‌ها مهمترین محرک مهم رشد تقاضای جهانی نفت بود، در طی ژانویه تا سپتامبر ۲۰۲۴ به شدت کاهش یافت. بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۳، چین ۵۰ درصد از رشد تقاضای جهانی نفت را به خود اختصاص داده و به طور متوسط ​​سالانه ۵۱۸ هزار بشکه در روز افزایش یافته است. با این حال، تحلیلگران انتظار دارند که تقاضای نفت چین در سال ۲۰۲۴ به مراتب کمتر افزایش یابد. آژانس بین المللی انرژی (IEA) اکنون پیش‌بینی می‌کند که تقاضای نفت این کشور در سال جاری ۱۸۰ هزار بشکه در روز رشد کند که کمتر از ۴۱۰ هزار بشکه پیش بینی شده در ژوئیه است.

این پرسش مطرح می شود که آیا کاهش تقاضای نفت چین بر صادرات ایران به این کشور تاثیرگذار است؟ به ویژه که براساس سناریوی بدبینانه بازگشت ترامپ می‌تواند صادرات نفت ایران دوباره هدف قرار دهد. اما آنچه مهم است خرید اخیر نفت از آفریقا بوده که باعث طرح این گمانه شده که پالایشگاه‌های چین در حال آماده شدن برای کاهش واردات نفت ایران هستند، البته این امر به دلایل مختلف نمی‌تواند روی دهد و به احتمال زیاد صادرات نفت ایران به چین ادامه خواهد داشت.

ماجرای خرید آفریقایی

واردات نفت چین اخیراً شاهد تغییر محسوسی بوده است. بر اساس گزارش اخیر بلومبرگ، یک شرکت خصوصی چینی محموله‌ای نفت خام از غرب آفریقا خریداری کرد که این اقدام کم نظیر تعچب کارشناسان را برانگیخته است. در سال‌های اخیر، پالایشگاه‌های مستقل کوچک چین نفت خام روسیه و ایران را ترجیح داده‌اند، زیرا این محموله‌ها معمولا ارزان‌تر هستند و مسیرهای تحویل کوتاه‌تری دارند، اما شرایط ژئوپلیتیکی و اقتصادی باعث شده تا مسیرهای دیگر نیز جذاب‌تر شوند. به طور کلی، واردات نفت چین در اکتبر گذشته ۹ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش یافت. در این میان، انتظار می‌رود عرضه عربستان به پایین‌ترین سطح خود از جولای ۲۰۲۴ برسد.

پتروشیمی «لندبریج» که اخیراً پس از تعطیلی طولانی مدت فعالیت خود را از سر گرفته است، ۲ میلیون بشکه از جمله نفت خام «موستاردا» آنگولا را خریداری کرده که احتمالا در ژانویه ۲۰۲۵ وارد چین می‌شود. این اقدام در شرایطی صورت گرفته است که بازار جهانی نفت منتظر سیاست‌های دولت ترامپ درمورد بخش انرژی ایران است.

البته باید توجه داشت که تهران در ازای فروش نفت، اقدام به واردات کالاهای چینی می‌کند تا حساب آن تسویه شود، یعنی بخش از مبادله نفت ایران با کالاهای چینی است. اینها معاملاتی هستند که دونالد ترامپ، رئیس جمهور ایالات متحده نمی‌تواند بر آن‌ها تأثیر بگذارد. همچنین، تحلیلگران برخی از تفاوت‌های حال و گذشته را نادیده می‌گیرند و مهم‌ترین این است که نفت ایران در گذشته به حدود ۲۰ کشور جهان یا بیشتر صادر می‌شد اما اکنون بیش از ۹۰ درصد آن روانه بازار چین می‌شود و این امر تحریم را دشوارتر می‌کند.

به باور کارشناسان، دونالد ترامپ ایران را تحریم نمی‌کند، مگر اینکه از کشورهای حوزه خلیج فارس بخواهد تولید نفت خود را افزایش دهند تا کمبود نفت از ایران جبران شود. اما تقریباً در بین تحلیلگران اتفاق نظر وجود دارد که کشورهای حاشیه خلیج فارس پاسخ به این درخواست نخواهند داد. زیرا ایران همسایه آن‌ها است و این اقدام را علیه خود تعبیر می‌کند و بنابراین هیچ راهی برای کشورهای حاشیه خلیج فارس وجود ندارد.

باید توجه داشت که پالایشگاه‌های خصوصی کوچک چین حدود یک چهارم ظرفیت پالایشی چین را تشکیل می‌دهند و به باور کارشناسان، تشدید تنش‌های در خاورمیانه موجب تغییر مسیرز به سمت آفریقا شده است که در صورت کاهش تنش ایران با رژیم صهیونیستی این روند نیز کاهش خواهد یافت.

در مجموع، نمی‌توان خرید چین از آفریقا را به معنای کاهش واردات از ایران دانست زیرا شرایط ژئوپلیتیکی ایجاب می‌کند که چین به منظور تامین منافع خود در خلیج فارس به واردات نفت ایران ادامه دهد.

کاهش واردات نفت چین در اکتبر

به طور کلی، واردات نفت چین در اکتبر گذشته بار دیگر کاهش یافت، که ناشی از پیامدهای پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و پیش بینی افزایش احتمالی عرضه از سوی ائتلاف اوپک پلاس است. بر اساس داده‌های گمرکی که در ۷ نوامبر ۲۰۲۴ منتشر شد، واردات در اکتبر به ۴۴.۷ میلیون تن (۳۱۷.۳۷ میلیون بشکه) کاهش یافت که حدود ۲ درصد کمتر از سپتامبر و حدود ۹ درصد کمتر از مدت مشابه سال گذشته (۲۰۲۳) است.

پالایشگاه‌های دولتی نرخ بهره‌برداری خود را در پایان اکتبر به پایین‌ترین میزان از دسامبر کاهش دادند و مشخص شد که بیش از نیمی از ۶۰ پالایشگاه دولتی چین فعالیت خود را کاهش دادند. کندی واردات نفت چین ریشه در عملکرد ضعیف اقتصاد کلان نیز دارد، زیرا سیاست گذاران با وجود چندین بسته محرک، هنوز با بحران طولانی مدت املاک دست و پنجه نرم می‌کنند.

هرچند، صادرات مشتقات نفتی چین در ماه سپتامبر به ۵.۱۹ میلیون تن افزایش یافت که بالاترین سطح صادرات از ژوئن بوده که ۵.۳۷ میلیون تن صادر کرد، اما به صورت سالانه صادرات سپتامبر نسبت به ماه مشابه سال گذشته ۴.۵ درصد کاهش داشته است.

افت خرید از عربستان

براساس برآوردها، واردات نفت چین از عربستان -دومین صادرکننده بزرگ پس از روسیه به چین- در ماه دسامبر به حدود ۳۶.۵ میلیون بشکه کاهش می‌یابد که این دومین ماه متوالی کاهش و کمترین حجم از ژوئیه است. انتظار می‌رود شرکت‌های نفتی دولتی چین – سینوپک، پتروچاینا و سینوکم – در ماه دسامبر مقادیر کمتری نفت خام دریافت کنند، البته عرضه عربستان سعودی به سرمایه‌گذاری مشترک خود در پالایشگاه فوجیان مجدداً افزایش خواهد یافت، زیرا انتظار می‌رود این سایت کار تعمیر و نگهداری را تکمیل و عملیات را از سر بگیرد.

کاهش تقاضای چین پس از آن اتفاق افتاد که شرکت نفت دولتی آرامکو عربستان قیمت‌های فروش رسمی در ماه دسامبر را برای تمام گریدهای نفت خامی که به آسیا می‌فروشد، کاهش داد. به دلیل حاشیه سود ضعیف و مصرف سوخت در حمل و نقل جاده‌ای، پالایش در سراسر چین در سه ماهه چهارم سال ۲۰۲۴ کاهش بیشتری خواهد یافت. بر اساس گزارش رویترز، داده‌های گمرک چین همچنین نشان می‌دهد که صادرات نفت عربستان به چین در ۹ ماهه نخست سال ۲۰۲۴ در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته (۲۰۲۳) با ۱۰.۸ درصد کاهش به ۵۹.۵۲ میلیون تن (۱.۵۸ میلیون بشکه در روز) رسیده است.

پیامدها برای بازار جهانی

رکود اقتصادی چین پیامدهایی بر بازار نفت و قیمت نفت دارد. برخی از برآوردهای صنعت، از جمله اوپک، کل مصرف نفت را تا دهه ۲۰۳۰ و پس از سال ۲۰۴۰ به بیش از ۱۲۰ میلیون بشکه در روز افزایش می‌دهند. نهادهای دیگر برآورد دارند که بین سال‌های ۲۰۲۵ و ۲۰۳۰ یا بین سال‌های ۲۰۳۰ تا ۲۰۳۵ در سطح ۱۰۵ تا ۱۰۸ میلیون بشکه در روز به اوج خود نزدیک شوند که کاهش رشد در چین یک عامل کلیدی است. انتظار می‌رود تقاضای نفت در سال ۲۰۲۴ به طور متوسط ​​۱۰۲.۵-۱۰۳ میلیون بشکه در روز باشد، یعنی تنها حدود ۲ تا ۵ میلیون بشکه در روز رشد اضافی پیش‌بینی می‌شود.

این رشد نسبتا محدود آینده، به این معنی است که جهان احتمالاً در دهه آینده به خوبی از نفت تامین خواهد شد. گروه کشورهای اوپک پلاس در حال حاضر ۵ تا ۶ میلیون بشکه در روز ظرفیت اضافی دارند و انتظار می‌رود رشد عرضه غیراوپک در سال‌های آینده، به رهبری قاره آمریکا افزای یاید. این مازاد عرضه ممکن است به محدوده قیمتی بسیار پایین‌تر از قیمت نفت در چند سال گذشته منجر شود و احتمالاً ۷۰ دلار در هر بشکه یا کمتر برسد. برعکس، اگر تقاضا به سمت آستانه ۱۱۰ میلیون بشکه در روز یا بالاتر در ۵ تا ۱۰ سال آینده افزایش یابد، همانطور که اوپک تخمین زده است، احتمالاً بازار تا حدودی محدودتر خواهد بود و می‌تواند قیمت‌ها را نزدیک به ۸۰ دلار در هر بشکه افزایش دهد.