هزینه های سنگین تولید بنزین و گازوئیل در کشور

به گزارش انرژی پرس، اندیشکده تدبیر انرژی و سولوشن انرژی در پژوهشی در زنجیره تامین بنزین و گازوئیل در ایران که با هدف شفاف‌سازی هزینه تمام‌شده تامین یک لیتر بنزین، گازوئیل و سایر فرآورده‌های نفتی و براساس تحلیل صورت‌های مالی شرکت‌های فعال در زنجیره فرآورده‌های نفتی در بازه۱۳۹۸ تا ۱۴۰۲ انجام شده، نوشت: بررسی صورت‌های مالی شرکت‌های تولیدی زیرمجموعه شرکت ملی نفت ایران، نشان می‌دهد این شرکت‌ها در سال‌۱۴۰۲ معادل ۷/۳میلیون بشکه در روز تولید نفت و میعانات گازی داشته‌اند که افزایش ۵۰۰‌هزار بشکه‌ای (معادل ۱۵درصد) نسبت به ۱۴۰۱ داشته است. ۷۹‌درصد از تولید میانگین ۳‌میلیون و ۶۰‌هزار بشکه‌ای طی پنج‌سال اخیر سهم نفت خام و ۲۱‌درصد سهم میعانات گازی بوده است.

در این پژوهش آمده است: پنج‌سال اخیر به‌طور میانگین سالانه ۲‌میلیون و ۱۰۰‌هزار بشکه نفت و میعانات در پالایشگاه‌های کشور مصرف شده که سهم میعانات از این میزان حدود ۲۱‌درصد و نفت خام ۷۹‌درصد بوده است. براین اساس، پالایشگاه‌های کشور در سال۱۴۰۲ به‌طور متوسط در هر روز معادل ۳۴۰‌میلیون لیتر فرآورده تولید کرده‌اند. در این میان گازوئیل و بنزین به‌ترتیب با ۱۰۶ و ۱۰۰میلیون لیتر اصلی‌ترین فرآورده‌های تولیدی بوده‌اند.

سهم میعانات از فرآورده‌های مختلف، به‌ترتیب ۴۱درصد و ۱۳‌درصد از بنزین و گازوئیل کشور از خوراک میعانات گازی حاصل می‌شود (با توجه به هزینه تولید متفاوت، این تفاوت نوع خوراک موجب تفاوت هزینه تولید خواهد شد.)

مقایسه میانگین مارجین پالایشگاه‌های کشور در پنج‌سال اخیر نشان می‌دهد پالایشگاه اراک با ۶/۱۳‌دلار به ازای هر بشکه ارزش‌آفرینی بیشتری از یک بشکه خوراک دریافتی در مقایسه با ۸ پالایشگاه‌ دیگر کشور داشته است.

فرآورده‌های نفتی از ۴طریق خط لوله، نفتکش‌ جاده‌ای، ریل و نفتکش‌ منتقل می‌شود. براساس آمار منتشرشده در سال ۱۴۰۱، خطوط لوله احداث‌شده بیش از ۱۴‌هزار کیلومتر و ناوگان نفتکش‌ جاده‌ای شرکت ملی پالایش‌وپخش فرآورده‌های نفتی بیش از ۱۱‌هزار دستگاه بوده است.
در سال ۱۴۰۲، ‌ به‌طور متوسط روزانه ۲۶۵ میلیون لیتر فرآورده از طرق مختلف جابه‌جا شده است. بر این اساس بنزین و گازوئیل با ۵/۱۱۵ و ۱۱۴‌میلیون لیتر، اصلی‌ترین فرآورده‌های منتقل‌شده هستند.

۸/۱ میلیارد دلار؛ هزینه تولید سرچاهی

بررسی روند هزینه ۱۳‌شرکت تولیدی ذیل شرکت ملی نفت نشان می‌دهد هزینه ریالی این شرکت‌ها به‌طور متوسط سالانه ۴۵‌درصد رشد داشته است اما با توجه به نبود روندی مشخص در نرخ نیما، هزینه‌های دلاری شرکت با نوسان روبه‌رو بوده است. سهم هزینه شرکت‌های تولیدکننده نفت‌خام ۷۸درصد و سهم شرکت‌های تولیدکننده گاز و میعانات ۲۲‌درصد از مجموع هزینه‌های سرچاهی تولید بوده است.

برآورد می‌شود هزینه تولید شرکت‌های تولیدی، معادل ۲۹‌درصد از مجموع هزینه تولید نفت‌خام (شامل هزینه‌های ادارات مرکزی، تامین مالی و اکتشاف) باشد.

سبد خوراک بنزین کشور شامل ۴۱درصد میعانات و ۵۹‌درصد نفت‌خام است. این سبد برای گازوئیل به ترتیب برابر ۱۳‌درصد و ۸۷‌درصد است.
با در نظرگیری نسبت متفاوت خوراک (نفت‌خام و میعانات) فرآورده‌های پالایشی، هزینه تولید خوراک برای یک لیتر بنزین و گازوئیل در سال۱۴۰۲ به ترتیب برابر ۶/۲ و ۶/۳‌سنت است.

هزینه پالایش هر لیتر بنزین و گازوئیل

به گزارش شانا به نقل از اندیشکده تدبیر انرژی و سولوشن انرژی، در ادامه این پژوهش آمده است: متوسط هزینه پالایشگاه‌ها به‌منظور تولید بنزین و گازوئیل طی پنج‌سال گذشته به‌طور متوسط برابر ۱۱۰۰ و ۷۳۰ میلیون دلار است. علت بالاتر بودن هزینه پالایش بنزین، عمدتا مرتبط با هزینه‌های پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس است.

با توجه به تولید ۱۰۰ و ۱۰۶ میلیون لیتری بنزین و گازوئیل در پالایشگاه‌های کشور، هزینه پالایش هر لیتر بنزین و گازوئیل در سال۱۴۰۲ به ترتیب برابر ۴ و ۲/۲ سنت است.

علاوه بر هزینه‌های تولید و پالایش،‌ تامین یک لیتر بنزین شامل هزینه‌های سربار پالایش (هزینه‌های شرکت‌های ذیل شرکت پالایش و پخش)، هزینه‌های انتقال خوراک و فرآورده‌ها و هزینه جایگاه‌های عرضه باید لحاظ شود. بدین‌ترتیب در سال۱۴۰۲ سایر هزینه‌ها برای عرضه هر لیتر بنزین و گازوئیل به ترتیب برابر ۴ و ۳ سنت بوده است.

علاوه بر هزینه‌های جاری، هزینه‌های سرمایه‌گذاری از تولید تا توزیع نیز در محاسبه عرضه لحاظ شده است. بر این اساس هزینه سرمایه‌گذاری تولید هر بشکه نفت خام ۱۶۵۰۰دلار، هزینه سرمایه‌گذاری هر بشکه خورک میعانات و نفت‌‌خام به‌ترتیب ۵/۱۰ و ۵/۲۲‌دلار است. هزینه سرمایه‌گذاری تولید تا توزیع هر لیتر بنزین و گازوئیل برابر و معادل با ۲/۳‌سنت به ازای هر لیتر است.

مجموع هزینه تامین هر لیتر بنزین و گازوئیل، ۲۰ و ۱۹ سنت

مطابق قوانین بالادستی، ۴۰درصد از درآمد حاصل از صادرات نفت‌خام، به‌عنوان منابع بین‌نسلی شناخته می‌شود. با توجه به میزان تولید و قیمت نفت‌خام صادراتی ایران، این سهم در سال۱۴۰۲ برابر با ۷سنت به ازای هر لیتر است.

با درنظرگرفتن هزینه‌های مذکور و برمبنای داده‌های سال۱۴۰۲، برآورد هزینه تولید تا خرده‌فروشی هر لیتر بنزین و گازوئیل به ترتیب برابر ۲۰ و ۱۹سنت است که در صورت عدم محاسبه سهم بین‌نسلی، هزینه به ۱۳ و ۱۲ سنت کاهش خواهد یافت.

بر این اساس، سهم هزینه‌های جاری از هزینه تولید بنزین و گازوئیل، ۴۷‌درصد و سهم هزینه‌های سرمایه‌گذاری ۱۷‌درصد است.

منبع: جهان صنعت