عملکرد جواد اوجی در وزارت نفت دولت سیزدهم از تحریم‌ها تا کمبود بنزین +فیلم

به گزارش اختصاصی انرژی پرس، بیژن زنگنه، کهنه‌کار میدان نفت از جبهه اصلاح طلبان، با سابقه ۱۶ ساله در این وزارتخانه، جای خود را به اوجی از جبهه اصولگرا داد، کسی که از نهادهای عمومی غیردولتی از جمله بنیاد مستعضفان، ستاد اجرایی فرمان امام و شستا سر برآورده بود.

اوجی، با یک برنامه پیشنهادی راهی وزارتخانه‌ای شد که تحریم‌ها نفسش را تنگ کرده بود.

دور زدن تحریم‌ها، افزایش صادرات نفت و معیانات گازی، حل بحران ناترای گاز، تامین سوخت زمستان کاهش خام فروشی و آبادانی مناطق نفت‌خیز، تنها بخشی از وعده‌های اوجی بود.

اما نکته جالب‌تر اینجاست که نام اوجی در لیست تحریم‌های دوران ترامپ هم به چشم می‌خورد!

با سقوط بالگرد رئیس جمهور و پایان کار دولت سیزدهم، به نظر می‌رسد کار اوجی در وزارت نفت تمام شده و رئیس جمهور بعدی وزیر جدیدی را راهی این وزارتخانه کند.

اما وعده‌های اوجی چقدر محقق شد؟ عملکرد او در طول ۳ سال فعالیت دولت سیزدهم چه بود؟ آیا اوجی توانست در این نبرد نفس‌گیر با تحریم‌ها پیروز شود؟

زمستان سختی که برای اروپا نیامد و کمبود گازی که گریبان ایران را گرفت

یکی از وعده‌های جنجالی اوجی، پیش‌بینی زمستان سختی برای اروپا در سال ۱۴۰۱ بود. او مدعی شد که اروپا به دلیل تحریم‌های روسیه با کمبود گاز مواجه خواهد شد و ایران می‌تواند از این فرصت برای افزایش فروش گاز خود استفاده کند.

اما برخلاف پیش‌بینی اوجی، زمستان سختی برای اروپا رخ نداد و ذخایر گاز آنها به حد کافی تامین شد. در مقابل، ایران در زمستان ۱۴۰۱ با کمبود گاز در برخی مناطق مواجه شد و مردم مجبور به تحمل قطعی گاز شدند و برای تامین گاز منازل، مجبور شدند گاز بسیاری از پتروشیمی ها را قطع کنند.

عملکرد ضعیف اوجی در مدیریت بحران کمبود گاز، انتقادهای زیادی را به همراه داشت و حتی شایعاتی مبنی بر استعفای او مطرح شد. اما اوجی در مقابل این انتقادات، از عملکرد خود دفاع کرد و گفت که با وجود تحریم‌های شدید، توانسته است تولید و صادرات نفت ایران را افزایش دهد.

افزایش تولید گاز، اما ناترازی همچنان پابرجا

ظرفیت تولید گاز ایران در ابتدای دولت سیزدهم به طور بی‌سابقه‌ای افزایش یافته بود و برای اولین بار در تاریخ، تولید گاز خام ایران از مرز ۱ میلیارد مترمکعب در روز عبور کرده بود با شروع به کار دولت سیزدهم نیز آنطور که وزیر نفت اعلام کرده، ۷۰ میلیون مترمکعب دیگر به این ظرفیت اضافه شده و تولید گاز در کشور در حال حاضر به ۱ میلیارد و ۹۳ میلیون مترمکعب در روز رسیده است.

اما با وجود این افزایش چشمگیر، ایران همچنان در زمستان با ناترازی بیش از ۲۵۰ میلیون مترمکعبی گاز روبه‌رو است.

برای حل این مشکل، دولت سیزدهم اقدامات متعددی از جمله واردات و سوآپ گاز از ترکمنستان، بهینه‌سازی مصرف انرژی و راه‌اندازی فاز ۱۱ پارس جنوبی را انجام داده است.

با راه‌اندازی فاز ۱۱ پارس جنوبی، روزانه ۱۵ میلیون مترمکعب گاز به شبکه تزریق شد و در مجموع، تولید گاز در دولت سیزدهم ۵۰ میلیون مترمکعب در روز افزایش یافت. علاوه بر این، کشور واردات گاز از ترکمنستان را به میزان ۱۰ میلیون مترمکعب در روز از سر گرفته اما به نظر می‌رسد وزارت نفت با این اقدامات تاکنون نتوانسته ناترازی گاز را به طور کامل حل کند.

سوآپ گاز با ترکمنستان و آذربایجان نیز به دلیل مذاکرات قیمت موقتا متوقف شده است.

طلسم صادرات نفت شکسته شد، اما بنزین به دردسر افتاد!

جواد اوجی در مهم‌ترین وعده خود، یعنی دور زدن تحریم‌ها و افزایش فروش نفت، توانست تا حدی سربلند بیرون آید. در ابتدای فعالیت دولت سیزدهم، در سال ۱۴۰۰، ایران روزانه حدود ۴۵۰ هزار بشکه نفت صادر می‌کرد، اما بر اساس آمارهایی که اعلام می‌شود به نظر می‌رسد اوجی توانسته این رقم را به طور چشمگیری افزایش دهد. بر اساس آمارهای منتشره در اوایل سال ۱۴۰۳، ایران به طور میانگین روزانه ۳ میلیون بشکه نفت صادر کرده است.

اوجی در کنار افزایش صادرات نفت، از افتتاح ۱۳۳ پروژه نفتی در طول سه سال گذشته نیز خبر داده است.

او می‌گوید که این پروژه‌ها به افزایش ۵۰ تا ۶۰ درصدی تولید نفت، دو برابر شدن صادرات نفت و میعانات گازی و افزایش تولید گاز، محصولات پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی منجر شده است.

ایران که به عنوان صادرکننده بنزین در منطقه شناخته می‌شد در دولت سیزدهم، شاهد اتفاقی عجیب و تاسف‌بار بود: تبدیل شدن ایران به واردکننده بنزین! این موضوع را می‌توان نقطه سیاهی در کارنامه جواد اوجی، وزیر نفت دولت سیزدهم، به حساب آورد.

کارشناسان ریشه این مشکل را نه در بخش تولید، که در مصرف بی‌رویه بنزین می‌دانند.

ناوگان حمل‌ونقل فرسوده، خودروهای غیراستاندارد و عدم اجرای سیاست‌های مناسب برای اصلاح الگوی مصرف، از جمله عوامل اصلی این ناترازی هستند.

در حالی که دولت سیزدهم وزارت نفت را با تولید روزانه ۱۱۰ تا ۱۱۳ میلیون لیتر بنزین و مصرفی کمتر از ۱۰۰ میلیون لیتر تحویل گرفت، در طول سه سال گذشته، نه تنها هیچ برنامه‌ای برای مدیریت مصرف بنزین ارائه نشد، بلکه شاهد افزایش بی‌سابقه مصرف این فرآورده نفتی بودیم.

به طوری که در حال حاضر، مصرف بنزین با تولید آن تراز شده و حتی در مقاطعی، شاهد کاهش تولید بنزین نیز بوده‌ایم.

این اتفاق، ضررهای اقتصادی زیادی را به کشور تحمیل کرده و نیاز به واردات بنزین به ارزش ۳ میلیارد دلار در سال گذشته را به دنبال داشته است.

افت فشار پارس جنوبی: بحران انرژی در کمین ایران

افت فشار میدان پارس جنوبی، یکی از مهم‌ترین چالش‌های حوزه انرژی در دولت سیزدهم بود که متاسفانه حل نشد.

آنطور که کارشناسان این حوزه می‌گویند فشار این میدان طی چند سال پیش‌رو به شدت کاهش پیدا می‌کند و این موضوع می‌تواند پیامدهای ناگواری برای کشور داشته باشد؛ کاهش ورودی گاز به پالایشگاه‌ها، افت تولید بنزین، افزایش وابستگی به واردات برق و گاز و بنزین، و در نهایت، بحران انرژی در سراسر کشور، فقط بخشی از این پیامدها است.

کارشناسان هشدار می‌دهند که اگر برای این چالش چاره‌ای اندیشیده نشود، باید هزینه‌ای سرسام‌آور برای واردات حامل‌های انرژی صرف کنیم.

پارس جنوبی که با قطر مشترک است، بیش از ۷۰ درصد گاز کشور و ۵۰ درصد کل انرژی مصرفی را تامین می‌کند.

با افت فشار و تولید، تخمین زده می‌شود که از سال ۱۴۰۴ حداقل سالی یک فاز از این میدان را از دست بدهیم و تا سال ۱۴۲۰ در خوشبینانه‌ترین حالت، تولید آن از ۷۰۰ میلیون مترمکعب در روز به حدود ۴۰۰ میلیون مترمکعب برسد. این اتفاق، فاجعه‌ای برای اقتصاد و امنیت انرژی کشور خواهد بود.

کارشناسان معتقدند در حال حاضر، روزانه بین ۱۰۰ تا ۱۰۵ میلیون لیتر بنزین در ایران تولید می‌شود. اما این تولید با به کارگیری تمام ظرفیت موجود انجام می‌شود و اگر این رویه ادامه پیدا کند، تا ۵ سال دیگر باید یک ستاره خلیج فارس دیگر ایجاد شود که به راحتی امکان‌پذیر نیست. بنابراین تا اصلاح ساختاری رخ ندهد، اصلاح قیمتی فایده‌ای نخواهد داشت.

که برای حل مشکل افت فشار پارس جنوبی، به هایتک و فناوری پیشرفته نیاز داریم. ما باید کمپرسورهای بسیار قدرتمندی نصب کنیم که در دریا فشار چاه را بالا بیاورد.

سال ۱۳۹۶ توتال طی قراردی موظف به نصب دو کمپرسور ۱۲ هزار تنی در میدان پارس جنوبی شد اما پس از خروج توتال از پروژه به دلیل تحریم‌های دوره ترامپ، وضعیت وخیم شد. کارشناسان بارها هشدار داده‌اند که ما باید هایتک وارد کنیم و این شوخی بردار نیست. تنها دو سال دیگر فرصت وجود دارد و کشور قطر شروع کرده ما نیز باید شروع کنیم وگرنه با خاموشی پارس جنوبی و بحران انرژی در سراسر کشور روبرو خواهیم شد.

اوجی در ابتدای شروع کار خود وعده‌های بزرگی داد اما به باور برخی کارشناسان عملکرد او طی سه سال اخیر متوسط بوده است. حالا با سقوط بالگرد رئیس جمهور و پایان کار دولت سیزدهم، به نظر می‌رسد کار اوجی در وزارت نفت تمام شده؛ باید منتظر ماند و دید وزیر نفت بعدی چه کسی خواهد بود؟ و چه برنامه‌ای برای حل چالش‌های صنعت نفت و گاز ایران خواهد داشت؟