عربستان و چین مشتریان مشتقات روسی

به گزارش انرژی پرس؛ در پی پیامدهای حمله روسیه به اوکراین، اتحادیه اروپا صادرات مشتقات نفتی مسکو را از فوریه ۲۰۲۳ ممنوع کرد. از همین روی، روسیه بازارهای جدیدی را برای محموله‌های خود یافته و اکثر صادرات علاوه بر برخی مقاصد آفریقایی به کشورهای آسیایی نیز انجام شد. در سال ۲۰۲۴، چین، عربستان، هند و مصر سهم بزرگی از محموله‌های دریایی روسیه، نفت کوره و گازوئیل خلاء را به خود اختصاص دادند.

داده‌های شرکت تحقیقات نفت ال‌اس‌ئی‌جی و معامله‌گران نشان داد چین و عربستان سعودی در ماه ژوئیه بیشترین نفت کوره و گازوئیل خلأ را از طریق دریا از روسیه وارد کرده‌اند. صادرات نفت کوره و گازوئیل خلأ روسیه از طریق دریا در ماه ژوئیه ۷درصد نسبت به ماه ژوئن افزایش یافت و به حدود ۴ میلیون و ۵۰ هزار تن رسید که پایان‌یافتن عملیات تعمیر و نگهداری فصلی در پالایشگاه‌های این کشور دلیل رشد صادرات این فرآورده‌ها به شمار می‌رود.

براساس محاسبات رویترز و بنابر داده‌های منابع صنعتی، ظرفیت اولیه پالایش نفت استفاده‌نشده روسیه در ماه ژوئیه با ۴۴درصد کاهش نسبت به ماه ژوئن به ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تن رسید. از زمان آغاز تحریم کامل اتحادیه اروپا علیه فرآورده‌های نفتی روسیه در فوریه ۲۰۲۳، کشورهای آسیایی مقصد اصلی نفت کوره و گازوئیل خلأ این کشور بوده‌اند.

صادرات نفت کوره خام و گازوئیل خلأ از بندرهای روسیه به چین در ماه ژوئیه با ۱۸درصد افزایش نسبت به ماه ژوئن به ۷۰۰ هزار تن رسید. به گفته منابع بازار، چین نفت کوره خام و گازوئیل خلأ را برای تأمین مواد اولیه پالایشگاه وارد و آن را با نفت خام اورال ترکیب می‌کند.

محاسبات رویترز و داده‌های شرکت ال‌اس‌ئی‌جی نشان می‌دهد صادرات روسیه به عربستان سعودی هم با افزایش ۵۰درصدی نسبت به ماه ژوئن به ۷۰۰ هزار تن رسید. عربستان از این فرآورده‌ها بیشتر برای نیروگاه‌های تولید برق در فصل گرم تابستان که مصرف برق به اوج خود می‌رسد، استفاده می‌کند.

نتیجه برد–برد

روسیه همچنان به ایفای نقش کلیدی در بازار جهانی محصولات نفتی ادامه و به طور فعال صادرات خود را به منطقه آسیا گسترش می‌دهد. در ژوئیه ۲۰۲۴، افزایش قابل توجهی در صادرات نفت کوره و گازوئیل خلاء روسیه (VGO) از طریق دریا ثبت شد که این امر با تکمیل تعمیرات فصلی در پالایشگاه‌های داخلی امکان‌پذیر شده است. حجم محموله‌ها به ۴.۰۵ میلیون تن رسید که ۷ درصد بیشتر از ماه قبل است. واردکنندگان اصلی سوخت روسیه، چین و عربستان سعودی بودند که تقاضای فزاینده آن‌ها برای منابع انرژی روسیه را برجسته می‌کند.

چین، در تلاش برای تضمین ثبات ذخایر انرژی خود در میان اقتصاد بی‌ثبات جهانی، به طور فعال واردات نفت و فرآورده‌های نفتی روسیه را افزایش می‌دهد. صادرات محموله‌های مستقیم نفت کوره و VGO به چین در ژوئیه ۲۰۲۴ نسبت به ژوئن ۱۸ درصد افزایش یافته و به ۰.۷ میلیون تن رسیده است. رشد این رقم با عوامل متعددی نسبت داده می‌شود. نخست، چین به توسعه صنعت پالایش خود ادامه داده و از نفت کوره و VGO برای پردازش مواد خام استفاده می‌کند. چین با ترکیب این محصولات با نفت خام اورال، کارایی پالایشگاه‌های خود را بهبود می‌بخشد و به این کشور اجازه می‌دهد نه تنها تقاضای داخلی برای فرآورده‌های نفتی را برآورده کرده، بلکه موقعیت‌های رقابتی خود را در بازارهای جهانی حفظ کند.

دوم، در شرایط بحران انرژی جهانی ناشی از تحریم‌ها و بی‌ثباتی سیاسی، چین به دنبال تنوع بخشیدن به منابع انرژی خود است و روسیه را به عنوان یک شریک قابل اعتماد محسوب می‌کند. استراتژی چین برای افزایش خرید نفت و فرآورده‌های نفتی روسیه را می‌توان بخشی از یک برنامه بلندمدت برای تضمین امنیت انرژی این کشور دانست.

عربستان سعودی، بزرگترین صادرکننده نفت جهان، نیز خرید نفت کوره روسیه را در ژوئیه ۲۰۲۴ افزایش داد. حجم محموله‌ها به ۷۰۰ هزار تن رسید که تقریبا دو برابر ژوئن است. بیشتر این سوخت برای نیروگاه‌هایی وارد شده که در فصل گرم تابستان مصرف برق آن‌ها به اوج خود می‌رسد و با ظرفیت کامل کار می‌کنند. در عربستان سعودی، تابستان به طور سنتی با افزایش شدید مصرف برق همراه است و برای اطمینان از عملکرد بی‌وقفه تاسیسات انرژی، نیاز به میزان سوخت اضافی دارد. البته به باور کارشناسان، نفت کوره روسیه ارزان‌ترین نوع موجود برای تامین تقاضای عربستان برای تولید برق در تابستان بوده که از نظر اقتصادی منطقی نیز است.

باید توجه داشت که افزایش خرید نفت و فرآورده‌های نفتی روسیه توسط عربستان سعودی را می‌توان بخشی از استراتژی گسترده‌تر همکاری بین دو صادرکننده بزرگ نفت دانست. علیرغم رقابت در بازار جهانی نفت، عربستان و روسیه تمایل خود را برای مشارکت در انرژی نشان می‌دهند که این امر می‌تواند به ثبات قیمت جهانی نفت کمک کند.

هرچند چین و عربستان سعودی خرید خود را افزایش دادند، اما صادرات نفت کوره و VGO روسیه به هند در جولای ۲۰۲۴ با کاهش ۷ درصدی به ۴۸ هزار تن رسید. این روندی کاهشی با تغییر جهت بخش انرژی هند به سایر منابع سوخت و همچنین عوامل اقتصادی و سیاسی مؤثر بر روابط تجاری بین کشورها مرتبط است. با این وجود، روسیه به توسعه همکاری با سایر کشورهای آسیایی ادامه می‌دهد. به عنوان مثال صادرات فرآورده‌های نفتی به فجیره از ۲۰۰ هزار تن به ۳۲۰ هزار تن و به ترکیه از ۹۵ هزار و ۵۰۰ تن به ۲۶۴ هزار تن افزایش یافت.

همچنین صادرات محموله به کره جنوبی نیز رشد داشته است، بطوریکه حجم صادرات از بنادر اقیانوس آرام روسیه از ۳۶۲۰۰ تن در ژوئن به ۱۱۸۰۰۰ تن در ژوئیه افزایش یافت. این رشد نشان دهنده اهمیت سوخت روسیه برای بازارهای آسیایی و جغرافیای رو به گسترش صادرات فرآورده‌های نفتی روسیه را آشکار می‌کند.

در این میان، شرایط ژئوپلیتیک و خطرات مرتبط با امنیت مسیرهای دریایی، تجار روسی را وادار می‌کند تا به دنبال مسیرهای جایگزین برای تحویل فرآورده‌های نفتی باشند. در ژوئیه ۲۰۲۴، صادرات دریایی از طریق دماغه امید نیک به رکورد ۱.۱ میلیون تن رسید که تقریباً دو برابر ماه ژوئن است. این مسیر انتخاب بیشتر کشتی‌هایی است که به دنبال اجتناب از کانال سوئز هستند.

بخش عمده‌ای از صادرات در این مسیر، نفتا ۸۳۰ هزار تن بود. علاوه بر این، محموله‌های نفت کوره بارگیری شده در بنادر بالتیک Ust-Luga  و Vysotsk، و همچنین سوخت دیزل کم گوگرد از بندر Primorsk، از طریق دماغه امید نیک صادر شد. مقصد این فرآورده‌های نفتی کشورهای آسیایی مانند سنگاپور، تایوان، هند و چین بود که باز نشان دهنده اهمیت بازار آسیایی برای روسیه است.

با توجه به افزایش تعداد حملات به نفتکش‌ها در دریای سرخ، بازرگانان روسی در پایان سال ۲۰۲۳ شروع به تغییر مسیر محموله‌ها به آفریقا کردند. در سال ۲۰۲۴، حداقل سه نفتکش حامل فرآورده‌های نفتی روسیه مورد حمله قرار گرفتند که منجر به تاخیرهای قابل توجه در تحویل و هزینه‌های اضافی شد. در میان آسیب‌دیدگان، نفت‌کش M/T با پرچم پاناما در ماه می‌و نفت‌کش Chios Lion با پرچم لیبریا بود که در ماه ژوئیه با حدود ۹۰ هزار تن نفت کوره در بندر تواپسه دریای سیاه بارگیری شد.

بنابراین، با وجود تمام مشکلات و چالش‌ها، روسیه همچنان به توسعه صادرات محصولات نفتی خود ادامه می‌دهد و بازارها و مسیرهای جدیدی برای حمل و نقل را پیدا می‌کند. همچنین، تقویت روابط تجاری با کشورهای آسیایی مانند چین و عربستان سعودی انعطاف‌پذیری و سازگاری استراتژی انرژی روسیه را در یک محیط نامطمئن جهانی نشان می‌دهد.