سایه سنگین تعطیلی بر سر پالایشگاه‌های اروپایی

به گزارش انرژی پرس، اخیر یک هیئت اجرایی در اجلاس جهانی کامودیتی (کالاهای اولیه و ملموس) اعلام‌کرد پالایشگاه‌های اروپایی باید خود را با طرح انتقال انرژی وفق دهند یا با خطر تعطیلی تا ۲۰۳۵ مواجه شوند. در مجموع، پالایشگاه‌های جهانی در یک دوراهی تاثیرگذار قرار دارند، زیرا چالش‌های اقتصادی و زیست‌محیطی وجود دارد که بسیاری از آن‌ها را در دهه آینده تهدید می‌کند.

باوجود انتظارات از رشد تقاضای جهانی برای نفت، آینده بسیاری از پالایشگاه‌ها با توجه به تغییر در سیاست‌های انرژی در برخی مناطق اصلی مانند اروپا در ابهام قرار دارد. براساس برخی داده‌ها، احتمالا ۱۰۱ پالایشگاه از ۴۲۰ پالایشگاه در سراسر جهان تا سال ۲۰۳۵ در معرض خطر تعطیلی قرار می‌گیرند. اروپا و چین در صدر فهرست مناطقی هستند که با بالاترین نرخ بسته شدن احتمالی مواجه هستند، زیرا پالایشگاه‌های اروپایی از کاهش تقاضا به دلیل گسترش خودروهای الکتریکی و هزینه‌های بالای رعایت قوانین محیط زیست رنج می‌برند.

اعلان خطر به پالایشگاه‌های جهانی

براساس گزارش شرکت تحقیقاتی وود مکنزی در مورد تهدیدات بسته شدن پالایشگاه‌های جهانی، ۴۲۰ سایت مورد ارزیابی قرار گرفتند که آسیب‌پذیرترین مکان‌ها در برابر بسته شدن تا سال ۲۰۳۵ را اعلام می‌کند. این گزارش ۱۰۱ پالایشگاه را در معرض خطر تعطیلی تا اواسط دهه ۲۰۳۰ شناسایی کرد که تقریباً ۱۸.۴ میلیون بشکه در روز ظرفیت تولید را نشان می‌دهد که معادل ۲۱ درصد از کل ظرفیت فعلی پالایش جهانی است.

انتظار می‌رود در کوتاه‌مدت، سود پالایشگاها همچنان بالا باشد، اما با اوج‌گیری تقاضای نفت در اوایل دهه ۲۰۳۰، این رقم شروع به کاهش خواهند کرد. به‌ویژه در اروپا که بازار شاهد کاهش محسوس تقاضا خواهد بود که ناشی از تغییر به سمت خودروهای الکتریکی است. پالایشگاه‌های اروپایی نیز با افزایش هزینه‌های عملیاتی به دلیل هزینه‌های انتشار کربن مواجه هستند که توانایی بسیاری از آن‌ها را برای ماندن در رقابت به خطر می‌اندازد. حتی پالایشگاه‌های پیشرفته احتمالا به دلیل هزینه‌های بالای انتشار کربن با خطر تعطیلی مواجه شوند.

از سوی دیگر، مالکیت پالایشگاه‌های جهانی عامل تعیین کننده‌ای در تعیین سرنوشت بلندمدت آن‌ها است. پالایشگاه‌های متعلق به شرکت‌های ملی نفت  (NOC)، سرمایه‌گذاری مشترک (JVs) یا شرکت‌های مستقل احتمالا در معرض خطر باشند، اما شرکت‌های ملی معمولاً به دلیل حمایت دولت حتی با کاهش سود، کمتر تعطیل خواهند شد. در مقابل، شرکت‌های نفتی بین‌المللی (IOC) تمایل بیشتری به بستن یا فروش پالایشگاه‌های کم‌سود یا قدیمی به اپراتورهای مستقل دارند، زیرا آن‌ها مجموعه‌های خود را بازسازی می‌کنند تا بر مکان‌های رقابتی‌تر از نظر درآمدها و انتشار گازهای گلخانه‌ای تمرکز کنند.

هزینه‌های کربن و تغییر به سمت حذف آلایندگی، عامل مهمی برای بقای بلندمدت پالایشگاه‌ها، حیاتی شده است. پالایشگاه‌هایی که فاقد سرمایه‌گذاری در فناوری‌های کم کربن مانند جذب کربن، بهبود بهره‌وری انرژی یا سوخت‌های جایگزین هستند، بیش از سایرین با فشار بیشتری مواجه هستند. از همین روی، پالایشگاه‌های مستقر در برخی مناطق مانند اتحادیه اروپا، بریتانیا و کانادا با فشار بیشتری مواجه خواهند شد که انتظار می‌رود قیمت کربن تا سال ۲۰۳۵ به سه برابر میانگین جهانی افزایش یابد، که بر حاشیه سود آن‌ها تأثیر منفی می‌گذارد و سرمایه‌گذاری در فناوری‌های کاهش انتشار را برای تضمین تداوم پالایشگاه‌ها در بازار ضروری می‌سازد.

احتمال بسته شدن پالایشگاه‌های جهانی بسته به منطقه متفاوت است، به طوری که اروپا و خاورمیانه تقریبا نیمی از ظرفیت جهانی در معرض خطر بسته شدن تا سال ۲۰۳۵ را تشکیل می‌دهند. اروپا و چین بر اکثر واحدهای پرخطر تسلط دارند. اروپا شامل ۶۰ درصد از این پالایشگاه‌ها با ظرفیت ۵.۱ میلیون بشکه در روز است. از سوی دیگر، آمریکای شمالی شامل تقریباً ۱.۵ میلیون بشکه در روز است که در ۸ سایت در ایالات متحده، کانادا و مکزیک توزیع می‌شود که به عنوان ریسک متوسط ​​یا کم طبقه‌بندی می‌شوند، اما فاقد مزایای ادغام با عملیات پتروشیمی هستند.

تهدید بزرگ برای اروپا

پالایشگاه‌های اروپا در کنترل قیمت سوخت با مشکل مواجه هستند که خطر تعطیلی آن‌ها را افزایش می‌دهد. فعالان اروپایی نگرانند که این تعطیلی‌ها باعث رشد فرصت‌ها برای تولیدکنندگان در خاورمیانه و آفریقا شود. البته، برخی از شرکت‌های فعال در پالایشگاه‌ها، سهمی از سود خود را برای استفاده از فناوری‌های انرژی پاک و بهبود فرآیندهای تصفیه خود اختصاص داده‌اند. البته افزایش هزینه‌ها و دستمزدها کاهش سود را تشدید کرده است، به خصوص که هزینه کربن در حال ثبت سطوح بالایی است.

ادامه تعطیلی پالایشگاه‌های اروپایی در سال‌های آینده، نقش پالایشگاه‌های باقی مانده را تقویت می‌کند. پالایشگاه‌های واقع در شمال غربی اروپا به نقش خود در تامین تقاضای محلی ادامه دهند و شرکت‌های مستقل به پروژه‌های کوتاه‌مدت پایبند هستند تا از تحمل هزینه‌های بالای جابجایی جلوگیری کنند. بر اساس پیش‌بینی‌های SP Global، به نظر می‌رسد تقاضای اروپا برای نفت از سال ۲۰۲۵ در حال کاهش است. افزایش استقرار خودروهای برقی در جاده‌های این قاره نیز منجر به کاهش مصرف بنزین می‌شود.

براساس پیش‌بینی‌های آژانس بین‌المللی انرژی از پیامدهای بسته شدن پالایشگاه‌های اروپایی، این بخش تا پایان دهه جاری یک میلیون بشکه در روز از دست خواهد داد، حتی تحلیلگران به برآوردهای بالاتر از آن نیز رسیده‌اند. این نوسانات احتمالا در هزینه عملیاتی و ظهور رقبا در خاورمیانه و نیجریه که از هزینه تولید پایین برخوردار هستند منعکس شود. متغیرها برای بخش پالایش اروپا نیز احتمالا بدتر شوند زیرا هزینه کاهش آلاینده‌ها مطابق با دستورالعمل‌های اتحادیه اروپا در مورد سوخت‌های کم کربن و فروش تا سال ۲۰۳۵ بین ۳ تا ۴ دلار در هر بشکه افزایش می‌یابد.

شرکت‌های اروپایی از سال گذشته اقداماتی را برای تعطیلی پالایشگاه‌ها مانند توقف پالایشگاه لیورنو، وابسته به شرکت ایتالیایی انی، انجام داده‌‍اند. پالایشگاه گرانموث بریتانیا نیز به دنبال تعطیلی خود در سه ماهه دوم سال جاری بوده و انتظارات حاکی از آن است که پالایشگاه‌های راینلند وابسته به شل اینترنشنال و گلزنکرخن وابسته به شرکت نفت بریتانیا BP امسال فعالیت خود را کاهش خواهند داد.

در مقابل، برخی واحدها ۱.۲ میلیارد دلار به فناوری‌هایی مانند جذب و ذخیره کربن، سرمایه‌گذاری هیدروژن آبی و برق‌رسانی اختصاص خواهند داد. همین موضوع در مورد شرکت پالایشی اسپانیایی Moeve نیز صادق است، زیرا هدف آن کاهش مصرف گاز طبیعی و تمرکز بر پروژه‌های هیدروژن سبز بود. این شرکت قصد دارد طی سال جاری ساخت بزرگترین دستگاه‌های الکترولیز در جنوب اروپا را آغاز کند.

تاثیر بر عربستان و عراق

دو کشور عربستان و عراق در تامین نفت پالایشگاه‌های اروپا نقش مهمی دارند. پالایشگاه‌های نفت اروپایی از زمان حمله روسیه به اوکراین با مشکلات شدیدی برای تامین تقاضا مواجه هستند و نفت عربستان و عراق در خط مقدم عرضه قرار دارند. صادرات نفت خام از خاورمیانه به اروپا از طریق خط لوله‌ای که از مصر عبور می‌کند به بیش از یک میلیون بشکه در روز رسیده و این مقدار در مقایسه با سال ۲۰۲۱ تقریباً دو برابر شده است.

پس از حمله روسیه به اوکراین، شرکت‌های اروپایی موضع بازدارنده‌ای اتخاذ کردند و بیشتر آن‌ها تصمیم گرفتند معامله با مسکو را متوقف کنند، اما این امر آن‌ها را بر آن داشت تا به دنبال منابع جایگزین بگردند. برای نمونه، نفت عبوری از کانال سوئز از خلیج فارس به ۱.۲ میلیون بشکه در روز رسید که بیشتر آن‌ها از عراق است. این میزان کل صادرات نفت خام از خاورمیانه به اروپا را به ۲.۲ میلیون بشکه در روز می‌رساند که از ژانویه (۲۰۲۲)، قبل از شروع جنگ، نزدیک به ۹۰ درصد افزایش یافته است. بنابراین، تعطیلی پالایشگاه‌های اروپایی می‌تواند تاثیر منفی بر صادرات نفت عربستان و عراق داشته باشد.