راندمان پایین نیروگاه‌های فرسوده برق کشور

با بررسی دقیق‌تر، تفاوت عملکرد بین نیروگاه‌های دولتی و خصوصی نیز چشمگیر است. به عنوان مثال، راندمان نیروگاه‌های بخاری دولتی ۳۶.۸ درصد است، در حالی که همین عدد برای نیروگاه‌های خصوصی ۳۴.۹ درصد ثبت شده است. با این حساب، می‌توان نتیجه گرفت که بعد از نیروگاه‌های گازی، بدترین عملکرد در میان نیروگاه‌ها متعلق به نیروگاه‌های بخاری است؛ آن هم در شرایطی که بخش بزرگی از انرژی ورودی به این واحد‌ها عملاً هدر می‌رود.

در این در حالی است که کشور درگیر بحران انرژی است، اما همچنان این واحد‌های فرسوده بدون هیچ نوسازی یا جایگزینی، به فعالیت خود ادامه می‌دهند. پرسش جدی اینجاست که آیا هزینه بالای اتلاف انرژی، از هزینه بازسازی یا احداث نیروگاه‌های جدید بیشتر است؟ یا اینکه تا زمانی که خاموشی‌ها به بحران تبدیل نشوند، برنامه‌ریزی برای بهینه‌سازی انرژی در اولویت قرار نمی‌گیرد؟

نیروگاه یا موزه صنعتی؟

نیروگاه شهید فیروزی (طرشت) که در سال ۱۳۳۸ در تهران تأسیس شده، مثالی گویاست. ظرفیت اسمی آن ۵۰ مگاوات است، اما تنها توان تولید ۴۰ مگاوات را دارد. شاخص بهره‌برداری از ظرفیت عملی آن ۲۵.۵ درصد است که نشان‌دهنده پایین بودن قابل توجه بهره‌وری آن است. با مصرف ۴۲ میلیون مترمکعب گاز، راندمان این نیروگاه به ۲۲.۱ درصد می‌رسد؛ به این معنا که تنها ۹.۴ میلیون مترمکعب از گاز مصرفی واقعاً در تولید برق به کار می‌رود و مابقی، یعنی بیش از ۳۳ میلیون مترمکعب، به سادگی هدر می‌رود.

نیروگاه زرند واقع در کرمان نیز وضع بهتری ندارد. با وجود ظرفیت اسمی ۶۰ مگاوات، تنها ۴۷ مگاوات برق تولید می‌کند و اگرچه بهره‌برداری از ظرفیت آن ۸۰.۶ درصد است، اما راندمان کلی آن فقط ۲۶.۵ درصد است. از ۱۱۶ میلیون لیتر مازوت مصرفی در سال، تنها حدود ۳۰.۷ میلیون لیتر به تولید مفید اختصاص می‌یابد و مابقی، یعنی بیش از ۸۵ میلیون لیتر، در فرایند ناکارآمد سوخت می‌شود.

در نیروگاه بعثت تهران، که در سال ۱۳۴۶ تأسیس شده، شرایط مشابهی وجود دارد. از ظرفیت اسمی ۲۴۸ مگاوات، تنها ۲۱۶ مگاوات برق تولید می‌شود. با بهره‌برداری ۶۳.۳ درصدی و مصرف ۴۲۸ میلیون مترمکعب گاز و ۳۴۸ هزار لیتر گازوئیل، راندمان این نیروگاه به ۲۹.۳ درصد می‌رسد. در این میان، حدود ۳۰۲ میلیون مترمکعب گاز و ۲۴۶ هزار لیتر گازوئیل عملاً بدون استفاده مفید از بین می‌رود.

نیروگاه بخاری مشهد که در سال ۱۳۴۳ ساخته شده، از ظرفیت اسمی و واقعی ۱۳۳ مگاوات برخوردار است، اما تنها ۳۰.۴ درصد از این ظرفیت استفاده می‌شود. با مصرف ۲۳۱ میلیون مترمکعب گاز و ۵۷ میلیون لیتر گازوئیل، راندمان این نیروگاه نیز تنها ۳۰.۴ درصد است. بیش از ۱۶۱ میلیون مترمکعب گاز و ۳۹ میلیون لیتر گازوئیل در این نیروگاه هدر می‌رود.

در نهایت، نیروگاه ایرانشهر که در سال ۱۳۹۳ راه‌اندازی شده، با ظرفیت اسمی ۲۵۶ مگاوات و تولید واقعی ۲۴۶ مگاوات، بهره‌برداری ۶۴.۳ درصدی دارد. اما همچنان راندمان آن ۳۱.۳ درصد است. از ۳۲۵ میلیون مترمکعب گاز مصرف‌شده، تنها ۱۰۱ میلیون مترمکعب استفاده مفید شده و ۲۲۳ میلیون مترمکعب آن به هدر رفته است. همچنین از ۱۲۳ میلیون لیتر مازوت، تنها ۳۸ میلیون لیتر به تولید برق اختصاص پیدا می‌کند و ۸۴ میلیون و ۵۶۱ هزار لیتر سوخته می‌شود.

۵ نیروگاه و ۹۳۰ میلیون واحد سوخت بر باد رفته

با بررسی جزئی‌تر وضعیت ۵ نیروگاه بخاری که پایین‌ترین راندمان را میان سایر نیروگاه‌ها دارند، بخشی از معضل ناترازی برق و گاز کشور بهتر روشن می‌شود. این نیروگاه‌ها نه تنها توان کافی برای تأمین برق پایدار را ندارند، بلکه به شکلی نگران‌کننده، درصد بالایی از سوخت دریافتی خود را نیز به هدر می‌دهند. در همین ۵ نیروگاه گفته شده بیش از ۷۲۰ میلیون مترمکعب گاز طبیعی، ۱۷۰ میلیون لیتر مازوت و بیش از ۴۰ میلیون لیتر گازوئیل هدر می‌رود.

در واقع بررسی داده‌های مربوط به ۵ نیروگاه بخاری (طرشت، زرند، بعثت، مشهد، ایرانشهر) نشان می‌دهد که در مجموع، بیش از ۹۳۰ میلیون واحد سوخت (مترمکعب یا لیتر) به طور مستقیم در فرآیند تولید برق هدر می‌رود. با فرض صادرات به قیمت میانگین ۰.۳ تا ۰.۴ دلار برای هر مترمکعب اگر این گاز صادر می‌شد، می‌توانست حداقل ۲۰۰ تا ۲۵۰ میلیون دلار درآمد ارزی برای کشور به همراه داشته باشد.

منبع:دانشجو