دیپلماسی انرژی؛ پای غول نفتی باکو به سوریه باز شد

به گزارش انرژی‌پرس، احمد الشرع، رئیس‌جمهور جدید سوریه در اولین دیدار خود با الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور آذربایجان در حاشیه نشست دیپلماتیک آنتالیا تلاش کرد تا باکو را برای سرمایه‌گذاری در بخش نفت و گاز کشورش ترغیب کند. این دیدار که هفته گذشته برگزار شد، بر نقش احتمالی آذربایجان در بازسازی صنعت نفت و گاز سوریه پس از سقوط دولت بشار اسد در دسامبر گذشته متمرکز بود.

به نوشته میدل‌ایست آی، منبع آگاه خبر دادند که دولت جدید سوریه علاقه‌مند است که شرکت دولتی نفت آذربایجان (سوکار) در توسعه میادین نفت و گاز در شمال‌شرق این کشور مشارکت کند؛ منطقه‌ای که عمدتاً تحت کنترل نیروهای دموکراتیک سوریه قرار دارد. این اقدام بخشی از استراتژی دمشق برای ایجاد توازن میان بازیگران منطقه‌ای است. منبع نزدیک دیگری به دولت سوریه تأکید داشت: «سوریه می‌خواهد با حضور ترکیه و آذربایجان در بهره‌برداری از میادین نفت و گاز، نگرانی‌های اسرائیل درباره دولت انتقالی جدید، که مقامات اسرائیلی آن را تروریستی خوانده‌اند، کاهش یابد».

به نام سوری‌ها، به کام عثمانی‌ها

در ژانویه، الچین ایبادوف، مدیرعامل شعبه سوکار ترکیه آمادگی این شرکت برای مشارکت در بخش انرژی سوریه را اعلام کرد و گفت: «اگر نقشی هم‌راستا با منافع استراتژیک مشترک آذربایجان و ترکیه به سوکار ترکیه واگذار شود و تقاضای انرژی وجود داشته باشد، وظیفه ماست که آن را برآورده کنیم».

در ماه مارس، مظلوم عبدی، رهبر نیروهای دموکراتیک سوریه (نیروهای کرد متحد آمریکا) و الشرع توافقی برای یکپارچگی امضا کردند که کنترل اسمی بر میادین انرژی را به دولت دمشق می‌داد، هرچند دولت جدید هنوز عملاً این سایت‌ها را در اختیار نگرفته است. یک مقام منطقه‌ای آگاه از این توافق گفت که دمشق قصد دارد درآمد حاصل از این میادین را تقسیم کند: ۷۰ درصد به دولت مرکزی و ۳۰ درصد برای نیازهای محلی.

سال‌های تاریک سوریه

بر اساس گزارش پایگاه خبری عنب بلادی، در حال حاضر، تولید نفت سوریه به ۱۱۰ هزار بشکه در روز رسیده که کاهش چشمگیری نسبت به ۳۸۵ هزار بشکه روزانه پیش از جنگ داخلی سال ۲۰۱۰ دارد. از این میزان، ۱۰۰ هزار بشکه از میادین تحت کنترل نیروهای دموکراتیک سوریه و ۱۰ هزار بشکه توسط دولت جدید تولید می‌شود. در سال ۲۰۱۵، اداره اطلاعات انرژی آمریکا ذخایر طبیعی نفت سوریه را ۲.۵ میلیارد بشکه برآورد کرد. در بخش گاز طبیعی، تولید روزانه به ۹.۱ میلیون متر مکعب رسیده که نسبت به ۳۰ میلیون متر مکعب در سال ۲۰۱۰ کاهش یافته است. دولت جدید ۸ میلیون متر مکعب و نیروهای دموکرات سوریه حدود ۱.۱ میلیون متر مکعب تولید می‌کنند. در سال ۲۰۱۵، اداره اطلاعات انرژی ایالات متحده ذخایر گازی سوریه را ۲۴۰ میلیارد متر مکعب، شامل گاز مرطوب و خشک، تخمین زد.

پس از سقوط دولت اسد، اکثر شرکت‌های انرژی جهانی از سوریه خارج شدند. با این حال، اتحادیه اروپا و بریتانیا در اوایل سال جاری برخی تحریم‌های بخش انرژی، از جمله تحریم‌های مربوط به بانک‌ها و شرکت‌های نفتی دولتی را لغو کردند. آمریکا نیز با صدور مجوز عمومی شماره ۲۴، محدودیت‌ها را کاهش داد که به معاملات با نهادهای حاکم سوریه تحت رهبری جدید اجازه داده و فروش، تأمین، ذخیره یا اهدای انرژی، شامل نفت، محصولات نفتی، گاز طبیعی و برق را در داخل سوریه مجاز می‌کند. این مجوز تا ۸ ژوئن معتبر بوده و ممکن است بسته به شرایط، تمدید شود. با این حال، وال‌استریت ژورنال در روز جمعه گزارش داد که واشنگتن شرایط سخت‌تری برای تداوم رفع تحریم‌ها تعیین کرده و از دولت الشرع خواسته تا برخی گروه‌های مسلح را سرکوب کند و احزاب سیاسی فلسطینی را از کشور اخراج نماید.

پل آنکارا-تل‌آویل

تحریم‌های پیشین باعث شد ۱۱ شرکت بین‌المللی که عامل ۴۹.۶ درصد تولید نفت خام سوریه در سال ۲۰۱۰ بودند، مجبور به ترک این کشور شود. همکاری احتمالی با آذربایجان که روابط نزدیکی با اسرائیل دارد، می‌تواند به سوریه کمک کند تا ضمن بهره‌مندی از تخصص فنی سوکار، نگرانی‌های ژئوپلیتیکی اسرائیل را کاهش داده و سرمایه‌گذاری خارجی را جذب کند.

میانجی‌گری اخیر آذربایجان در مذاکرات کاهش تنش اوایل ماه جاری بین ترکیه و اسرائیل ، پس از حملات نظامی اسرائیل به سه پایگاه نظامی در سوریه به دلیل نگرانی از تصرف آن‌ها توسط نیروهای ترکیه، نشان‌دهنده نقش رو به رشد باکو در دیپلماسی منطقه‌ای است. مقامات ترکیه‌ای معتقدند که تقویت روابط آذربایجان و سوریه می‌تواند به دمشق کمک کند تا اعتماد اسرائیل به دولت انتقالی جدید را جلب کند.

با توجه به پیچیدگی‌های ژئوپلیتیکی و تحریم‌های باقی‌مانده، موفقیت این همکاری به توانایی دمشق در مدیریت روابط با بازیگران منطقه‌ای و جلب حمایت بین‌المللی بستگی دارد.