دستاوردهای صنعت گاز در دولت سیزدهم چه بوده است؟

به گزارش انرژی پرس، واقعیت این است که تنها وظیفه و فعالیت شرکت ملی گاز ایران گازرسانی و‌ تامین گاز مشترکان نیست و پروژه‌ها و اقدام‌های مختلفی به‌منظور توسعه فعالیت‌ها در زمینه صادرات و واردات گاز، بهینه‌سازی مصرف انرژی، پیشبرد طرح‌های ذخیره‌سازی گاز طبیعی و بومی‌سازی کالا و تجهیزات مورد نیاز با تکیه بر توان شرکت‌های داخلی و دانش‌بنیان به ویژه در سال‌های اخیر از سوی این شرکت دنبال می‌شود.

اکنون پس از گذشت دو سال از فعالیت دولت سیزدهم، در نیمه راهِ دولت اهم اقدام‌های انجام‌شده در این حوزه‌ها را مرور می‌کنیم.

دیپلماسی انرژی

طبق تازه‌ترین بولتن آماری سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک)، خالص صادرات گاز ایران در سال ۲۰۲۲ و ۲۰۲۱ میلادی به‌ترتیب حدود ۱۸.۷۹ و ۱۸.۴۳ میلیارد مترمکعب بوده و نسبت به سال ۲۰۲۰، بیش از ۶۰ درصد رشد داشته است.

از سویی همه قراردادهای جاری شرکت ملی گاز ایران از جمله صادرات گاز به ترکیه و عراق طبق قرارداد و توافق‌نامه‌ها تاکنون اجرا شده و در حال اجراست، همچنین مذاکرات برای تمدید این قراردادها از سوی کارشناسان ادامه دارد.

به گفته مجید چگنی، مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران، ترکیه مایل به تمدید قرارداد خرید گاز از ایران است، ضمن اینکه مذاکرات برای صادرات گاز به عمان، احیای قرارداد پاکستان و تجارت گاز با روسیه تداوم دارد و کشورهای اروپایی هم مذاکراتی برای واردات گاز از ایران از مسیر ترکیه با ایران انجام داده‌اند که هنوز به ثمر ننشسته است.

صادرات گاز به ارمنستان (تهاتر گاز با برق) در این دو سال مطابق قرارداد اجرا شده و می‌شود. مردادماه امسال هم قراردادی مبنی بر افزایش حجم صادرات گاز ایران به ارمنستان بین مقام‌های دو کشور امضا شد که بر اساس آن ضریب تهاتر گاز با برق نیز به نفع شرکت ملی گاز ایران اصلاح و مدت قرارداد تا سال ۲۰۳۰ تمدید شد.

اقدام مهم دیگر دولت سیزدهم در حوزه دیپلماسی انرژی این بود که با تسویه بدهی ترکمنستان در سه قسط، سوآپ گاز از این کشور از سرگرفته شد و حجم آن هم از روزانه ۴.۵ به ۸ میلیون مترمکعب رسید، همچنین مذاکرات برای واردات گاز ترکمنستان به ایران در جریان است.

ذخیره‌سازی

توسعه ذخیره‌سازی گاز طبیعی به‌عنوان حلقه مفقوده‌ای برای حل مسئله ناترازی گاز به‌ویژه در فصل سرما در این دولت شتاب گرفت؛ پروژه فاز دوم ذخیره‌سازی گاز در میدان شوریجه اکنون در حال اجراست، خرید کالای حفاری برای چاه‌های با اولویت بالا انجام شده، سه دکل حفاری در موقعیت مستقر است و تاکنون هشت موقعیت چاه تکمیل شده و ساخت ۶ موقعیت دیگر، همچنین طراحی و ساخت توربوکمپرسورهای پروژه در حال انجام است.

تهیه اسناد مهندسی پایه و تهیه شرح کار EPC در اجرای فاز دوم توسعه ذخیره‌سازی در میدان سراجه هم پایان یافته و پیمانکار در حال نهایی‌سازی برنامه زمان‌بندی و مدارک WBS و CBS پروژه است.

امکان‌سنجی پروژه ذخیره‌سازی گاز در ساختار گنبد نمکی نصرآباد کاشان هم که به گفته رضا نوشادی، مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران در نوبت آغاز عملیات است، تکمیل شده و در مرحله نهایی‌سازی گزارش‌ها و مدارک امکان‌سنجی و اسناد مناقصه توسعه قرار دارد.

از سویی طبق امکان‌سنجی ذخیره‌سازی گاز در ساختار قزل‌تپه، حفاری و تکمیل یک حلقه چاه ارزیابی خشکی نیاز است که پیمانکار ضمن نهایی کردن برنامه زمان‌بندی، در حال اقدام برای خرید کالای حفاری، امضای قرارداد و اجاره دکل است.

عملیات ساخت جاده دسترسی، موقعیت حفاری و کمپ حفاری پروژه ذخیره‌سازی گاز طبیعی بانکول نیز در حال تکمیل است و تعمیرات دکل حفاری، قراردادهای خرید کالا و سرویس‌های اولیه حفاری امضا شده است.

هوشمندسازی

طرح هوشمندسازی شبکه توزیع گاز صنایع عمده و مصرف‌کنندگان خانگی و تجاری نیز به‌عنوان اقدامی اولویت‌دار در دستور کار شرکت ملی گاز ایران است که طرح هوشمندکردن صنایع عمده پس از پایان پروژه مطالعاتی مشاور مهندسی هوشمندسازی (دانشگاه صنعتی مالک اشتر) در سال ۱۴۰۲ آغاز و در سال ۱۴۰۵ تکمیل می‌شود، هوشمندسازی کنتورهای مصرف‌کنندگان خانگی و تجاری (مشترکان جزء) هم از فروردین‌ماه سال ۱۴۰۳ به‌طور رسمی آغاز خواهد شد.

مجید چگنی، مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران اعلام کرده که اجرای این طرح به‌صورت پایلوت در ۶ استان کشور انجام شده است و پس از آن، پروژه در سراسر کشور اجرا خواهد شد و امید است بتوان ۲۷ میلیون کنتور را هوشمند کرد.

بهینه‌سازی

شرکت ملی گاز ایران همسو با عمل به مسئولیت اجتماعی خود اقدام‌های مختلفی برای بهینه‌سازی مصرف گاز انجام داده یا در حال اجرا دارد؛ سند بهینه‌سازی مصرف گاز با همکاری دانشگاه شهید بهشتی تهیه شده و کاهش ناترازی گاز طبیعی از طریق مدیریت مصرف، کاهش مصرف و جلوگیری از هدررفت گاز در ساختمان‌ها شامل بهسازی ۳۲۹ هزار سیستم گرمایشی و موتورخانه موجود، تأمین و جایگزینی اتصالات مفصلی جدید با حدود ۶.۵ میلیون اتصالات پیش و پس از رگولاتور دارای نشتی، تأمین و جایگزینی ۲۰ هزار سیستم گرمایشی یا موتورخانه فرسوده با موتورخانه جدید با بازده بالا، تأمین و جایگزینی ۴.۱ میلیون دستگاه بخاری گازسوز با رده انرژی A و B با بخاری‌های مرسوم و تأمین و نصب سیستم هوشمند برای ۱۰۰ هزار سیستم گرمایشی و موتورخانه‌های موجود از جمله این موارد است.

بومی‌سازی

وابستگی به کالاهای خارجی تخصصی مورد استفاده در صنعت گاز در دو سال اخیر مقدار قابل توجهی کاهش یافته و در این مدت به‌واسطه حرکت در مسیر تکمیل زنجیره توسعه فناوری و ‌بومی‌­سازی اقلام راهبردی در صنعت گاز ۵۰ میلیون یورو صرفه‌جویی ارزی شده که این موضوع با استفاده از ظرفیت‌های موجود در قانون حداکثر استفاده از توان تولیدی و خدماتی کشور و حمایت از کالای ایرانی، قانون جهش تولید دانش‌بنیان، آیین‌نامه‌های اجرایی مرتبط با دو قانون یادشده، حل‌وفصل شکایات و اختلاف‌های فنی بین کارفرمایان و تولیدکنندگان کالا محقق شده و می‌شود.

با توجه به نقش راهبردی خودکفایی کالا در ساخت و تولید اقلام مورد نیاز  تولید، انتقال، توزیع و کاهش ناترازی گاز، همچنین مسئولیت اجتماعی سازمان در قبال حمایت از تولیدکنندگان داخلی، اشتغال‌آفرینی، ممانعت از خروج ارز، بهینه‌سازی مصرف انرژی و کاهش نشر کربن، این مسائل پیشرفت بسیار مطلوبی در ارتباط با اقدام‌های بنیادی و کاربرد محور و دارای اولویت در ابعاد گوناگون داشته است.

فروش گازهای مشعل

مزایده فروش گازهای مشعل با هدف حفظ محیط زیست و جمع آوری گازهای مشعل در دولت سیزدهم که به عنوان موضوعی راهبردی در وزارت نفت این دولت دنبال می‌شود، برگزار شد که طبق اعلام مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران، قراردادهای آن در حال تنظیم و امضا هستند و پیش‌بینی می‌شود این گازها تا بیش از ۲۰۰ میلیون مترمکعب در سال جمع‌آوری شوند.

تأسیس خانه گاز ایران

خانه گاز ایران در سال نخست فعالیت دولت سیزدهم با همکاری مؤسسه مطالعات بین‌المللی انرژی و به پیشنهاد مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران با هدف انجام مطالعات راهبردی در زمینه‌های تحلیل بازار و تجارت گاز طبیعی و فرآورده‌های گازی، آینده‌پژوهی، الگوسازی عرضه و تقاضای گاز طبیعی و فرآورده‌های گازی، بهینه‌سازی و فرهنگی‌سازی مصرف گاز، حکمرانی، توسعه و نوآوری در کسب‌وکار شرکت ملی گاز و حکمرانی انرژی، توسعه سازمانی، سرمایه انسانی، بهره‌وری و مسئولیت اجتماعی شرکت تأسیس شد و همچنان در حال فعالیت است.

منبع: شانا