خیز ترکیه برای نفت و طلای ونزوئلا

به گزارش اختصاصی انرژی پرس، در ۳۰ ژانویه ۲۰۲۴، ترکیه و ونزوئلا دو یادداشت تفاهم جداگانه در زمینه‌های نفت، گاز طبیعی و معدن امضا کردند. این قراردادها پیش بینی‌ها مبنی بر افزایش همکاری بین دو کشور را تقویت کرد. همانطور که مشخص است، سال ۲۰۲۴ به سمت سال پیشرفت‌های جدی در زمینه انرژی پیش می‌رود. ترکیه در سال‌های اخیر با کشف ذخایر جدید نفتی در دریای سیاه و مدیترانه در حال توسعه توان فنی خود در این زمینه بوده است. اساس توافق با ونزوئلا نیز اطمینان از هماهنگی بین دو کشور در محدوده پیشرفت‌های فنی و تجاری در نفت و گاز طبیعی است.

آلپ‌ارسلان بایراکتار، وزیر انرژی و منابع طبیعی ترکیه، برای تقویت همکاری‌های انرژی با ونزوئلا در زمینه‌های نفت، گاز طبیعی و معدن از کاراکاس بازدید کرد. بایراکتار اولین بار در روز سه شنبه ۳۰ ژانویه ۲۰۲۴ در شهر کاراکاس با پدرو رافائل تله روئیز، وزیر نفت ونزوئلا دیدار کرد. پس از دیدار هیئت‌ها، یادداشت تفاهم همکاری نفت و گاز طبیعی بین ونزوئلا و ترکیه به امضا رسید. بایراکتار همچنین با وزیر توسعه معادن زیست محیطی، ویلیام سرانتس پینتو دیدار کرد. بایراکتار گفت که شرکت‌های ترکیه ای اتی مادن، ( MTA) اداره کل تحقیقات و اکتشاف مواد معدنی و شرکت بین المللی نفت ترکیه (TPIC) رایزنی‌هایی را در حوزه‌هایی که می‌توانند در ونزوئلا فعالیت کنند، انجام دادند.

ورود ترک‌ها به بخش انرژی ونزوئلا

ونزوئلا با ۳۰۳ میلیارد بشکه ذخایر اثبات شده نفت در رتبه نخست جهان قرار دارد. این مقدار معادل یک چهارم کل کشورهای سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) و یک پنجم کل جهان است. ۷۵ درصد از ذخایر در کلاس فوق العاده سنگین در حوضه «اورینوکو» قرار دارد که مساحت آن ۵۵ هزار کیلومتر مربع است. اقتصاد ونزوئلا که مبتنی بر نفت است به طور جدی تحت تاثیر تحولات تولید و قیمت نفت قرار دارد.

تولید نفت خام در ونزوئلا که در اوایل دهه ۲۰۰۰، ۳ میلیون بشکه در روز بود، به دلیل عدم سرمایه گذاری به ۲ میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۱۷ و ۱.۴ میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۱۸ کاهش یافت. با تحریم‌ها در سال ۲۰۱۹، تولید به شدت کاهش یافت و میانگین تولید در طول سال حدود ۱ میلیون بشکه در روز بود. کاهش تولید نفت این کشور ادامه دارد.

وقتی هم داده‌های رسمی و هم داده‌های اوپک مقایسه می‌شوند، مشاهده می‌شود که تولید نفت در سه ماهه سوم سال ۲۰۲۰ به زیر ۴۰۰ هزار بشکه در روز کاهش یافته است. دو سوم صادرات نفت ونزوئلا در سال ۲۰۱۹، در فهرست تحریم‌های آمریکا قرار گرفت، از همین روی روس نفت اعلام کرد که دارایی‌های فعال خود در ونزوئلا را به دولت روسیه منتقل کرده است. علاوه بر این، ایالات متحده فشار خود را بر شرکت‌های تجارت نفت با ونزوئلا، به ویژه شرکت اسپانیایی Repsol و شرکت هندی Reliance، افزایش داده است.

از سوی دیگر، اعلام شد که برخی از شرکت‌های مکزیکی که پیش از این ناشناخته بودند، در ازای فروش مواد غذایی و سوخت، نفت خام ونزوئلا را در سه ماهه دوم سال خریداری کردند و در فهرست تحریم‌های آمریکا نیز قرار گرفتند. گزارش شده است که در سه ماهه سوم سال، شرکت‌های رپسول اسپانیا، ENI ایتالیا، تایلند تیپکو و ریلاینس هند به خرید نفت از ونزوئلا ادامه دادند. با توجه به اینکه قیمت فروش عادی نفت ونزوئلا ۱۰ تا ۱۵ دلار در مقایسه با نفت برنت کمتر است و ونزوئلا به دلیل تحریم‌های آمریکا تا ۲۵ درصد تخفیف اعمال می‌کند، پایین بودن قیمت بین المللی نفت ضربه جدی به صادرات این کشور وارد می‌کند.

ظرفیت پالایشگاه نفت خام این کشور ۱.۳ میلیون بشکه در روز است. با این حال، از آنجایی که اکثر پالایشگاه‌ها از تولید خارج شده‌اند، تولید فعلی در سطحی نیست که حتی بتواند پاسخگوی مصرف داخلی باشد. برآورد می‌شود که کشور در دوره‌های عادی به ۳۵۰ تا ۴۰۰ هزار بشکه در روز و در دوره همه‌گیری ۱۵۰ تا ۲۰۰ هزار بشکه در روز نیاز داشت.

همچنین، ونزوئلا با ۶.۴ تریلیون متر مکعب ذخایر گاز طبیعی در رتبه هفتم جهان قرار دارد. ۶۰ درصد از ذخایر در مناطق تولید سنتی قرار دارد. تولید گاز طبیعی کشور سالانه ۳۷.۵ میلیارد متر مکعب است و تمام آن صرف مصرف داخلی می‌شود. تقریباً دو سوم مصرف در حوزه نفت و پتروشیمی و تقریباً یک دهم در نیروگاه‌ها مصرف می‌شود.

ونزوئلا ۱۰ میلیارد تن ذخایر زغال سنگ دارد. در ونزوئلا که سومین تولیدکننده بزرگ منطقه بعد از برزیل و کلمبیا با تولید ۱۰ میلیون تن زغال سنگ در اوایل دهه ۲۰۰۰ بود، تولید در سال‌های اخیر به ۸۰۰ هزار تن کاهش یافته است.  ونزوئلا بالاترین مصرف سرانه انرژی را در میان کشورهای آمریکای لاتین دارد و همه مردم به برق دسترسی دارند. شبکه گسترده انرژی الکتریکی و پرداخت یارانه هزینه‌های انرژی و سوخت توسط دولت باعث افزایش مصرف انرژی می‌شود. تقریبا نیمی از کل تولید برق کشور توسط نیروگاه‌های سوخت فسیلی تامین می‌شود، در حالی که مابقی توسط نیروگاه‌های برق آبی تامین می‌شود. مجتمع گوری، یکی از سدهای برق آبی پیشرو در جهان، نزدیک به نیمی از انرژی الکتریکی کشور را تامین می‌کند.

مشخص است که روابط ترکیه و ونزوئلا از اهمیت جدی برخوردار است. انتقال توانمندی‌های فنی و تجربیات در بخش نفت و گاز طبیعی باعث می‌شود تا روابط عمیق بین دو کشور بر پایه‌های قوی‌تری بنا شود. با این حال، اقدامات ونزوئلا در مرزهای مشترک با گویان در ماه‌های اخیر واکنش‌های جدی را در منطقه به همراه داشته و نشان می‌دهد که تحریم‌های جدیدی در راه است. در این زمینه، پیشرفت روابط ترکیه و ونزوئلا بر پایه‌های تکنوکراتیک، سرمایه‌گذاری‌های انرژی را بین دو کشور تضمین می‌کند.

نقش طلای ونزوئلا

تعامل تجاری ترکیه با ونزوئلا در بخش معدن مشهودتر بوده و تجارت طلا بارزترین جلوه پیوندهای تجاری رو به رشد بین آنکارا و کاراکاس است. با کاه قدرت اقتصاد ونزوئلا و سقوط تولید نفت، مادورو اخیراً در تلاش برای تقویت ذخایر ارزی خارجی این کشور به طلا روی آورده است. در پی تحریم‌های ایالات متحده و سایر تحریم‌های بین‌المللی، دولت ونزوئلا به دنبال مشتریانی برای طلا به عنوان منبع مهم درآمد ارزی است و در این میان، ترکیه به خریدار قابل اعتماد طلای ونزوئلا تبدیل شده است.

در ابتدا، بانک مرکزی ونزوئلا استدلال کرد که عملیات پالایش طلای خود را از سوئیس به ترکیه منتقل کرده است. به گفته مقامات ونزوئلا، طلای صادر شده به ترکیه در نهایت به بخشی از دارایی‌های بانک مرکزی ونزوئلا تبدیل می‌شود. اما اخیراً معلوم شد که طلای تصفیه شده در ترکیه یا سایر بازارها فروخته شده و پول به حساب بانک مرکزی ونزوئلا واریز شده است.

اگرچه دامنه و محتوای معاملات طلا بین ونزوئلا و ترکیه  مششخص نیست نشد، اما واضح است که دو کشور مکانیسم طلا در برابر غذا را ایجاد کرده‌اند. ونزوئلا مقدار قابل توجهی طلا به ترکیه در ازای تامین مواد غذایی اولیه فروخته است.  یک شرکت تازه تاسیس ترکیه که قرارداد طلا را با بانک مرکزی ونزوئلا امضا کرد، در یکسال ۹۰۰ میلیون دلار طلا از ونزوئلا به ترکیه وارد کرد.

تلنگر بر ایران

ایران همواره روابط راهبردی با ونزوئلا داشته و اخیرا نیز این روابط در حال گسترش است. از سوی دیگر، ترکیه  تلاش می کند منافع اقتصادی خود در آفریقا و آمریکای لاتین افزایش دهد. اگر به دو حوزه همکاری ترکیه و ونزوئلا توجه شود، تهران نیز در این بخش های ونزوئلا فعال بوده و توانسته نفوذ خود را در آن تعمیق دهد. برای نمونه، سرپرست معاونت شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی گفته که «وارد فاز اجرایی تعمیرات اساسی پالایشگاه ال پالیتو ونزوئلا می‌شویم.»پالایشگاه‌های ونزوئلا از سال ۲۰۰۶- ۲۰۰۷ دچار تحریم شدند و نتوانستند پالایشگاه‌هایشان را اورهال کنند؛ یعنی تجهیزات پالایشگاه ال پالیتو در حد بلااستفاده بود و صدمه زیادی دیده بود.

همچنین، در سال‌های اخیر اخباری مبنی تهاتر طلای ونزوئلا با فرآورده و خدمات نفتی ایران منتشر شد.برا نمونه، دولت ونزوئلا در یکسال ۹ تن طلا معادل حدودا ۵۰۰ میلیون دلار را در ازای خدمات ایران برای بازسازی پالایشگاه‌های این کشور با هواپیما به ایران ارسال کرده بود. این موارد نشان می‌دهد که ایران باید نسبت به تحرکات ونزوئلا هوشیار باشد. تجربه نشان داده که دولت اردوغان توانسته از فرصت‌های اقتصادی به خوبی استفاده بهینه کند.