خیز امارات برای حضور پررنگ‌تر در اوپک

به گزارش اختصاصی انرژی پرس، سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک)، بلوکی متشکل از سیزده کشور نفت خیز عضو خاورمیانه، آفریقا و آمریکای جنوبی است. در مجموع، این گروه نزدیک به چهل درصد از تولید نفت جهان را کنترل می‌کند. این موقعیت غالب در بازار گاهی به اوپک این امکان را داده است که به عنوان یک کارتل عمل کند و سطوح تولید را بین اعضا هماهنگ کند تا قیمت جهانی نفت را در کنترل خود نگاه دارد. در نتیجه، ایالات متحده، اوپک را همیشه به عنوان تهدیدی برای اقتصاد ایالات متحده مورد انتقاد قرار داده‌ است.

در سال‌های اخیر، چالش‌های متعددی برای نفوذ اوپک مطرح شده است، از جمله شکاف در اعضای اوپک، ظهور ایالات متحده به عنوان صادرکننده بزرگ نفت و تغییر جهانی به سمت منابع انرژی پاک‌تر. این بلوک با تشکیل ائتلاف موسوم به اوپک پلاس با همکاری روسیه و سایر کشورها به‌روز شده است که البته اختلالات ناشی از همه‌گیری کووید-۱۹ و اثرات آن بر تقاضای نفت خام این تلاش‌ها را تضعیف کرده بود. با این حال، در سال ۲۰۲۲، با شروع جنگ روسیه و اوکراین و افزایش قیمت جهانی نفت ناشی از آن، دوباره توجه‌ها به اوپک جلب شده است.

به گزارش ایندپندنت، در حال حاضر مهم‌ترین چالش اوپک ناشی از نفت‌های غیرمتعارف، مانند انرژی‌های مبتنی بر سنگ‌های شیل است که از طریق پیشرفت‌های فناوری اخیر در دسترس قرار گرفته‌اند. در سال ۲۰۰۹، پس از ۴۰ سال کاهش در تولید نفت خام ایالات متحده، استخراج نفت شیل به افزایش تولید این کشور کمک کرد. در دهه پس از آن، تولید ایالات متحده بیش از دو برابر شده است.

به نظر می‌رسد که انقلاب تولید نفت از شیل این گروه را غافلگیر کرده است. در سال ۲۰۱۵، اوپک با این فرض که تولید شیل دیگر از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نیست، با کاهش قیمت‌ نفت موافقت کرد. اما فن‌آوری‌های جدید به تولیدکنندگان آمریکایی این امکان را داده است که با کاهش هزینه از نفتی که قبلاً به دام افتاده استفاده کنند و این امر باعث شده که ایالات متحده در سال‌های اخیر به بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت جهان تبدیل شود. گرچه دولت بایدن متعهد شده است که حفاری‌های جدید در اراضی فدرال را ممنوع کند، اما دولت او به تصویب مجوزها با سرعت بی‌سابقه ادامه داده است.

برای مقابله با این موضوع، اوپک با روسیه و چند صادرکننده بزرگ دیگر برای هماهنگی تولید و تثبیت قیمت‌ها شریک شد. در ژوئیه ۲۰۱۹، آنها این ائتلاف جدید اوپک پلاس را با وجود مخالفت های ایالات متحده، رسمی کردند. واشنگتن نگران بود که این توافقنامه نفوذ مسکو را بر بازارهای جهانی نفت افزایش دهد. این مشارکت همچنین تنش‌های جدیدی را برای متحدان ایالات متحده در اوپک ایجاد کرده است، که اکنون خود را درگیر خواسته‌های رقابتی واشنگتن و مسکو می‌دانند.

برآورد شده است که هفتاد و شش میلیون تن از ذخایر نفتی در حوزه خلیج فارس قرار دارد که حدود ۶۶ درصد از ذخایر جهانی نفت را تشکیل می‌دهد. نفت منبع درآمد برجسته‌ای در خاورمیانه است که با افزایش تولید در دهه‌های گذشته ثابت شده است. از سال ۱۹۸۰ تولید نفت از ۱۱ میلیون بشکه در روز به ۱۸ میلیون بشکه رسید. دو تولیدکننده بزرگ در منطقه به ترتیب عربستان و امارات هستند که ۳۹ و ۱۴ درصد از کل سهم را به خود اختصاص داده‌اند. 

بنا به گزارش گلوبال اکونومی، تغییر در بخش انرژی امارات از دیگر چالش‌های مهم برای اوپک است. طبق نظر شرکت نفت ابوظبی، برنامه‌هایی برای افزایش تولید نفت خام به ۵ میلیون بشکه در روز تا سال ۲۰۲۷ ارائه شده است. در حالی که پروژه‌های نیروگاه‌های هسته‌ای و خورشیدی در حال ارائه تسهیلات صنعتی با انرژی پاک برای اثبات آنها در آینده در بحبوحه انتقال انرژی هستند و امارات قصد دارد که با توسعه پالایشگاه‌های خود، مشتقات نفت بیشتری را به بازار ارائه دهد. 

لذا از یک سو برنامه‌ریزی برای صادرات نفت و از سمت توسعه صنایع نفتی، این انتظار می‌رود که در آینده نه چندان دور، اختلافات در اوپک بر سر میزان تولید وصدور نفت تشدید یابد و امارات در کنار عربستان سعودی به یکی از بازیگران اصلی سازمان اوپک تبدیل شود. 

کشورهای عضو اوپک، در ماه مارس سال جاری، ۴۱.۲۵ میلیون بشکه در روز نفت خام تولید کردند که علیرغم تلاش‌های عربستان سعودی برای اجرای مفاد کاهش تولید، ۴۰۰۰۰ بشکه در روز نسبت به سطح ماه فوریه افزایش داشته است.

تولید اضافی اوپک پلاس پیش از شکستن قیمت نفت خام از سطح ۹۰ دلار در هر بشکه بوده است. قیمت‌های بالاتر همراه با ریسک ژئوپلیتیک بیشتر و کاهش مداوم نفت اوپک پلاس می‌تواند نشان‌دهنده تقاضای بالاتر از حد انتظار باشد.

انطباق در حال حاضر به عنوان منبع اختلاف در داخل گروه ظاهر شده است. اوپک در بیانیه‌ای که پس از آخرین نشست کمیته نظارت مشترک وزیران برای نظارت بر تولید اتحادیه منتشر شد، گفت: اخیراً بیش از حد تولیدکنندگان مجبور شدند با ارائه برنامه‌های غرامت مفصل تا ۳۰ آوریل موافقت کنند.

۹ کشور عضو اوپک در ماه مارس، در مجموع ۳۲۰۰۰۰ بشکه در روز، بیش از اهداف خود تولید کردند که شامل مازاد تولید ۲۸۰۰۰۰ بشکه در روز در عراق، ۴۰۰۰۰ بشکه در روز در امارات و ۵۰۰۰۰ بشکه در روز در گابن است.

در همین حال، کشورهای غیراوپک ۱۶۵۰۰۰ بشکه در روز کمتر از سهمیه کل خود تولید کردند، حتی با تولید مازاد ۹۲۰۰۰ بشکه در روز در قزاقستان.

بزرگ‌ترین تولیدکنندگان این گروه، عربستان سعودی و روسیه، تغییرات کمی در حجم تولید ماه به ماه مشاهده کردند. عربستان سعودی تولید خود را با ۱۰۰۰۰ بشکه افزایش به ۸.۹۹ میلیون بشکه در روز رساند و تولید روسیه با ۱۰۰۰۰ بشکه کاهش به ۹۲.۴۲ میلیون بشکه در روز رسید.