جزئیات توسعه میدان پارس جنوبی توسط قطری‌ها چه بود؟

به گزارش انرژی پرس، تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر، سنگ بنای پروژه توسعه میدان گازی الشمال (پارس جنوبی) را بنا نهاد که موجب افزایش تولید گاز مایع می‌شود. وی گفت: امروز سنگ بنای پروژه توسعه میدان گازی شمال را در راستای استراتژی‌مان برای تقویت جایگاه قطر به عنوان یک تولیدکننده گاز طبیعی مایع و تقویت نقش پیشگام آن در پاسخ به نیازهای بازار جهانی به انرژی قرار دادیم. امیدواریم قطر و شرکایش در این پروژه موفق باشند.

از طرفی دیگر شرکت انرژی قطر اعلام کرد که انتظار می‌رود حجم تولید سالانه گاز مایع پس از این پروژه به ۱۲۶ میلیون تن در سال از سال ۲۰۲۷ برسد. این میدان گازی مشترک در ایران با نام «پارس جنوبی» شناخته می‌شود که بزرگترین میدان گاز طبیعی در جهان و دارای ۵۰.۹۷ تریلیون متر مکعب گاز و تقریباً ۷.۹ میلیارد متر مکعب میعانات گازی طبیعی است.

دولت قطر با سرعت بالایی طی سال‌های گذشته اقدام به برداشت گسترده از این میدان کرده، به طوری که به بزرگترین صادر کننده گاز طبیعی جهان تبدیل شده است. قطر همچنین قرار دادهایی به ارزش ۲۸.۷۵ میلیارد دلار با شرکت‌های اینی، اکسون موبیل، کونوکو فیلیپس، شل، توتال و سینوک برای توسعه این میدان گازی منعقد کرده است. مساحت این میدان گازی تقریباً ۹۷۰۰ کیلومتر مربع است که ۶۰۰۰ آن در آب‌های سرزمینی قطر و مابقی در سمت ایران است. این میدان در سال ۱۹۷۱ کشف و عملیات استحصال گاز از سال ۱۹۸۹ آغاز شد.

جزییات گسترش میدان شمالی

در این مراسم فیلم مستندی از مراحل توسعه پروژه توسعه میدان شمالی پخش شد که ظرفیت تولید سالانه گاز طبیعی مایع قطر را از ۷۷ میلیون تن به ۱۲۶ میلیون تن در سال ۲۰۲۶ افزایش می‌دهد و منجر به افزایش پیشروی قطر در تولید گاز طبیعی مایع در جهان خواهد شد. قطر در حال اجرای بزرگترین پروژه گاز مایع در جهان است که از طریق آن قصد دارد جایگاه خود را در میان صادرکنندگان این نوع سوخت فسیلی تقویت کند. قطر پنجمین تولیدکننده بزرگ گاز طبیعی در جهان پس از آمریکا، روسیه، ایران و چین است، اما در سال گذشته به عنوان بزرگترین صادرکننده گاز مایع در جهان شناخته شد.

انتظار می‌رود تولید گاز مایع قطر پس از تکمیل توسعه میدان شمالی، در بخش‌های جنوبی و شرقی آن از ۷۷ میلیون تن کنونی به ۱۲۶ میلیون تن تا سال ۲۰۲۷ افزایش یابد تا به‌عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده گاز مایع جهان تبدیل شود

با توسعه میدان شمالی قطر که به عنوان بزرگترین پروژه گاز مایع در جهان طبقه بندی می‌شود، انتظار می‌رود سالانه حدود ۴۹ میلیون تن به عرضه جهانی LNG افزوده شود. توسعه این پروژه به دو بخش شرقی و جنوبی تقسیم می‌شود که هر دو بخش پروژه ساخته شده و تولید با ظرفیت جدید تا سال ۲۰۲۷ به بهره برداری می‌رسد. گسترش بخش شرقی میدان شمالی فاز اول پروژه و قسمت جنوبی فاز دوم پروژه است. پس از تکمیل توسعه فاز اول، تولید گاز طبیعی مایع قطر تا سال ۲۰۲۵ به ۱۱۰ میلیون تن خواهد رسید.

انتظار می‌رود تولید گاز مایع قطر پس از تکمیل توسعه میدان شمالی، در بخش‌های جنوبی و شرقی آن از ۷۷ میلیون تن کنونی به ۱۲۶ میلیون تن تا سال ۲۰۲۷ افزایش یابد تا به‌عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده گاز مایع جهان تبدیل شود. توسعه بخش شرقی میدان شمالی قطر شامل احداث ۴ خط جدید بزرگ تولید گاز طبیعی مایع با ظرفیت ۸ میلیون تن در سال برای هر خط، بازیابی مایعات و ایجاد تاسیسات استخراج و پالایش هلیوم در شهر صنعتی «راس لفان» است. در حالی که توسعه بخش جنوبی بزرگترین پروژه گاز مایع جهان شامل احداث دو خط تولید غول پیکر اضافی با ظرفیت هر کدام ۸ میلیون تن در سال با احداث تاسیسات دریایی و خشکی مرتبط است.

تضمین فروش گاز جدید

همزمان با گسترش میدان شمالی، قطر چندین قرارداد بلندمدت برای تولید گاز مایع را امضا کرد. در میان آنها طولانی‌ترین قرارداد در تاریخ صنعت وجود دارد که در راستای تضمین فروش گاز این پروژه است. قطر با بهره مندی از منابع بزرگ گاز، بزرگترین صادرکننده گاز مایع در جهان است و بر اساس داده‌های سازمان ملل متحد، میزان آن در سال گذشته به ۸۰.۱ میلیون تن رسید در حالی که این رقم در سال ۲۰۲۱، ۷۷.۴ میلیون تن بود. انتظار می‌رود توسعه میدان شمالی سالانه حدود ۴۹ میلیون تن به بازار جهانی گاز مایع اضافه کند. باید توجه داشت که گرایش جهان به این سوخت فسیلی و در نتیجه تقاضای آن در حال افزایش است.

در نوامبر ۲۰۲۲، قطر با امضای قراردادی ۲۷ ساله که «طولانی‌ مدت‌ترین» قرارداد تامین گاز در جهان محسوب می‌شود، متعهد به تامین گاز طبیعی مایع (LNG) مورد نیاز چین شد. بر پایه این قرارداد که میان شرکت قطر انرژی و سینوپکِ چین منعقد شد، شرکت دولتی قطر سالانه چهار میلیون تن ال‌ان‌جی به چین صادر خواهد کرد. مطابق اعلام سعد شریدا کعبی، وزیر انرژی قطر، گاز صادراتی به چین از محل توسعه برداشت از میدان گنبد شمالی که با ایران مشترک است و به پارس جنوبی شهرت دارد، تامین خواهد شد.

در نوامبر ۲۰۲۲، قطر با امضای قراردادی ۲۷ ساله که «طولانی‌ مدت‌ترین» قرارداد تامین گاز در جهان محسوب می‌شود، متعهد به تامین گاز طبیعی مایع (LNG) مورد نیاز چین شد

همچنین دومین قرارداد بلندمدت در ژوئن ۲۰۲۳ منعقد شد و شرکت قطر انرژی قراردادی را برای صادرات گاز مایع به بنگلادش برای مدت ۱۵ سال امضا کرد. براساس توافقنامه امضا شده بین شرکت قطر انرژ و شرکت نفت، گاز و معدنی بنگلادش (Petropangla)، عرضه سالانه حداکثر ۱.۸ میلیون تن گاز طبیعی مایع را از ژانویه ۲۰۲ آغاز می‌کند. در حال حاضر، قطر با بیش از ۳.۵ میلیون تن در سال بزرگترین صادرکننده گاز طبیعی مایع به بنگلادش است.

داده‌های رسمی نشان می‌دهد که انرژی قطر برای ساخت، اجاره و بهره برداری ۶۰ تانکر گاز مایع قراردادهایی امضا کرده که انتظار می‌رود این تعداد در آینده به ۱۰۰ نفتکش افزایش یابد. همچنین، قطرگاز ۳ مورد از بزرگترین حامل‌های گاز مایع در جهان، یعنی Q-Max، Q-Flex، و حامل LNG معمولی “Asem” را خریداری می‌کند.

ایران و پارس جنوبی

پارس جنوبی با داشتن هشت درصد از کل ذخایر گازی جهان و تقریباً ۵۰ درصد از ذخایر گاز داخلی ایران، بزرگترین میدان گازی جهان از نظر ذخایر محسوب می‌شود. این میدان گازی فراساحلی شامل ۲۸ بلوک تولیدی بوده که در ۲۴ فاز با هدف تولید روزانه مجموعا ۷۹۰ میلیون متر مکعب گاز در حال توسعه است.

میدان گازی پارس جنوبی در عمق ۳۰۰۰ متری زیر بستر دریا و در عمق ۶۵ متری آب قرار دارد و در سال ۱۹۹۰ توسط شرکت ملی نفت ایران (NIOC) کشف شد. کل میدان شمالی در بخش قطر ۹۷۰۰ کیلومتر مربع را اشغال می‌کند در حالی که پارس جنوبی در آب‌های ایران پربارترین بخش میدان است و ۳۷۰۰ کیلومتر مربع را پوشش می‌دهد.

تخمین زده می شود که میدان گازی پارس جنوبی دارای حدود ۱۴ تریلیون متر مکعب ذخایر گاز قابل استحصال و ۱۸ میلیارد بشکه ذخایر گاز طبیعی مایع قابل استحصال (LNG) در آب‌های ایران باشد. پارس جنوبی تولید گاز طبیعی را با راه اندازی فاز اول و دوم توسعه میدان آغاز کرد. فازهای سه تا ده متعاقبا یکی پس از دیگری تا سال ۲۰۰۹ راه اندازی شدند. تاسیسات خشکی طرح توسعه گاز پارس جنوبی در عسلویه و کنگان در مجاورت بندر بوشهر قرار دارد.

البته ایران برخلاف قطر با چالش تحریم‌ها مواجه است. با این وجود، بر اساس اعلام مسئولان ایرانی در مجموع بالادست و پایین‌دست صنعت نفت در منطقه ویژه انرژی پارس ۱۵۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری انجام شده است. بیش از ۲۱ میلیارد دلار در قالب ۲۷ طرح در پارس جنوبی در حال اجرا است که در این بین چهار پتروپالایشگاه نیز در حال ساخت است و با راه‌اندازی آنها دیگر نیازی به صادرات میعانات گازی میدان مشترک پارس جنوبی وجود نخواهد داشت. همچنین، پالایشگاه ستاره خلیج فارس که ۴۰ درصد بنزین کشور را تأمین می‌کند ۱۰۰ درصد خوراک خود را از میعانات گازی پارس جنوبی دریافت می‌کند.

مصرف بالای گاز در داخل ایران و نیز تحریم‌های غرب برای جذب سرمایه گذاری جدید در این حوزه، باعث شده تا تهران از این منبع در بازارهای خارجی برای تقویت نفوذ خود استفاده کند

حتی براساس اظهارات مدیرعامل سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس؛ امروز تولید گاز ایران از قطر بیشتر است، اما به دلیل نبود بهینه‌سازی مصرف در کشور، این ثروت ملی سوزانده می‌شود. همچنین، سجاد خلیلی، معاون نظارت بر منابع هیدروکربوری وزیر نفت، در حساب کاربری خود در X نوشت: «با وجود سهم کمتر ایران از میدان پارس جنوبی، مقدار تولید روزانه کشور ما بیشتر از همسایه جنوبی است.»

بنابراین، مصرف بالای گاز در داخل ایران و نیز تحریم های غرب برای جذب سرمایه گذاری جدید در این حوزه، باعث شده تا تهران از این منبع در بازارهای خارجی برای تقویت نفوذ خود استفاده کند.

منبع: تحلیل بازار