تفاهم‌نامه‌های نمایشی، پروژه ایران ال‌ان‌جی را زمین‌گیر کرده است +فیلم

به گزارش اختصاصی انرژی پرس، پروژه ایران ال‌ان‌جی، با وعده تبدیل ایران به یکی از بازیگران اصلی بازار جهانی گاز مایع، در دهه هشتاد کلید خورد. این طرح که قرار بود با همکاری شرکت‌های اروپایی مانند لینده آلمان، شل هلند، و توتال فرانسه اجرایی شود، از ابتدا با مطالعات نادرست فنی و مواجه بود. بیژن زنگنه، وزیر نفت وقت، بدون بررسی دقیق ظرفیت اشباع‌شده بازار جهانی ال‌ان‌جی مجوز سرمایه‌گذاری میلیون‌ها تن را از شورای اقتصاد گرفت؛ اقدامی که حتی توسط کارشناسانی مانند غلامحسین حسنتاش به‌عنوان «هزینه‌گزاف برای کشور» محکوم شد. سال‌ها بعد، در دولت روحانی، مذاکرات با شرکت‌های روسی مانند گازپروم برای احیای پروژه آغاز شد، اما روسیه خود به فناوری غربی وابسته بود و نتوانست کمکی کند. این روند تا الان و دولت حاضر ادامه داشته و پس از گذشت دو دهه هنوز سرنوشت این پروژه مشخص نیست. اخیرا نیز خبرهایی مبنی بر امضای تفاهم‌نامه‌ای بین دو شرکت مهندسی و ساختمان صنایع نفت و شرکت مایع سازی گاز طبیعی ایران به‌منظور ارائه شرح کار فنی، تامین کالا و اجرا و راه اندازی برای کارهای باقیمانده و تکمیل این پروژه منعقد شده است. در حال حاضر ابعاد تفصیلی فنی، مالی، حقوقی و قراردادی موثر در اجرای پروژه بطور دقیق مشخص نیست. کارشناسان با توجه به نبود فناوری و زیرساخت‌های انجام این پروژه، تکمیل آن را دور از انتظار می‌دانند، در همین باره مصاحبه‌ای اختصاصی با مرتضی بهروزی فر، کارشناس حوزه انرژی انجام شد.

تفاهم‌نامه یا فریب مردم؟

مرتضی بهروزی فر در گفت‌وگوی اختصاصی با انرژی‌پرس درباره تفاهم‌نامه شرکت مایع‌سازی گاز طبیعی ایران مهندسی و ساختمان صنایع نفت گفت: تکنولوژی مایع‌سازی و احداث پالایشگاه‌های ال‌ان‌جی در اختیار شرکت‌های بسیار معدودی در دنیا است که عمدتاً آمریکایی و اروپایی هستند. حتی کشورهایی مثل روسیه که در صنعت انرژی پیشرفته‌اند، برای این فناوری به غرب وابسته‌اند. یعنی عملاً این تصور که حتی چین یا روسیه بتوانند در این زمینه به ما کمک کنند، وجود ندارد. بدون حضور شرکت‌های غربی، اجرای چنین پروژه‌ای تقریباً غیرممکن است.

وی افزود: در حال حاضر، مشخص نیست بر چه اساسی تفاهمنامه‌ای برای این پروژه در ایران منعقد شده، چون اساساً شرایط فنی و تکنولوژیکی لازم فراهم نیست. این پروژه در گذشته، در دوره‌ای که همکاری با غرب ممکن بود، تعریف شد، اما به نتیجه نرسید. در زمان دولت احمدی‌نژاد، تصمیم گرفته شد که کار را با سرعت پیش ببرند و بخش زیرساختی اولیه مثل تأسیسات جانبی و نیروگاه بخار ساخته شد. اما پیشرفت واقعی در بخش اصلی مایع‌سازی گاز اتفاق نیفتاد. طبق ادعاها، تنها حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد پیشرفت حاصل شده که بیشتر مربوط به بخش‌های جنبی است، نه فناوری اصلی.

کارشناس حوزه انرژی در پایان گفت: بدون همکاری شرکت‌های غربی، به‌ویژه آمریکایی و برخی اروپایی‌ها، اجرای این پروژه غیرقابل‌تصور است. حالا با باز شدن فضای مذاکرات بین ایران و آمریکا، شاید در صورت رفع تحریم‌ها، امکان ازسرگیری پروژه با جذب سرمایه و انتقال تکنولوژی وجود داشته باشد. اما اگر این ارتباط برقرار نشود و نتوانیم با شرکت‌های معتبر جهانی همکاری کنیم، هرگونه قرارداد در این زمینه صرفاً نوعی فریب مردم خواهد بود.

از تجهیزات خاک خورده تا نبود مدیریت یکپارچه: شکست بزرگ در برابر قطر

تجهیزات خریداری‌شده از غرب، به‌دلیل تحریم‌ها در انبارهای آلمان خاک می‌خورند. مدیران وعده دادند که با برداشته شدن تحریم‌ها، پروژه احیا می‌شود، اما حتی پس از توافق برجام، هیچ شرکت غربی حاضر به همکاری نشد. از سوی دیگر، برنامه‌ریزی اشتباه در تقسیم پروژه به بخش‌های کوچک و مستقل (EPC) باعث شد اجرا به‌صورت ناهماهنگ پیش برود، این تقسیم‌بندی غیرحرفهای، توسعه یکپارچه را مختل کرد و پروژه را به «گره کور» تبدیل کرده است . درحال حاضر، تکمیل این طرح به میلیاردها دلار دیگر نیاز دارد، اما مشکل اصلی تنها تامین سرمایه نیست، بلکه فقدان فناوری است.

مدیران ادعا می‌کنند اولین صادرات ال‌ان‌جی ایران تا ۶ ماه آینده محقق می‌شود، اما تجربه گذشته نشان می‌دهد این وعده‌ها در هزارتوی زمان به فراموشی سپرده می‌شوند و محقق نخواهند شد.

درحالیکه ایران در باتلاق پروژه‌های ناتمام دست‌وپا می‌زند، قطر—شریک میدان گازی پارس جنوبی—با تولید ۷۷ میلیون تن ال‌ان‌جی در سال، رکورددار جهانی است و برنامه دارد تا ۲۰۲۷ ظرفیت خود را به ۱۲۶ میلیون تن برساند. این موفقیت حاصل برنامه‌ریزی بلندمدت، جذب فناوری روز، و مدیریت یکپارچه است؛ چیزی که در ایران و میان شرکت‌های متولی این پروژه متاسفانه جایی ندارد.