تعیین راهبرد انرژی کویت؛ دستاورد بزرگ شیخ نواف

به گزارش انرژی پرس، شیخ نواف امیر کویت روز شنبه هفته جاری در ۸۶ سالگی درگذشت.‌ دوران تصدی‌گری وی به عنوان شانزدهمین امیر کویت سه سال به طول انجامید، و از این نظر دومین سلطنت کوتاه مدت در تاریخ کشور را رقم زد. شیخ نواف، پس از مرگ برادرش در سال ۲۰۲۰، مسئولیت امیر کویت را بر عهده گرفت. متعاقبا برادر دیگری به نام شیخ مشعل الاحمد الجابر الصباح را به ولیعهدی منصوب کرد که اکنون به عنوان امیر جدید کویت منصوب شده است.

شیخ نواف پس از به دست گرفتن قدرت در سال ۲۰۲۰، کویت را از چالش‌های مهم سیاسی و اقتصادی داخلی به سلامت عبور داد. دوران سلطنت او با همه‌گیری ویروس کرونا، کاهش قابل توجه قیمت نفت و بحران‌های سیاسی مداوم همراه بود. این بحران‌های سیاسی در درجه نخست ناشی از مشکلات بین مجلس و دولت بود. دوره سلطنت شیخ نواف در مقایسه با دوران برادرش شیخ صباح که قبلا بر کویت حکومت می‌کرد، با بحران‌های داخلی بیشتری همراه بود. کویت قبل از تصدی شیخ نواف نقش مهمی در منطقه ایفا نمی‌کرد و تلاشی برای مداخله در حل بحران‌ای منطقه‌ای نداشت.

کویت، یکی از اعضای کلیدی سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) با تولید ناخالص داخلی ۱۸۴ میلیارد دلاری در سال ۲۰۲۲ بوده که عمده درآمد آن متکی به صادرات نفت است. این کشور روزانه ۲.۸ میلیون بشکه نفت صادر می‌کند و جمعیتی در حدود ۴.۳ میلیون نفر دارد. از همین روی، این کشور یکی از بالاترین درآمدهای سرانه جهان را به خود اختصاص می‌دهد. کویت برای تداوم پیشرفت خود نیاز به افزایش نفوذ و نقش خود در بازار انرژی دارد که در ادامه به برخی از تلاش‌های این کشور در سال‌های اخیر و دوره شیخ نواف اشاره می‌شود.

یکی از اقدامات مهم در این دوره تعیین استراتژی کشور در این حوزه بود. بطوریکه در کنفرانسی که با موضوع استراتژی سازمان نفت کویت برای سالهای آینده برگزار شد، وزیر نفت این کشور از عزم این سازمان برای هزینه ۴۱۰ میلیارد دلاری برای اجرای راهبرد آن خبر داد.

توجه ویژه به تجدیدپذیرها

کویت در سال‌های اخیر و به ویژه دوره شیخ نواف توجه ویژه به سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر داشت تا نفت کافی برای صادرات و درآمدزایی را داشته باشد. البته استراتژی انتقال انرژی کویت در راستای تعهد منطقه نفت خیز خلیج فارس به کاهش انتشار کربن و مشارکت آن در مبارزه با تغییرات آب و هوایی، باوجود تداوم تولید سوخت‌های فسیلی است. کویت اخیراً با بهره‌برداری از پالایشگاه «الزور» موفق به تولید مشتقات نفتی کم گوگرد شده تا با روند جهانی در حرکت به سمت سوخت‌های سازگار با محیط زیست همسو باشد. در این راستا و از سال ۲۰۲۱، این کشور برای نخستین بار موفق به صادرات مشتقات نفتی کم سولفور شده است. همچنین، پالایشگاه الزور با کاهش ۷۵ درصدی گازهای آلاینده با تأمین سوخت زیست محیطی کم گوگرد به بهبود کیفیت هوا کمک می‌کند.

براساس اعلام وزارت نفت کویت، استراتژی انتقال انرژی کویت تا سال ۲۰۵۰، تضمین کننده جریان درآمد مازاد سالانه تا ۱۱ میلیارد دلار در برنامه پنج ساله بعدی این کشور است. این راهبرد شامل مراحل مختلفی است که عبارتند؛ افزایش بهره وری انرژی با نرخی بین ۸ تا ۱۲ درصد در تاسیسات وابسته به شرکت‌های نفت کویت تا سال ۲۰۵۰، به صفر رساندن گازسوزی در شرکت‌های نفتی تا سال ۲۰۴۰، تلاش برای جذب و ذخیره کربن برای استفاده مجدد تا سال ۲۰۵۰، نصب وسایل شارژ الکتریکی از طریق جایگاه‌های خرده‌فروشی بین‌المللی شرکت نفت کویت،  بازیافت پلاستیک، تولید سوخت از منابع ثانویه مانند زباله در داخل و خارج از کشور تا سال ۲۰۳۰ و توسعه تولید سوخت زیستی تا سال ۲۰۵۰ ،  ساخت نخستین کارخانه تولید هیدروژن سبز تا سال ۲۰۴۰، طرح جنگل‌کاری تا سال ۲۰۴۵ به ۵ هزار کیلومتر مربع.

اهداف بخش نفت

یکی دیگر از بخش‌های استراتژی تحول انرژی کویت شامل اهدافی برای تولید نفت خام و مشتقات آن در داخل و خارج برای دستیابی به انرژی پایدار و بهره مندی از صادرات سوخت‌های فسیلی است که بخش اصلی درآمد کویت تا ۹۰ درصد را به خود اختصاص می‌دهد. شرکت نفت کویت قصد دارد تا تولید پایدار نفت را تا سال ۲۰۳۵ به ۴ میلیون بشکه در روز برساند. همچنین هدف آن دستیابی به ظرفیت تولید پایدار گاز غیرمرتبط با دو میلیارد فوت مکعب در روز تا سال ۲۰۴۰ است.

در این میان، میدان الدوره( آرش)، مشترک با ایران و عربستان سعودی، در رأس استراتژی انتقال انرژی کویت قرار می‌گیرد که حجم زیادی از گاز به میزان ۱۱ تریلیون فوت مکعب و ۳۰۰ میلیون بشکه نفت را دربر می‌گیرد. با توجه به سرمایه گذاری‌های اخیر این شرکت در خارج از کشور، استراتژی کویت توسعه و بهبود سبد دارایی‌های جاری و به دست آوردن فرصت‌های سرمایه گذاری اقتصادی مناسب با شرکت‌های نفتی بین المللی، برای افزایش سود شرکت نفت کویت است.لازم به یادآور است که تولید نفت خام، میعانات و مایعات گازی کویت در سال ۲۰۲۲ به ۳.۰۲۸ میلیون بشکه در روز رسید.

بخش پالایش و پتروشیمی

با توجه به فعالیت‌های پالایشی در کویت، شرکت نفتی کویت (KPC) قصد دارد با بهره برداری از پالایشگاه الزور ظرفیت پالایش کشور را از ۱.۴ میلیون بشکه به ۱.۶ میلیون بشکه در روز تا سال ۲۰۵۰ برساند. این امر در گرو به حداکثر رساندن فرآوری نفت‌ سنگین کویت در پالایشگاه‌های داخلی است تا بتواند نیاز بازار خرده‌فروشی داخلی را نیز تامین کند. با توجه به سرمایه‌گذاری‌های خارجی این شرکت، کویت در نظر دارد با مشارکت در سرمایه‌گذاری‌های جهانی برای فرآوری نفت کویت و امکان پالایش ۳۰۰ هزار بشکه در روز، ظرفیت پالایش از طریق سرمایه‌گذاری‌های بین‌المللی خود را تا سال ۲۰۲۵ به ۴۲۵۰۰۰ بشکه در روز برساند.
بنابراین، راهبرد تحول انرژی کویت به دنبال بهره مندی از فعالیت‌های پالایش و پتروشیمی است تا با جذب سرمایه گذاری از بخش خصوصی، صنایع تبدیلی را در داخل کشور ایجاد کند. کویت قصد دارد تا سال ۲۰۴۰ سالانه ۱۴.۵ میلیون تن محصولات پتروشیمی تولید کند.

کاهش وابستگی به واردات گاز

بر اساس گزارش سازمان کشورهای عربی صادرکننده نفت (OAPEC) ، کویت مهمترین و بزرگترین بازار منطقه خاورمیانه از نظر واردات LNG به ویژه پس از بهره برداری از بندر پذیرش زمینی در الزور است. بطوریکه، در دوره ژانویه تا پایان جولای ۲۰۲۳، واردات گاز مایع کویت به حدود ۳.۴۶ میلیون تن (۴.۷ میلیارد متر مکعب) رسیده است. همچنین، واردات LNG کویت طی سال گذشته به ۸.۴ میلیارد متر مکعب افزایش یافت، زیرا این رقم ۷.۷ میلیارد متر مکعب در سال ۲۰۲۱ و ۵ ۷ میلیارد متر مکعب در سال ۲۰۲۰، بوده است.
این امر منجر به آن شد که در دوره شیخ نواف تلاش های بسیاری در مورد کاهش اتکا به واردات صورت بگیرد. برای نمونه، تولید گاز کویت پس از کاهش در سه سال متوالی (۲۰۱۹-۲۰۲۱) مجدداً افزایش یافته و به حدود ۱۳.۴ میلیارد متر مکعب در سال ۲۰۲۲ رسیده است. تلاش این کشور برای بهره برداری از میدان آرش نیز در همین راستاست که البته آن نیز در گرو حل مشکلات مرزی با ایران و عربستان است. بر اساس داده‌های رسمی، ذخایر گاز طبیعی کویت تا پایان سال ۲۰۲۲ به ۶۳ تریلیون فوت مکعب رسیده و هدف راهبردی ۲۰۴۰ کویت افزایش تولید گاز استخراج شده از میادین نفت و گاز آینده، اعم از گاز مرتبط یا غیر مرتبط، با هدف کاهش واردات است.
در مجموع، می‌توان اقدامات صورت گرفته در دوره شیخ نواف برای بخش انرژی را موفقیت آمیز دانست که می‌تواند نتایج مثبتی در چشم انداز ۲۰۵۰ داشته باشد.