برنامه نفتی نامزدهای ریاست جمهوری چیست؟

به گزارش انرژی پرس، صنعت نفت به عنوان مهم‌ترین بخش اقتصاد ایران که می‌تواند موتور رشد و توسعه کشور باشد، در میان برنامه‌های نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری چندان جایگاه مشخصی ندارد. تحریم این صنعت بیشترین فشار را به اقتصاد ایران وارد کرده است. این تحریم‌ها بیش از همه بخش فروش را نشانه رفته است.

بعد از خروج آمریکا از برجام، نفت ایران تحریم و این عامل باعث شد تولید نفت به شدت کاهش یابد، به‌طوری که ناگهان صادرات نفت ایران از ۵/۱میلیون بشکه به ۵۰۰ تا ۷۰۰‌هزار بشکه در روز رسید. هرچند در دولت سیزدهم تلاش شد صادرات نفت دوباره به دوران قبل از برجام بازگردد، با این حال گزارش‌ها نشان می‌داد که فروش نفت با تخفیف‌های فراوان و البته شرایط سخت‌تر در بازگشت پول آن به کشور روبه‌رو شدهف به‌طوری که بخشی از درآمد اصلی نفت ایران در این مسیر از دست رفت.

علاوه‌بر تحریم‌های فروش نفت، سرمایه‌گذاران خارجی و شرکای ایران در توسعه میادین نفتی هم با شروع تحریم‌ها از ایران رفتند و این موضوع ضربه بزرگی به صنعت نفت وارد کرد، به‌طوری که بسیاری از طرح‌های توسعه‌ای به‌خصوص در میادین مشترک به دلیل کمبود منابع و نبود تکنولوژی متوقف شد.

زیان دیگری که در اثر تحریم‌ها به صنعت نفت وارد شد، تحریم صنایع پتروشیمی بود تا جایی که پتروشیمی‌ها ناچار شدند که راه‌های تازه‌ای را برای دور زدن تحریم‌ها در پیش بگیرند.

تصویب قانون فروش نفت توسط اشخاص و نهادها از دیگر زیان‌هایی بود که در اثر تحریم‌های نفتی به صنعت نفت وارد شد زیرا این قانون باعث شده فروشنده‌های نفت از داخل ایران افزایش یابند و نظارت کمتری روی نحوه فروش آنها صورت بگیرد.

پیامد آنچه بعد از تحریم‌های نفتی ایران رخ داده تا به امروز، اول باعث از دست رفتن درآمدهای نفتی شد، به‌خصوص در دوره‌ای که ایران می‌توانست مثل دیگر اعضا نفت خود را بیش از ۱۰۰دلار در هر بشکه بفروشد؛ دوم، افزایش ناترازی‌ها در گاز و بنزین هر سه سال مساله‌ساز شد. سوم، به حال خود رها شدن میادین مشترک نفت و گاز به دلیل کمبود منابع برای سرمایه‌گذاری بود تا جایی که برخی میادین مثل آرش رسما از سوی کویت و عربستان در حال تصاحب شدن است.

تکرار وضع موجود

اگرچه برخی کاندیداهای ریاست‌جمهوری در یک هفته گذشته به صورت خلاصه و تیتروار به صنعت نفت اشاره کرده‌اند اما هنوز مشخصا هیچکدام نگفته‌اند که برای چالش‌های صنعت نفت چه برنامه‌ای دارند.

البته سعید جلیلی گفته است که تصمیم دارد، تولید نفت را افزایش بدهد. او همچنین صراحتا گفته است که آنچه در دولت سیزدهم اجرا شده و بر مبنای آن تولید نفت به یک‌ونیم بشکه در روز افزایش یافته است، ایده او بوده است؛ ایده‌ای که او از آن به عنوان پیشنهادهای دولت در سایه یاد کرده است.

سعید جلیلی که این اظهارات را در برنامه «بامردم» اعلام کرد، تاکید کرد: در بزنگاه‌های تصمیم‌گیری، دولت سایه تلاش کرد با تصمیم‌سازی‌های کاملا تخصصی‌ و ناظر به منافع ملی، دولت‌ها را با هر گرایشی یاری کند. ده‌ها توصیه‌نامه کارشناسی در مورد راه‌حل مسائل کشور به عالی‌ترین مراجع تصمیم‌گیری از رهبر معظم انقلاب تا روسای محترم جمهور و روسای قوای دیگر ارسال شد.

وی افزود: یادی کنم از برادر عزیزمان رییس‌جمهور شهید و محبوب ملت که با دلسوزی از هریک از این نامه‌ها با اخلاص استقبال می‌کرد، ارجاع می‌داد یا پیگیری کرد که مجموعه‌ای از دستورهای شهید رییسی روی این پیشنهادها به اطلاع شما خواهد رسید.

جلیلی با اشاره به اقدامات دولت سایه در ارائه راهکارهایی برای فروش نفت به دولت شهید رییسی یادآور شد: قبل از شهید رییسی ادعا می‌شد نمی‌توانیم نفت را بفروشیم، ما در دولت سایه راهکارهای فروش نفت در همان شرایط را تهیه کردیم، به دولت وقت دادیم و در همان دولت، فروش نفت شروع به رشد کرد. کار در دوره شهید رییسی تکمیل شد و به جایی رسید که فروش ما به بیش از یک‌ونیم میلیون بشکه در روز رسید.

وی افزود: البته این حداقلی است و ما به این راضی نیستیم؛ ما باید دنبال توسعه صنایع پایین‌دستی و زنجیره ارزش‌افزوده باشیم تا به جای نفت خام، فرآورده‌های آن را صادر کنیم تا نفع بیشتری به کشور برسد. ما برای این موضوع برنامه‌های مشخصی داریم که منتشر خواهد شد.

کارشناسان می‌گویند، در صورتی که سعید جلیلی به عنوان رییس‌جمهور دوره چهاردهم برگزیده شود، صنعت نفت همان راهی را خواهد رفت که در سه سال گذشته طی شد؛ یعنی فروش با روش دورزدن تحریم‌ها و تخفیف‌های بالا تنها برای اینکه نفت ایران فروخته شود.

قالیباف برای صنعت نفت چه خواهد کرد؟

قالیباف در این دوره رقابت‌ها تا به امروز مستقیما درباره صنعت نفت سخنی به میان نیاورده است، اما خبرهای پراکنده حکایت از آن دارد که فریدون حسنوند رییس کمیسیون انرژی مجلس، رییس کمیته نفت ستاد انتخاباتی اوست. البته قالیباف پیش از انتخابات در کسوت رییس مجلس بارها تاکید کرده بود که پایبند به برنامه هفتم است.

مثلا او چندماه پیش در جمع کارشناسان پژوهشگاه صنعت نفت گفت که « در برنامه هفتم توسعه قادریم ۵/۳‌میلیون بشکه نفت در روز تا پایان سال صرفه‌جویی کنیم، در تولید انرژی حدود ۹‌میلیون بشکه در روز ظرفیت داریم؛ وقتی به حوزه عرضه انرژی تولید بیاییم این عدد حدود ۷‌میلیون است و واقعیت این است که امروز عرضه انرژی نهایی ما نزدیک به ۵‌میلیون بشکه در روز است. این در حالی است که روند رشد اقتصادی ما در این زمینه طی دهه گذشته به طور متوسط یک‌درصد بوده است.»

او گفته بود:«در زمان آغاز بررسی برنامه هفتم توسعه، جلسه‌ای با تعدادی از وزرای دولت و کمیسیون انرژی داشتیم و جمع‌بندی ما این بود که رشد تولید ما در حوزه انرژی حدود ۲/۱ تا ۵/۱ است اما رشد مصرف مان نزدیک ۵‌درصد است؛ همین الان این ناترازی با سرعت ما را رو به بحران می‌برد و ما نتوانسته‌ایم آن را متوقف کنیم.»

میز نفت درباره انتخاب حسنوند به عنوان رییس کمیته نفت ستاد انتخاباتی قالیباف می‌نویسد: «قالیباف، رابطه بسیار خوبی با حسنوند دارد و او را به دلیل آشنایی با صنعت نفت و ارتباطات گسترده در صنعت نفت، برای کمیته نفت خود انتخاب کرده است. گرچه نگاه روشنی به حسنوند در نفت وجود ندارد، اما نزدیکی او به مدیران نفتی اصلاح‌طلب و اصولگرا موجب شده تا قالیباف، نفت را به او واگذار کند.»

این پایگاه خبری همچنین در گزارش دیگری می‌نویسد:«تحرکات وزارت نفت در ماجرای انتخاب رییس مجلس شورای اسلامی و تلاش جبهه پایداری و تندرو در شکست محمدباقر قالیباف، موجب بروز کدورتی بزرگ میان رییس مجلس و وزیر نفت شده است.

حالا با نزدیک شدن جواد اوجی به روزهای پایانی وزارت خود و حذف کاندیداهای دولت سیزدهم از رقابت‌های انتخاباتی، قالیباف روی خوشی به وزارت نفت و مدیران آن نشان نمی‌دهد.»

شرکت نفت عمومی

امیرحسین قاضی‌زاده‌هاشمی دیگر کاندیدای ریاست‌جمهوری درباره برنامه‌اش برای صنعت نفت گفته است:«همه بنگاه‌های اقتصادی دولت را به مردم واگذار می‌کنم. شرکت‌های دولتی باید عمومی شوند، حتی شرکت گاز و شرکت نفت.»

او البته یادآور شده است‌: «اقتصاد باید ملی و مردمی شود. لازم است تا خصوصی‌سازی انجام شود و مردم سهام‌داران دارایی‌های دولت شوند.»

به گفته وی، هفتاد سال است که تورم مزمن داریم و در دولت تلاش شد تا این مشکل در آینده برطرف شود؛ متاسفانه اختاپوس اقتصاد دولتی همه‌جا استوار است، بنابراین اقتصاد باید ملی و مردمی شود. لازم است تا خصوصی‌سازی انجام شود و مردم سهام‌داران دارایی‌های دولت شوند. توزیع ثروت که در مراکز کشور وجود دارد باید شامل کل کشور شود.

طرح‌های عجیب و غریب زاکانی

علیرضا زاکانی دیگر نامزد ریاست‌جمهوری بیش از همه وعده‌های عجیب و غریب می‌دهد. از اینکه گوشت را ارزان خواهد کرد تا ایجاد ۵‌میلیون شغل همه در سبد علیرضا زاکانی نشسته است.

او اگرچه درباره صنعت نفت اظهارنظر مشخصی نکرده‌، با این حال بررسی دیدگاه‌های او پیش از کاندیداتوری نشان می‌دهد که زاکانی هم به دنبال طرح‌هایی شبیه سعید جلیلی در صنعت نفت است؛ یعنی مقاومت در برابر تحریم‌ها و فروش نفت با واسطه.

زاکانی اواخر دولت دوازدهم خطاب به حسن روحانی و کابینه او گفته بود: «‌سال ۹۸ می‌دانستید که از ۱۹اردیبهشت سال ۹۷ وارد تحریم ویژه شدیم و با تحریم بانکی نمی‌توانیم یک‌میلیون‌ونیم بشکه نفت بفروشیم پس چرا اصرار کردید البته گفتند به ترامپ تودهنی بزنیم ولی با تحریم عقب‌نشینی نمی‌کنیم، خب برای این کار سوری چرا هزینه تعیین کردید. بگویید چرا به مردم ظلم می‌کنید، جیب افراد و ملت را زدن زشت است. چرا مردم را شرمنده خانواده می‌کنید، بعد اعلام می‌کنید ۲‌میلیون و ۳۰۰‌هزار بشکه نفت می‌خواهیم بفروشیم مگر توان تولید و فروش را داریم؟ چرا باید حرف بیهوده‌ای به مردم بگوییم، لذا این شهید میزان است و می‌توان دیگران را شناخت که چه کسی حق می‌گوید یا نمی‌گوید.»

پزشکیان و پورمحمدی؛ ساکتان نفتی

دو نامزد دیگر یعنی مصطفی پورمحمدی و مسعود پزشکیان هم برنامه مشخصی درباره صنعت نفت و آنچه باعث می‌شود این صنعت جان دوباره بگیرد، ارائه نکرده‌اند. اگرچه هنوز تا پایان رقابت‌های انتخاباتی زمان باقی است، اما برای فعالان این صنعت، کارشناسان و مهم‌تر از همه مردم ایران بسیار مهم است که بدانند، این دو کاندیدا برای این صنعت چه ایده و برنامه‌ای دارند.

بی‌تردید، ارائه هر برنامه‌ای که باعث تحرک بیشتر این صنعت شود- به‌خصوص با رفع تحریم‌ها- می‌تواند زمینه‌ساز جهش دوباره اقتصاد ایران شود. زیرا هرچه درآمد نفت‌، فرآورده‌های نفتی و صنایع پتروشیمی افزایش یابند، به همان نسبت قدرت اقتصادی ایران برای توسعه زیرساخت‌ها بیشتر خواهد شد.

منبع: جهان صنعت