اهمیت نشست GECF در تهران؛ بازار گاز در انتظار تصمیم صادرکنندگان

به گزارش انرژی پرس؛ بیست‌وششمین اجلاس وزارتی مجمع کشورهای صادرکننده گاز (GECF) از ۱۶ تا ۱۸ آذر در تهران برگزار و ۱۶ کشور از مهم‌ترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان گاز جهان در این اجلاس شرکت خواهند کرد. «محسن پاک نژاد»، وزیر نفت ایران، اعلام کرد: «تجارت گاز و امکان افزایش تولید»، محور بیست و ششمین نشست وزرای کشورهای صادر کننده گاز در تهران است.

ظرفیت مجمع کشورهای صادرکننده گاز

مجمع کشورهای صادرکننده گاز (GECF) یک سازمان بین‌المللی است که چارچوبی برای تبادل تجربیات و اطلاعات بین کشورهای عضو فراهم می‌کند. این مجمع که به طور رسمی در سال ۲۰۰۱ تأسیس شد، به دنبال ایجاد مکانیزمی برای گفتگوی معنادار بین تولیدکنندگان و مصرف کنندگان گاز به منظور بهبود ثبات و امنیت عرضه و تقاضا در بازارهای جهانی گاز است.

چشم‌انداز مجمع در ۴ هدف استراتژیک منعکس شده است: گسترش نقش گاز طبیعی در توسعه پایدار، افزایش منصفانه قیمت گاز طبیعی، توسعه فناوری‌های مدرن در صنعت گاز و ارتقای جایگاه بین المللی مجمع کشورهای صادرکننده گاز به عنوان یک مجمع جهانی.

این سازمان شامل ۱۲ عضو اصلی؛ الجزایر، بولیوی، مصر، گینه استوایی، ایران، لیبی، نیجریه، قطر، روسیه، ترینیداد و توباگو، امارات متحده عربی و ونزوئلا است. همچنین، این مجمع شامل ۸ عضو ناظر؛ آنگولا، آذربایجان، عراق، مالزی، موزامبیک، پرو، سنگال و موریتانی است. اهمیت این نهاد ناشی از موقعیت مسلط این مجمع در بازارهای جهانی انرژی است، زیرا کشورهای عضو ۷۰ درصد ذخایر گاز اثبات شده جهانی یا معادل ۱۴۴.۷ تریلیون متر مکعب و ۴۲ درصد از تولید معادل ۱.۷۳ تریلیون متر مکعب در سال ۲۰۲۲ در اختیار دارند.

این مجمع شامل سه کشور دارای بیشترین ذخایر گاز در جهان یعنی روسیه با حدود ۴۷.۵۹ تریلیون مترمکعب و سپس ایران و قطر به ترتیب با حدود ۳۳.۹۸ و ۲۳.۸۳ تریلیون مترمکعب است. کشورهای مجمع همچنین ۴۷ درصد از صادرات از طریق خطوط لوله (۳۶۷.۸ میلیارد متر مکعب در سال ۲۰۲۲) و ۵۲ درصد از صادرات گاز طبیعی مایع در سراسر جهان (۲۷۲.۲ میلیارد متر مکعب در سال ۲۰۲۲) را به خود اختصاص داده‌اند.

بازار تشنه افزایش تولید

براساس اعلام وزیر نفت ایران، امکان افزایش تولید گاز محور نشست تهران خواهد بود. نیاز به افزایش قابل توجه عرضه جهانی گاز برای پاسخگویی به تقاضای فزاینده در بخش‌های تولید، صنعتی و مسکونی در سراسر جهان تا سال ۲۰۳۰ وجود دارد. گزارش‌های منتشر شده، نیاز جهان به افزایش عرضه جهانی گاز طبیعی را تا یک تریلیون متر مکعب اضافی برای تامین تقاضا تا سال ۲۰۳۰ برآورد می‌کند.

عرضه جهانی گاز در سال ۲۰۲۳ از ۴ تریلیون متر مکعب فراتر رفت و انتظار می‌رود تا سال آینده (۲۰۲۵) به ۴.۲۱ تریلیون متر مکعب افزایش یابد. به جزو استرالیا و اروپا، انتظار می‌رود تمامی قاره‌های دیگر در طول سال ۲۰۲۵ افزایش عرضه گاز طبیعی را ثبت کنند.

همچنین براساس برآوردها، انتظار می‌رود بیشترین افزایش عرضه گاز جهانی از آمریکای شمالی و پس از آن روسیه و خاورمیانه باشد. بیشتر رشد تولید گاز ایالات متحده احتمالاً از حوزه پرمین حاصل می‌شود، در حالی که بیشتر رشد در خاورمیانه از توسعه «جفوره» در عربستان سعودی حاصل خواهد شد که البته عضو این مجمع گازی نیستند.

اگرچه انتظار می‌رود تولید گاز طبیعی در روسیه رشد کند، اما بیشتر آن برای تامین تقاضا در بازار محلی مصرف می‌شود و بخشی از آن به چین صادر خواهد شد. طبق برآوردها صادرات گاز طبیعی روسیه به اروپا پس از کاهش شدیدی که در سال ۲۰۲۳ شاهد بود، طی چند سال آینده به تدریج کاهش خواهد یافت و اروپا موفق به ارائه مسیرهای جایگزین برای واردات شد.

براساس برآوردها، خاورمیانه و آمریکای شمالی پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۰ محرک‌های اصلی رشد عرضه جهانی گاز باشند. انتظار می‌رود که هر دو منطقه تا سال ۲۰۳۰ حدود ۴۰۰ میلیارد متر مکعب گاز به تولید خود اضافه کنند که بالاتر از سطح تخمینی ۲.۰۷ تریلیون متر مکعب در سال ۲۰۲۵ است. این بدان معناست که سهم خاورمیانه و آمریکای شمالی از عرضه جهانی گاز ممکن است تا پایان دهه از ۴۹ درصد در حال حاضر به ۵۲ درصد افزایش یابد. همچنین، انتظار می‌رود سهم آفریقا در عرضه گاز جهانی با نرخ ۱۵ درصد رشد داشته و از ۲۵۰ میلیارد متر مکعب فعلی به نزدیک به ۳۰۰ میلیارد متر مکعب تا سال ۲۰۳۰ خواهد رسید.

از سوی دیگر، انتظار می‌رود تقاضای جهانی برای گاز تا سال ۲۰۳۰ با نرخ سالانه ۱.۵ درصد رشد کند و نقش حیاتی آن در انتقال انرژی ادامه یابد. آسیا و خاورمیانه احتمالاً شاهد قوی‌ترین رشد تقاضای داخلی برای گاز طبیعی در این دهه خواهند بود که در راس آن‌ها چین، هند، ایران و عربستان سعودی قرار دارند. برای پاسخگویی به تقاضای فزاینده گاز، جهان نیاز به تولید بیش از یک تریلیون متر مکعب ذخایر اضافی تا سال ۲۰۳۰ دارد که مستلزم تسریع در رسیدن پروژه‌های اعلام شده بیشتر به تصمیمات سرمایه‌گذاری نهایی است. در کوتاه مدت، انتظار می‌رود در سال ۲۰۲۵ کسری ۲۵ میلیارد متر مکعبی در عرضه جهانی گاز وجود داشته باشد.

زمستان

اما فارغ از بازه میان مدت یا بلندمدت، چشم‌انداز بازار گاز برای زمستان ۲۰۲۴-۲۰۲۵ باعدم قطعیت و نوسانات بالقوه احتمالا همراه شود، زیرا چندین عامل مهم بر عرضه و تقاضای جهانی تأثیر می‌گذارد. از همین روی، در صورت تامین گاز می‌تواند فرصت مناسبی برای کشورهای مجمع صادرکننده باشد.

پس از دو زمستان معتدل که عرضه و قیمت را نسبتاً ثابت نگه داشت، بازارهای گاز برای اختلالاتی که ممکن است ناشی از کاهش دما، تنش‌های ژئوپلیتیکی و همچنین چالش‌های عملیاتی باشد، در حالت آماده باش هستند. به باور کارشناسان؛ پنج عامل اصلی شامل رشد عرضه گاز مایع، تغییرات در جریان خط لوله، چالش‌های عملیاتی، دمای کمتر از حد نرمال و تولید برق، انتظارات بازار گاز را در زمستان امسال شکل می‌دهد و تهدیدی برای بدتر شدن تعادل عرضه و تقاضا است.

دو زمستان گذشته شاهد آب و هوای معتدل بوده است. این امر باعث کاهش تقاضا برای گاز در اروپا و آسیا برای فعالیت‌های گرمایشی شد. در نتیجه، ذخایر گاز در اروپا در پایان فصل گرمایش زمستانی به سطوح بی‌سابقه‌ای رسید و اتحادیه اروپا اقدامات کاهش تقاضا را تا مارس ۲۰۲۵ تمدید کرد. هدف آن کاهش سالانه ۱۵ درصدی مصرف گاز بود. البته برخی سیاست‌ها به کاهش بیش از ۱۵ درصدی مصرف در طی سال‌های ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ کمک کرده است.

در آسیا، واردات گاز مایع ژاپن کاهش یافت. اما با افزایش واردات چین، که ناشی از بهبود اقتصادی این کشور پس از همه‌گیری بود، جبران شد. همچنین، واردات گاز مایع کره جنوبی در طول زمستان از سال ۲۰۲۰ ثابت ماند.

تا پایان ۳۱ اکتبر ۲۰۲۴، ذخایر اروپا به حداکثر ظرفیت نزدیک شد، همچنین موجودی LNG در ژاپن و کره جنوبی نسبتاً پایین بود، اما واردات LNG چین در ماه اگوست و اکتبر تلاش زیادی برای تکمیل ذخایر نشان داد. در ایالات متحده، ذخایر گاز تا ۸ نوامبر ۲۰۲۴ به حداکثر ظرفیت نزدیک شده و ۳ درصد از سطح سال گذشته فراتر رفته است.

از همین روی، احتمال افزایش تقاضا در زمستان امسال بیشتر است که این امر می‌تواند تاکید بیشتری بر محور کشورهای صادرکننده گاز در تهران داشته باشد. البته، از آنجایی که GECF در حال تثبیت و برداشتن گام‌هایی برای تبدیل شدن به یک شرکت کننده قابل توجه در بازار گاز است، مقاومت ایالات متحده و اتحادیه اروپا یادآور مخالفت گذشته آن‌ها با اوپک در بازار نفت از زمان تاسیس این سازمان است.